Λαμβάνοντας όπως όλοι οι μισθωτοί τον 13 μισθό αυτές τις ημέρες, και αφού ξόδεψα ότι ήταν να ξοδέψω σε κοινωνικές υποχρεώσεις, χρέη κτλ, είπα να κοιτάξω μήπως αγοράσω κανένα βιβλίο από αυτά που συνωστίζονται στα καλάθια αγορών μου και στα wish list περιμένοντας υπομονετικά την σειρά τους. Δεν άντεξα βέβαια και είπα να ψαχτώ και λίγο παραπάνω μήπως είχε βγει και κάτι που δεν είχα προσέξει και πράγματι είδα κάτι που ανέβηκε αυτομάτως στις πρώτες θέσεις για άμεση αγορά. Πρόκειται για μια συλλογή γραπτών του Pentti Linkola μεταφρασμένα στα αγγλικά και απ’ όσο γνωρίζω είναι η μοναδική τέτοια που υπάρχει. Επειδή ο εν λόγω κύριος είναι παντελώς άγνωστος νομίζω, ακόμα και σε κύκλους που ασχολούνται με την οικολογία λέω να πούμε μερικά πράγματα.
Το οικολογικό κίνημα, είναι την τελευταία τριακονταετία ένα από τα λίγα ζωντανά ιδεολογικά κινήματα, έχοντας αναπτύξει εκτός από αξιόλογες δράσεις πολλά και ενδιαφέροντα παρακλάδια όσον αφορά τις ιδεολογικές του προσταγές, παρακλάδια τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όσο είναι και οι πολιτικές ιδεολογίες από τις οποίες μπορεί κάποιος να εκκινεί , συνδυάζοντας την οικοσοφία και την οικολογική σκέψη με αυτές. Βέβαια στην Ελλάδα, τουλάχιστον στα mainstream μέσα ενημέρωσης , όπως και σε άλλα θέματα, επικρατεί μια επιδερμική αντιμετώπιση του ζητήματος οικολογία έτσι σπανίως θα διακρίνουμε ιδεολογίες και πολλές φορές αντιμαχόμενα κινήματα με αποτέλεσμα όλα όσα παρουσιάζονται σαν οικολογία να είναι απλά κάποιες εκλαϊκευμένες επιστημονικές μελέτες για το που οδηγείται ο πλανήτης, και πρακτικές χαζο-οδηγίες για την βελτίωση των πραγμάτων. Η οικολογία έτσι όπως την ξέρει ο μέσος Έλληνας δεν είναι παρά μια προπαγάνδα «πράσινης ανάπτυξης», «ανακύκλωσης» και άλλων ευχολογίων συστημικής προέλευσης, γεννημένα από το ίδιο ακριβώς σύστημα που είναι κατά πολύ υπεύθυνο για την σημερινή κατάσταση. Υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορεί να παρουσιαστεί και δεν παρουσιάζεται συνήθως η οικολογία ως ένα ιδεολογικό κίνημα με πολλές πολιτικές προεκτάσεις συχνά αντικρουόμενες.
Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση στο ελληνικό internet (εκεί εξ’ άλλου τα βρίσκεις όλα) για πια είδη οικολογίας μπορεί να γνωρίζει ο υποψιασμένος, όπως είπαμε δεν το συζητάμε για τον μέσο Έλληνα, βρήκα μια κατηγοριοποίηση των σχολών στο ενδιαφέρον ιστολόγιο της ΜΚΟ «Σόλων».Εκεί λοιπόν μαθαίνουμε πως «Τα βασικά ρεύματα οικολογικής σκέψης είναι οκτώ: Η «οικολογία του βάθους», η «ριζοσπαστική οικολογία» η «ήπια οικολογία», η «άγρια οικολογία», το ρεύμα των φιλοζωικών κινήσεων, ο «οικοφασισμός», η «κοινωνική οικολογία» και η διαχειριστική, τρέχουσα και αγοραία οικολογία.»
Βέβαια χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη αγγλική ορολογία θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα: Bright green environmentalism,Deep ecology, Eco-feminism, Eco-socialism, Green anarchism, Green conservatism, Green left, Green liberalism, Green libertarianism, Green municipalism, Free-market environmentalism, Green syndicalism, Social ecology και άλλα παρακλάδια λιγότερο γνωστά.Δεν θα ασχοληθούμε με όλα τα παραπάνω στο παρόν, όποιος θέλει ας ψαχτεί, αλλά ας δούμε τις βασικές αρχές της οικολογίας βάθους με την οποία σχετίζεται και ο Pentti Linkola. Μεταφράζω γρήγορα τις πρώτες δύο παραγράφους από το σχετικό λήμμα στην αγγλική Wikipedia – στην Ελληνική Wikipedia δεν βρήκα ούτε λήμμα έλεος δηλ- .
"Τι να κάνεις όταν ένα πλοίο που κουβαλάει εκατό επιβάτες ξαφνικά βουλιάζει και υπάρχει μόνο μια σωσίβια λέμβος. Όταν η λέμβος έχει γεμίσει, αυτοί που μισούν την ζωή θα προσπαθήσουν να την γεμίσουν με ακόμα περισσότερους και να τους βουλιάξουν όλους. Αυτοί που σέβονται και αγαπούν την ζωή θα πάρουν το τσεκούρι του πλοίου και θα κόψουν τα παραπανήσια χέρια που γαντζώνονται στα πλαϊνά της βάρκας."
