Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

Οι οιωνοί μιλούν....αλλά τι λένε;

Σε συνέχεια της χθεσινής οιωνοσκοπίας, ο πάντα εξαιρετικά οξυδερκής φίλος Prkls έθιξε σε δική του ανάρτηση ένα βασικό δεδομένο του διαβάσματος των οιωνών, επαναφέροντας μια πιο παραδοσιακή οπτική στο ζήτημα. Φυσικά πρόκειται περί της διεύθυνσης πτήσης του/των οιωνού/ων, η οποία όπως σωστά μας πληροφορεί είναι το καθοριστικό στοιχείο για την ερμήνευση της ουσίας