Ο Φιλανδός Pentti Linkola γεννήθηκε το 1932 στο Helsinki. Ο πατέρας του ήταν πρύτανης στο πανεπιστήμιο της πόλης και ο Pentti ξεκίνησε ακολουθώντας και αυτός μια ακαδημαϊκή καριέρα με σπουδές στην βοτανολογία και ζωολογία. Επηρεασμένος από τις οικολογικές ανησυχίες του καθηγητή του της βιολογίας ήδη στο πρώτο έτος σπουδών αποφασίζει να τα παρατήσει και να ασχοληθεί με πρακτικά ζητήματα οικολογίας. Έτσι εκδίδει σε συνεργασία με τον Olavi Hilden το πρώτο του βιβλίο για τα πουλιά της Φιλανδίας ( η αγάπη του για τα πουλιά τον οδήγησε στην υποστήριξη της θέσης πως οι γάτες και άλλα είδη μη γηγενή για την πανίδα της Φιλανδίας πρέπει να εξαφανιστούν). Έκτοτε ο Pentti αφιερώθηκε στην συγγραφή κειμένων για το περιβάλλον, πολεμικής κατά του σύγχρονου τρόπου ζωής δίνοντας παράλληλα πολλές διαλέξεις. Κάνοντας πράξη τα πιστεύω του έζησε μια πολύ απλή ζωή, ψαρεύοντας σε μια λίμνη και πουλώντας τα ψάρια στις κωμοπόλεις τριγύρω για να βγάζει τα απαραίτητα, αρνούμενος την τεχνολογία και το σύγχρονο πολιτισμό ( και επιμένει διανύοντας την 8η δεκαετία της ζωής του ) . Το γεγονός αυτό της πλήρους πρακτικής ταύτισης με τις θεωρητικές απόψεις , τον έχει ανεβάσει σε μια θέση γκουρού για τα ριζοσπαστικά οικολογικά κινήματα.Οι πρώιμες οικολογικές ανησυχίες , ας φανταστούμε μόνο πως το 60 δεν υπήρχε οικολογικό κίνημα, μοιραία τον οδήγησαν στην ανάπτυξη όλο και πιο ριζοσπαστικών και σκληρών απόψεων καθώς το οικολογικό πρόβλημα μεγάλωνε. Έτσι είναι γνωστός για θέσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν μισάνθρωπες, για τον βαθύ του πεσιμισμό, για την ταύτιση της σύγχρονης δημοκρατίας με τον καπιταλισμό και την καταστροφή του περιβάλλοντος οπότε την αποδοχή ολοκληρωτικών πολιτικών κτλ.Οι ιδέες του Pentti εκκινούν από έναν θαυμασμό για την φύση και την φυσική τάξη. Η ομορφιά της φύσης δεν είναι το γαλήνιο τοπίο που με ασφάλεια θα δούμε πίσω από ένα τζάμι αλλά η ισορροπία που αναδύεται ως η μεγάλη εικόνα, Ισορροπία που εξίσου περιέχει τα γαλήνια ειδυλλιακά τοπία αλλά και τις σκληρές αιματηρές μάχες επιβίωσης. Το φυσικό περιβάλλον είναι αυτό που αναπτύσσει στον άνθρωπο την κοσμοαντίληψη
«Η άμεση σχέση με την φύση είναι απολύτως απαραίτητη για να αναπτύξει ο άνθρωπος την κοσμοαντίληψη του»
οπότε οι σύγχρονες κοινωνίες αποκομμένες από την φυσική τάξη δεν μπορούν παρά να δημιουργούν αφύσικες κοσμοαντιλήψεις.Εν αντιθέσει με την mainstream οικολογία ο Pentti δεν πιστεύει πως επιφανειακές δράσεις εστιασμένες σε συγκεκριμένα προβλήματα – όπως δικαιώματα ζώων, υπερθέρμανση του πλανήτη - μπορούν να λύσουν το οικολογικό θέμα αφού αυτό οφείλεται ακριβώς στην αφύσικη κοσμοαντίληψη που αναπτύσσει ο άνθρωπος λόγω του κοινωνικού περιβάλλοντος. Έτσι καταλήγει σε άρνηση και επίθεση στον σύγχρονο πολιτισμό ολοσχερώς.Το πρώτο απαραίτητο βήμα είναι η μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού. Για τον Pentti η αξία ενός είδους δεν μπορεί να έχει κάνει με την ποσότητα στην οποία το βρίσκουμε. Η ανθρώπινη αξία είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ποσότητα των ανθρώπων στην Γη. Ο άνθρωπος λειτουργεί πια σαν καρκίνωμα στον πλανήτη. Για να λυθεί το πρόβλημα απαιτούνται δραστικές, σκληρές, ολοκληρωτικές λύσεις αφού δεν πρόκειται το ρεύμα αυτό να ανακοπεί από μόνο του.
«Το βρίσκω αδιανόητο πως ακόμα και έξυπνοι άνθρωποι, παρά τις όσεςαποδείξεις, συνεχίζουν να πιστεύουν στον άνθρωπο και την πλειοψηφία, και να συνεχίζουν να χτυπάνε το κεφάλι τους στον τοίχο....Πώς μπορεί κάποιος να πιστεύει τόσο παράλογα, πως η ανθρώπινη ζωή έχει την ίδια αξία, και πως η ανθρωπότητα την ίδια ηθική, ανεξαρτήτως αριθμών. Είναι πολύ καθαρό σε μένα πως κάθε φορά που ένα παιδί γεννιέται, η αξία του κάθε ανθρώπου στον κόσμο μειώνεται λίγο περισσότερο. Είναι πολύ καθαρό σε μένα πως η ηθική στην πληθυσμιακή έκρηξη είναι αντιστρόφως ανάλογη της ηθικής όταν ο άνθρωπος ήταν ένα σπάνιο, ευγενές είδος στις αρχές του.»
Στο σύγχρονο κόσμο η ανθρώπινη ζωή όχι μόνο δεν έχει καμιά αξία αλλά είναι και εις βάρος της φύσις. Οπότε κάθε καταστροφή κάθε πόλεμος που εξαφανίζει ανθρώπινες ζωές είναι για την φύση κάτι καλό. ( Μόνο υπό αυτό το πρίσμα μπορούν να κατανοηθούν θέσεις όπως η παρακάτω ενώ τα πρώτα του πολιτικά κείμενα ήταν πασιφιστικά )
«Σε ποιόν λείπουν όλοι αυτοί που πέθαναν στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο; Σεποιόν λείπουν τα 20.000.000 που σκότωσε ο Στάλιν. Σε ποιόν λείπουν τα 6.000.000 εβραίοι του Χίτλερ.....Σε ποιόν λείπει το ανεκδήλωτο τεκνογονικό δυναμικό των θυμάτων του 2ου παγκοσμίου. Λείπουν μήπως από τον κόσμο άλλα 100.000.000 πληθυσμού; Η μήπως υπάρχει έλλειψη από βιβλία, τραγούδια, ταινίες, πορσελάνινα σκυλάκια, βάζα; Δεν είναι αρκετές 1δις ενσαρκώσεις μητρικής αγάπης, δεν είναι αρκετές 1δις ενσαρκώσεις αξιαγάπητων γιαγιάδων με ασημένια μαλλιά;»
Η τεχνολογία και η πρόοδος μας αποκόβουν όλο και περισσότερο από το περιβάλλον και την φύση, και είναι υπεύθυνες για την οικολογική καταστροφή και την αναμενόμενη εξάλειψη μας αν συνεχίσουμε να πορευόμαστε στον ίδιο δρόμο. Η υλική ευημερία δεν έχει σχέση με την ευτυχία.
«Η κεντρικότερη και πιο παράλογη πίστη μεταξύ των ανθρώπων είναι η πίστη στην τεχνολογία και την οικονομική ανάπτυξη. Οι ιερείς τους πιστεύουν μέχρι τον θάνατο τους πως η υλική ευημερία φέρνει την χαρά και την ευτυχία, παρά το γεγονός πως όλα τα ιστορικά δεδομένα μας δείχνουν πως η έλλειψη και η προσπάθεια (ο αγώνας) είναι αυτά που καθιστούν την ζωή άξια να την ζεις, πως αυτή η υλική ευημερία φέρνει μόνο απόγνωση. Αυτοί οι ιερείς πιστεύουν στην τεχνολογία ακόμα και όταν πνίγονται μέσα στις ασφυξιογόνες μάσκες τους»
Παρά την πρόοδο του ανθρωπίνου είδους η τεχνολογία και η βιομηχανοποίηση δεν μας βοήθησε να ζούμε καλύτερα αφού δουλεύουμε περισσότερες ώρες, κάνοντας όλο και πιο ανούσιες βαρετές επαναλαμβανόμενες εργασίες δίχως νόημα. Η προσπάθεια μας να καταναλώνουμε παραπάνω και να ζούμε ήσυχα και άνετα στην πραγματικότητα χειροτέρεψε την ποιότητα ζωής μας και την αξία της ζωής καθ’ αυτής.
"Το βασικό επιχείρημα υπέρ της τεχνολογίας είναι πως κάνει την ζωή πιοεύκολη. Διευκολύνει και διευκολύνει, όλο και πιο εύκολη από εφεύρεση σε εφεύρεση. Εύκολη, ευκολότερη, ευκολότατη. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι κυρίαρχο είδος στον πλανήτη χωρίς αντίπαλο ήδη από την λίθινη εποχή, ένα όν του οποίου η ζωή υπήρξε αφύσικα και απελπιστικά ραχατλίδικη. Έκτοτε το πρόβλημα του ανθρώπου υπήρξε η φυσική ευκολία, η έλλειψη νοήματος, η έλλειψη ριζών και η απογοήτευση"
Για τον Pentti τα περισσότερα από αυτά τα δεινά ταυτίζονται με το σύγχρονο πολιτικό σύστημα, την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Αυτό αποτελεί ένα σύστημα φτιαγμένο όχι για να δίνει λύσεις στα προβλήματα όχι για να δείχνει στους ανθρώπους τον σωστό δρόμο αλλά φτιαγμένο για να εκλέγει αυτούς που θα προσφέρουν στην πλειοψηφία τον «άρτο και τα θεάματα» που ζητούν, συναισθηματικά ορμώμενοι χωρίς λογική των συνεπειών τους.
«Ένα βασικό, καταστροφικό σφάλμα είναι να εγκαθιδρυθεί ένα πολιτικό σύστημα βασισμένο στην επιθυμία. Η κοινωνία και η ζωή έχουν οργανωθεί στην βάση του τι θέλει το άτομο, όχι του τι είναι καλό για αυτόν η αυτήν. Όπως μόνο ένας στους 100.000 έχει την ικανότητα να γίνει μηχανικός ή ακροβάτης, έτσι ελάχιστοι είναι και αυτοί που είναι ικανοί να λύσουν τα προβλήματα ενός έθνους και της ανθρωπότητας. Σπάνιοι μόνο άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις σχέσεις μεταξύ των μερών και μπορούν να δουν την μεγάλη εικόνα. Τι δημιούργησε το κάθε γεγονός και που αυτό οδηγεί. Επί του παρόντος και σε αυτό το μέρος του πλανήτη, έχουμε ανεύθυνα προσκολληθεί στην δημοκρατία και το κοινοβουλευτικό σύστημα παρά το ότι αυτά είναι τα πιο άφρονα και απεγνωσμένα συστήματα στην ιστορία του ανθρώπου... Στις δημοκρατικές χώρες η καταστροφή της φύσης και η πληθώρα των οικολογικών καταστροφών είναι που έχει την μεγαλύτερη συσσώρευση...Η μόνη μας ελπίδα βρίσκεται σε μια δυνατή κεντρική κυβέρνηση και τον ασυμβίβαστο έλεγχο του ιδιώτη πολίτη.”
Ο Pentti στην όλη του πορεία ενασχόλησης με το οικολογικό ζήτημα κατέληξε να πιστεύει πως τα ήπια μέτρα που ευαγγελίζονται οι περισσότερες εκφάνσεις του οικολογικού κινήματος δεν πρόκειται να δώσουν την οποιαδήποτε λύση στην τραγική κατάσταση που έχουμε περιέλθει. Το μόνο που μπορεί να μας σώσει είναι μια μαζική αλλαγή της σύγχρονης κοινωνίας, που θα περιλαμβάνει την μείωση συγκεκριμένων ατομικών ελευθεριών, την μείωση στην χρήση της τεχνολογίας και την ανακοπή της προόδου. Η Δημοκρατία πρέπει να αντικατασταθεί με ισχυρή ηγετική διακυβέρνηση δικτατορικής μορφής και φυσικά πρέπει να υπάρξει τεράστια μείωση του πληθυσμού και ευγονική.Αυτή είναι σε λίγες γραμμές η βασική δέσμη ιδεών του Pentti Linkola ενός προδρόμου του οικολογικού κινήματος, ενός γκουρού της ριζοσπαστικής οικολογίας. Είναι αλήθεια πως οι σκληρές απόψεις του δύσκολα μπορούν αν γίνουν αποδεκτές από το σύγχρονο άνθρωπο ειδικά όλους αυτούς που έχουν ελπίδα παραβλέποντας τα δεδομένα. Αξίζει όμως να μελετηθεί όχι μόνο λόγο της ταύτισης λόγων με πράξεων που επιδεικνύει αλλά και γιατί μας δείχνει την πορεία που μπορεί να ακολουθήσει ένας άνθρωπος με πολύ αγάπη για την ζωή, όταν πια η σκληρή πραγματικότητα οδηγήσει μοιραία στον πεσιμισμό, όταν πια η 12η ώρα βρίσκεται παρά τις τόσες προσπάθειες μπροστά στα μάτια μας.
«Αλλά υπάρχει ακόμα κάτι καλό στο είδος μας, σαν μέρος της βιόσφαιρας; Υπάρχουν ακόμα άτομα, που επιδεικνύουν πράξεις συμπόνιας με όλη τους της καρδιά, άνθρωποι μέσα στην εκκλησία, τον τομέα της υγείας, τα κοινωνικά πόστα. Υπάρχουν παρόμοιοι άνθρωποι στην ιδιωτική σφαίρα, καλοί με την βαθύτερη έννοια του όρου, που φωτίζουν και ζεσταίνουν όλη την ανθρώπινη κοινωνία τριγύρωτους, και που δεν κλυδωνίζονται από τις περαστικές μόδες του κόσμου. Όλοι αυτοί φροντίζουν τις κλειστές σφαίρες του ανθρώπου, δίνουν γειτονική αγάπη. Το αληθινό όμως μεγαλείο, συναντάται μόνο σε αυτούς τους σπάνιους ανθρώπους, που επεκτείνουν την προστασία τους και την προσπάθεια διαφύλαξης στο όλον της δημιουργίας, στην ζώσα στρώση του πλανήτη. Ανάμεσα στον οργισμένο και θορυβώδη συρφετό, ακόμα υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που έχουν ορκιστεί στην περιβαλλοντολογική προστασία και την υπεράσπιση της ζωής που παραδέρνει. Κάποιοι απο αυτούς προσπαθούν να επηρεάσουν μέσα από clubs και οργανισμούς, ένα μέρος μόνο, ο καθένας με το τρόπο του. Είναι θαυμαστό πως αυτός ο μικρός και λογικός πυρήνας των ανθρώπων που συνδυάζουν την γνώση με το συναίσθημα, ακόμα αντέχει να προσπαθεί να διατηρήσει ότι είναι ωραίο και καλό για όσο καιρό μπορεί, πως μπορούν ακόμα να δείχνουν υπομονή ανάμεσα στην συντριπτική πλειοψηφία του σαματά. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι μπορούν και μάχονται με τους ανεμόμυλους. Γαντζώνονται πάνω στις τελευταίες λωρίδες της φύσης που έχει αφήσει ανέγγιχτες ο άνθρωπος, κρατιούνται πάνω στα τελευταία κουρέλια των δασών, προσπαθούν να καθυστερήσουν το τέλος, να δώσουν λίγο παραπάνω ζωή στην βιόσφαιρα, ακόμα και αν είναι μόνο ένα δευτερόλεπτο. Αυτοί οι άνθρωποι ακόμα σκέφτονται, συζητάνε, γράφουν, διαπραγματεύονται, προσπαθούν να συντάξουν προγράμματα διατήρησης, προγράμματα για την Φύση που στο τέλος σκίζονται κομματάκια από τις αδαείς αγέλες των κτηνών των "νοικοκυραίων". Είναι το μεγαλύτερο θαύμα στην αλλαγή της χιλιετίας που ακόμα υπάρχουν προστάτες. Πως ακόμα η πίστη η ελπίδα και η αγάπη καίνε μέσα τους"
Το οικολογικό κίνημα, είναι την τελευταία τριακονταετία ένα από τα λίγα ζωντανά ιδεολογικά κινήματα, έχοντας αναπτύξει εκτός από αξιόλογες δράσεις πολλά και ενδιαφέροντα παρακλάδια όσον αφορά τις ιδεολογικές του προσταγές, παρακλάδια τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όσο είναι και οι πολιτικές ιδεολογίες από τις οποίες μπορεί κάποιος να εκκινεί , συνδυάζοντας την οικοσοφία και την οικολογική σκέψη με αυτές. Βέβαια στην Ελλάδα, τουλάχιστον στα mainstream μέσα ενημέρωσης , όπως και σε άλλα θέματα, επικρατεί μια επιδερμική αντιμετώπιση του ζητήματος οικολογία έτσι σπανίως θα διακρίνουμε ιδεολογίες και πολλές φορές αντιμαχόμενα κινήματα με αποτέλεσμα όλα όσα παρουσιάζονται σαν οικολογία να είναι απλά κάποιες εκλαϊκευμένες επιστημονικές μελέτες για το που οδηγείται ο πλανήτης, και πρακτικές χαζο-οδηγίες για την βελτίωση των πραγμάτων. Η οικολογία έτσι όπως την ξέρει ο μέσος Έλληνας δεν είναι παρά μια προπαγάνδα «πράσινης ανάπτυξης», «ανακύκλωσης» και άλλων ευχολογίων συστημικής προέλευσης, γεννημένα από το ίδιο ακριβώς σύστημα που είναι κατά πολύ υπεύθυνο για την σημερινή κατάσταση. Υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορεί να παρουσιαστεί και δεν παρουσιάζεται συνήθως η οικολογία ως ένα ιδεολογικό κίνημα με πολλές πολιτικές προεκτάσεις συχνά αντικρουόμενες.
Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση στο ελληνικό internet (εκεί εξ’ άλλου τα βρίσκεις όλα) για πια είδη οικολογίας μπορεί να γνωρίζει ο υποψιασμένος, όπως είπαμε δεν το συζητάμε για τον μέσο Έλληνα, βρήκα μια κατηγοριοποίηση των σχολών στο ενδιαφέρον ιστολόγιο της ΜΚΟ «Σόλων».Εκεί λοιπόν μαθαίνουμε πως «Τα βασικά ρεύματα οικολογικής σκέψης είναι οκτώ: Η «οικολογία του βάθους», η «ριζοσπαστική οικολογία» η «ήπια οικολογία», η «άγρια οικολογία», το ρεύμα των φιλοζωικών κινήσεων, ο «οικοφασισμός», η «κοινωνική οικολογία» και η διαχειριστική, τρέχουσα και αγοραία οικολογία.»
Βέβαια χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη αγγλική ορολογία θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα: Bright green environmentalism,Deep ecology, Eco-feminism, Eco-socialism, Green anarchism, Green conservatism, Green left, Green liberalism, Green libertarianism, Green municipalism, Free-market environmentalism, Green syndicalism, Social ecology και άλλα παρακλάδια λιγότερο γνωστά.Δεν θα ασχοληθούμε με όλα τα παραπάνω στο παρόν, όποιος θέλει ας ψαχτεί, αλλά ας δούμε τις βασικές αρχές της οικολογίας βάθους με την οποία σχετίζεται και ο Pentti Linkola. Μεταφράζω γρήγορα τις πρώτες δύο παραγράφους από το σχετικό λήμμα στην αγγλική Wikipedia – στην Ελληνική Wikipedia δεν βρήκα ούτε λήμμα έλεος δηλ- .
«Η οικολογία βάθους είναι ένα σχετικά σύγχρονο παρακλάδι της οικολογικής φιλοσοφίας ( οικοσοφίας ), η οποία θεωρεί την ανθρωπότητα ώς ένα ενιαίο καιαναπόσπαστο μέρος του περιβάλλοντος της. Η φιλοσοφία αυτή, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην αξιακή ισότητα της ανθρώπινης και μη ανθρώπινης ζωής καθώς και στο οικοσύστημα και τις φυσικές διαδικασίες. Παρέχει ένα θεμέλιο για το περιβαλλοντολογικό και πράσινο κίνημα, και οδήγησε σε ένα καινούργιο σύστημα περιβαλλοντολογικής ηθικής. Η βασική αρχή της οικολογίας βάθους είναι ο ισχυρισμός, πώς όπως η ανθρωπότητα, έτσι και το έμβιο περιβάλλον σαν σύνολοΟ όρος ( όπως και ο όρος οικοσοφία ) και η θεμελίωση των βασικών αρχών της οικολογίας βάθους οφείλουν την πατρότητα τους στο έργο του Νορβηγού διανοητή Arne Næss. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να αναφερθούμε στις παγανιστικές προεκτάσεις της οικολογίας βάθους ( η οποία από μόνη της ως σύστημα ηθικής ξεφεύγει από το επιστημονικά μετρήσιμο και πάει σε πιο βαθιά φιλοσοφικά πνευματικά μονοπάτια ) καθώς και την σχέση της με άλλα έργα και δράσεις όπως την θεωρία της Γαίας του J.Lovelock ( το τελευταίο έργο του οποίου "the Vanishing Face of Gaia" βρίσκεται και αυτό ψηλά στην προς αγορά λίστα μου ) τον πρώιμο αγώνα υπέρ τον δικαιωμάτων των ζώων της Savitri Devi, κτλ αλλά επί του παρόντος ας προχωρήσουμε στον Pentti Linkola.Μια ακόμα αναφορά που αξίζει να γίνει για να κατανοήσουμε ίσως την απουσία γνώσης αυτών των κινημάτων από το ευρύ κοινό είναι και η προσπάθεια δαιμονοποίησης κάποιων απόψεων μέσω σύνδεσης με τον φασισμό. Έτσι όπως διαβάζουμε και στην αγγλική Wikipedia συχνά τα mainstream «οικολογικά» Lobby ταύτισαν απόψεις που εμφανίστηκαν στον χώρο της οικολογίας βάθους με φασιστικές πρακτικές με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο όρος οικοφασισμός ( ως αντίδραση σε αυτό με τις ίδιες όμως βασικές αρχές, ισότητα δικαιωμάτων ανθρώπων ζώων, μη αποδοχή του καπιταλισμού, της τεχνολογίας κτλ γεννήθηκαν μετά και η αναρχο-οικολογία, σοσιαλο-οικολογία κτλ ). Το αναφέρω αυτό γιατί όπως θα δούμε παρακάτω οι εξαιρετικά «σκληρές» και ριζοσπαστικές απόψεις του Pentti Linkola τον κατατάσσουν σε αυτόν τον χώρο ή τουλάχιστον σαν αμφιλεγόμενο πρόσωπο μέσα στο κίνημα της οικολογίας βάθους αν και η οικολογική του δράση ξεκινά πριν την καθιέρωση του όρου.
έχει τα ίδια δικαιώματα στην ζωή και την ευημερία. Η οικολογία βάθους περιγράφεται ώς "βάθους" γιατί επιμένει να ρωτά βαθύτερες ερωτήσεις σχετικά με το γιατί και πώς, οπότε ασχολείται με τις βασικές φιλοσοφικές ερωτήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο της ανθρώπινης ύπαρξης σε ενιαίο σύνολο με την οικοσφαιρα, αντί να αντιμετωπίζει μυωπικά την οικολογία σαν ένα κλάδο της βιολογικής επιστήμης. Αντιτίθεται στον ανθρωποκεντρικό περιβαλλοντισμό ο οποίος ενδιαφέρεται για την διατήρηση του περιβάλλοντος μόνο και μόνο για να γίνεται εκμεταλλεύσιμο από τον άνθρωπο, οπότε και απορρίπτει την βασική αρχή της οικολογίας βάθους. Η οικολογία βάθους αναζητεί μια ολιστική θεώρηση του κόσμου στον οποίο ζούμε και προσπαθήσει να εφαρμόσει πρακτικά την κατανόηση πως τα διαφορετικά μέρη του οικοσυστήματος (του ανθρώπου συμπεριλαμβανομένου ) λειτουργούν ως ενιαίο σύνολο.»
"Τι να κάνεις όταν ένα πλοίο που κουβαλάει εκατό επιβάτες ξαφνικά βουλιάζει και υπάρχει μόνο μια σωσίβια λέμβος. Όταν η λέμβος έχει γεμίσει, αυτοί που μισούν την ζωή θα προσπαθήσουν να την γεμίσουν με ακόμα περισσότερους και να τους βουλιάξουν όλους. Αυτοί που σέβονται και αγαπούν την ζωή θα πάρουν το τσεκούρι του πλοίου και θα κόψουν τα παραπανήσια χέρια που γαντζώνονται στα πλαϊνά της βάρκας."
Ο Φιλανδός Pentti Linkola γεννήθηκε το 1932 στο Helsinki. Ο πατέρας του ήταν πρύτανης στο πανεπιστήμιο της πόλης και ο Pentti ξεκίνησε ακολουθώντας και αυτός μια ακαδημαϊκή καριέρα με σπουδές στην βοτανολογία και ζωολογία. Επηρεασμένος από τις οικολογικές ανησυχίες του καθηγητή του της βιολογίας ήδη στο πρώτο έτος σπουδών αποφασίζει να τα παρατήσει και να ασχοληθεί με πρακτικά ζητήματα οικολογίας. Έτσι εκδίδει σε συνεργασία με τον Olavi Hilden το πρώτο του βιβλίο για τα πουλιά της Φιλανδίας ( η αγάπη του για τα πουλιά τον οδήγησε στην υποστήριξη της θέσης πως οι γάτες και άλλα είδη μη γηγενή για την πανίδα της Φιλανδίας πρέπει να εξαφανιστούν). Έκτοτε ο Pentti αφιερώθηκε στην συγγραφή κειμένων για το περιβάλλον, πολεμικής κατά του σύγχρονου τρόπου ζωής δίνοντας παράλληλα πολλές διαλέξεις. Κάνοντας πράξη τα πιστεύω του έζησε μια πολύ απλή ζωή, ψαρεύοντας σε μια λίμνη και πουλώντας τα ψάρια στις κωμοπόλεις τριγύρω για να βγάζει τα απαραίτητα, αρνούμενος την τεχνολογία και το σύγχρονο πολιτισμό ( και επιμένει διανύοντας την 8η δεκαετία της ζωής του ) . Το γεγονός αυτό της πλήρους πρακτικής ταύτισης με τις θεωρητικές απόψεις , τον έχει ανεβάσει σε μια θέση γκουρού για τα ριζοσπαστικά οικολογικά κινήματα.Οι πρώιμες οικολογικές ανησυχίες , ας φανταστούμε μόνο πως το 60 δεν υπήρχε οικολογικό κίνημα, μοιραία τον οδήγησαν στην ανάπτυξη όλο και πιο ριζοσπαστικών και σκληρών απόψεων καθώς το οικολογικό πρόβλημα μεγάλωνε. Έτσι είναι γνωστός για θέσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν μισάνθρωπες, για τον βαθύ του πεσιμισμό, για την ταύτιση της σύγχρονης δημοκρατίας με τον καπιταλισμό και την καταστροφή του περιβάλλοντος οπότε την αποδοχή ολοκληρωτικών πολιτικών κτλ.Οι ιδέες του Pentti εκκινούν από έναν θαυμασμό για την φύση και την φυσική τάξη. Η ομορφιά της φύσης δεν είναι το γαλήνιο τοπίο που με ασφάλεια θα δούμε πίσω από ένα τζάμι αλλά η ισορροπία που αναδύεται ως η μεγάλη εικόνα, Ισορροπία που εξίσου περιέχει τα γαλήνια ειδυλλιακά τοπία αλλά και τις σκληρές αιματηρές μάχες επιβίωσης. Το φυσικό περιβάλλον είναι αυτό που αναπτύσσει στον άνθρωπο την κοσμοαντίληψη
«Η άμεση σχέση με την φύση είναι απολύτως απαραίτητη για να αναπτύξει ο άνθρωπος την κοσμοαντίληψη του»
οπότε οι σύγχρονες κοινωνίες αποκομμένες από την φυσική τάξη δεν μπορούν παρά να δημιουργούν αφύσικες κοσμοαντιλήψεις.Εν αντιθέσει με την mainstream οικολογία ο Pentti δεν πιστεύει πως επιφανειακές δράσεις εστιασμένες σε συγκεκριμένα προβλήματα – όπως δικαιώματα ζώων, υπερθέρμανση του πλανήτη - μπορούν να λύσουν το οικολογικό θέμα αφού αυτό οφείλεται ακριβώς στην αφύσικη κοσμοαντίληψη που αναπτύσσει ο άνθρωπος λόγω του κοινωνικού περιβάλλοντος. Έτσι καταλήγει σε άρνηση και επίθεση στον σύγχρονο πολιτισμό ολοσχερώς.Το πρώτο απαραίτητο βήμα είναι η μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού. Για τον Pentti η αξία ενός είδους δεν μπορεί να έχει κάνει με την ποσότητα στην οποία το βρίσκουμε. Η ανθρώπινη αξία είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ποσότητα των ανθρώπων στην Γη. Ο άνθρωπος λειτουργεί πια σαν καρκίνωμα στον πλανήτη. Για να λυθεί το πρόβλημα απαιτούνται δραστικές, σκληρές, ολοκληρωτικές λύσεις αφού δεν πρόκειται το ρεύμα αυτό να ανακοπεί από μόνο του.
«Το βρίσκω αδιανόητο πως ακόμα και έξυπνοι άνθρωποι, παρά τις όσεςαποδείξεις, συνεχίζουν να πιστεύουν στον άνθρωπο και την πλειοψηφία, και να συνεχίζουν να χτυπάνε το κεφάλι τους στον τοίχο....Πώς μπορεί κάποιος να πιστεύει τόσο παράλογα, πως η ανθρώπινη ζωή έχει την ίδια αξία, και πως η ανθρωπότητα την ίδια ηθική, ανεξαρτήτως αριθμών. Είναι πολύ καθαρό σε μένα πως κάθε φορά που ένα παιδί γεννιέται, η αξία του κάθε ανθρώπου στον κόσμο μειώνεται λίγο περισσότερο. Είναι πολύ καθαρό σε μένα πως η ηθική στην πληθυσμιακή έκρηξη είναι αντιστρόφως ανάλογη της ηθικής όταν ο άνθρωπος ήταν ένα σπάνιο, ευγενές είδος στις αρχές του.»
Στο σύγχρονο κόσμο η ανθρώπινη ζωή όχι μόνο δεν έχει καμιά αξία αλλά είναι και εις βάρος της φύσις. Οπότε κάθε καταστροφή κάθε πόλεμος που εξαφανίζει ανθρώπινες ζωές είναι για την φύση κάτι καλό. ( Μόνο υπό αυτό το πρίσμα μπορούν να κατανοηθούν θέσεις όπως η παρακάτω ενώ τα πρώτα του πολιτικά κείμενα ήταν πασιφιστικά )
«Σε ποιόν λείπουν όλοι αυτοί που πέθαναν στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο; Σεποιόν λείπουν τα 20.000.000 που σκότωσε ο Στάλιν. Σε ποιόν λείπουν τα 6.000.000 εβραίοι του Χίτλερ.....Σε ποιόν λείπει το ανεκδήλωτο τεκνογονικό δυναμικό των θυμάτων του 2ου παγκοσμίου. Λείπουν μήπως από τον κόσμο άλλα 100.000.000 πληθυσμού; Η μήπως υπάρχει έλλειψη από βιβλία, τραγούδια, ταινίες, πορσελάνινα σκυλάκια, βάζα; Δεν είναι αρκετές 1δις ενσαρκώσεις μητρικής αγάπης, δεν είναι αρκετές 1δις ενσαρκώσεις αξιαγάπητων γιαγιάδων με ασημένια μαλλιά;»
Η τεχνολογία και η πρόοδος μας αποκόβουν όλο και περισσότερο από το περιβάλλον και την φύση, και είναι υπεύθυνες για την οικολογική καταστροφή και την αναμενόμενη εξάλειψη μας αν συνεχίσουμε να πορευόμαστε στον ίδιο δρόμο. Η υλική ευημερία δεν έχει σχέση με την ευτυχία.
«Η κεντρικότερη και πιο παράλογη πίστη μεταξύ των ανθρώπων είναι η πίστη στην τεχνολογία και την οικονομική ανάπτυξη. Οι ιερείς τους πιστεύουν μέχρι τον θάνατο τους πως η υλική ευημερία φέρνει την χαρά και την ευτυχία, παρά το γεγονός πως όλα τα ιστορικά δεδομένα μας δείχνουν πως η έλλειψη και η προσπάθεια (ο αγώνας) είναι αυτά που καθιστούν την ζωή άξια να την ζεις, πως αυτή η υλική ευημερία φέρνει μόνο απόγνωση. Αυτοί οι ιερείς πιστεύουν στην τεχνολογία ακόμα και όταν πνίγονται μέσα στις ασφυξιογόνες μάσκες τους»
Παρά την πρόοδο του ανθρωπίνου είδους η τεχνολογία και η βιομηχανοποίηση δεν μας βοήθησε να ζούμε καλύτερα αφού δουλεύουμε περισσότερες ώρες, κάνοντας όλο και πιο ανούσιες βαρετές επαναλαμβανόμενες εργασίες δίχως νόημα. Η προσπάθεια μας να καταναλώνουμε παραπάνω και να ζούμε ήσυχα και άνετα στην πραγματικότητα χειροτέρεψε την ποιότητα ζωής μας και την αξία της ζωής καθ’ αυτής.
"Το βασικό επιχείρημα υπέρ της τεχνολογίας είναι πως κάνει την ζωή πιοεύκολη. Διευκολύνει και διευκολύνει, όλο και πιο εύκολη από εφεύρεση σε εφεύρεση. Εύκολη, ευκολότερη, ευκολότατη. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι κυρίαρχο είδος στον πλανήτη χωρίς αντίπαλο ήδη από την λίθινη εποχή, ένα όν του οποίου η ζωή υπήρξε αφύσικα και απελπιστικά ραχατλίδικη. Έκτοτε το πρόβλημα του ανθρώπου υπήρξε η φυσική ευκολία, η έλλειψη νοήματος, η έλλειψη ριζών και η απογοήτευση"
Για τον Pentti τα περισσότερα από αυτά τα δεινά ταυτίζονται με το σύγχρονο πολιτικό σύστημα, την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Αυτό αποτελεί ένα σύστημα φτιαγμένο όχι για να δίνει λύσεις στα προβλήματα όχι για να δείχνει στους ανθρώπους τον σωστό δρόμο αλλά φτιαγμένο για να εκλέγει αυτούς που θα προσφέρουν στην πλειοψηφία τον «άρτο και τα θεάματα» που ζητούν, συναισθηματικά ορμώμενοι χωρίς λογική των συνεπειών τους.
«Ένα βασικό, καταστροφικό σφάλμα είναι να εγκαθιδρυθεί ένα πολιτικό σύστημα βασισμένο στην επιθυμία. Η κοινωνία και η ζωή έχουν οργανωθεί στην βάση του τι θέλει το άτομο, όχι του τι είναι καλό για αυτόν η αυτήν. Όπως μόνο ένας στους 100.000 έχει την ικανότητα να γίνει μηχανικός ή ακροβάτης, έτσι ελάχιστοι είναι και αυτοί που είναι ικανοί να λύσουν τα προβλήματα ενός έθνους και της ανθρωπότητας. Σπάνιοι μόνο άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις σχέσεις μεταξύ των μερών και μπορούν να δουν την μεγάλη εικόνα. Τι δημιούργησε το κάθε γεγονός και που αυτό οδηγεί. Επί του παρόντος και σε αυτό το μέρος του πλανήτη, έχουμε ανεύθυνα προσκολληθεί στην δημοκρατία και το κοινοβουλευτικό σύστημα παρά το ότι αυτά είναι τα πιο άφρονα και απεγνωσμένα συστήματα στην ιστορία του ανθρώπου... Στις δημοκρατικές χώρες η καταστροφή της φύσης και η πληθώρα των οικολογικών καταστροφών είναι που έχει την μεγαλύτερη συσσώρευση...Η μόνη μας ελπίδα βρίσκεται σε μια δυνατή κεντρική κυβέρνηση και τον ασυμβίβαστο έλεγχο του ιδιώτη πολίτη.”
Ο Pentti στην όλη του πορεία ενασχόλησης με το οικολογικό ζήτημα κατέληξε να πιστεύει πως τα ήπια μέτρα που ευαγγελίζονται οι περισσότερες εκφάνσεις του οικολογικού κινήματος δεν πρόκειται να δώσουν την οποιαδήποτε λύση στην τραγική κατάσταση που έχουμε περιέλθει. Το μόνο που μπορεί να μας σώσει είναι μια μαζική αλλαγή της σύγχρονης κοινωνίας, που θα περιλαμβάνει την μείωση συγκεκριμένων ατομικών ελευθεριών, την μείωση στην χρήση της τεχνολογίας και την ανακοπή της προόδου. Η Δημοκρατία πρέπει να αντικατασταθεί με ισχυρή ηγετική διακυβέρνηση δικτατορικής μορφής και φυσικά πρέπει να υπάρξει τεράστια μείωση του πληθυσμού και ευγονική.Αυτή είναι σε λίγες γραμμές η βασική δέσμη ιδεών του Pentti Linkola ενός προδρόμου του οικολογικού κινήματος, ενός γκουρού της ριζοσπαστικής οικολογίας. Είναι αλήθεια πως οι σκληρές απόψεις του δύσκολα μπορούν αν γίνουν αποδεκτές από το σύγχρονο άνθρωπο ειδικά όλους αυτούς που έχουν ελπίδα παραβλέποντας τα δεδομένα. Αξίζει όμως να μελετηθεί όχι μόνο λόγο της ταύτισης λόγων με πράξεων που επιδεικνύει αλλά και γιατί μας δείχνει την πορεία που μπορεί να ακολουθήσει ένας άνθρωπος με πολύ αγάπη για την ζωή, όταν πια η σκληρή πραγματικότητα οδηγήσει μοιραία στον πεσιμισμό, όταν πια η 12η ώρα βρίσκεται παρά τις τόσες προσπάθειες μπροστά στα μάτια μας.
«Αλλά υπάρχει ακόμα κάτι καλό στο είδος μας, σαν μέρος της βιόσφαιρας; Υπάρχουν ακόμα άτομα, που επιδεικνύουν πράξεις συμπόνιας με όλη τους της καρδιά, άνθρωποι μέσα στην εκκλησία, τον τομέα της υγείας, τα κοινωνικά πόστα. Υπάρχουν παρόμοιοι άνθρωποι στην ιδιωτική σφαίρα, καλοί με την βαθύτερη έννοια του όρου, που φωτίζουν και ζεσταίνουν όλη την ανθρώπινη κοινωνία τριγύρωτους, και που δεν κλυδωνίζονται από τις περαστικές μόδες του κόσμου. Όλοι αυτοί φροντίζουν τις κλειστές σφαίρες του ανθρώπου, δίνουν γειτονική αγάπη. Το αληθινό όμως μεγαλείο, συναντάται μόνο σε αυτούς τους σπάνιους ανθρώπους, που επεκτείνουν την προστασία τους και την προσπάθεια διαφύλαξης στο όλον της δημιουργίας, στην ζώσα στρώση του πλανήτη. Ανάμεσα στον οργισμένο και θορυβώδη συρφετό, ακόμα υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που έχουν ορκιστεί στην περιβαλλοντολογική προστασία και την υπεράσπιση της ζωής που παραδέρνει. Κάποιοι απο αυτούς προσπαθούν να επηρεάσουν μέσα από clubs και οργανισμούς, ένα μέρος μόνο, ο καθένας με το τρόπο του. Είναι θαυμαστό πως αυτός ο μικρός και λογικός πυρήνας των ανθρώπων που συνδυάζουν την γνώση με το συναίσθημα, ακόμα αντέχει να προσπαθεί να διατηρήσει ότι είναι ωραίο και καλό για όσο καιρό μπορεί, πως μπορούν ακόμα να δείχνουν υπομονή ανάμεσα στην συντριπτική πλειοψηφία του σαματά. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι μπορούν και μάχονται με τους ανεμόμυλους. Γαντζώνονται πάνω στις τελευταίες λωρίδες της φύσης που έχει αφήσει ανέγγιχτες ο άνθρωπος, κρατιούνται πάνω στα τελευταία κουρέλια των δασών, προσπαθούν να καθυστερήσουν το τέλος, να δώσουν λίγο παραπάνω ζωή στην βιόσφαιρα, ακόμα και αν είναι μόνο ένα δευτερόλεπτο. Αυτοί οι άνθρωποι ακόμα σκέφτονται, συζητάνε, γράφουν, διαπραγματεύονται, προσπαθούν να συντάξουν προγράμματα διατήρησης, προγράμματα για την Φύση που στο τέλος σκίζονται κομματάκια από τις αδαείς αγέλες των κτηνών των "νοικοκυραίων". Είναι το μεγαλύτερο θαύμα στην αλλαγή της χιλιετίας που ακόμα υπάρχουν προστάτες. Πως ακόμα η πίστη η ελπίδα και η αγάπη καίνε μέσα τους"
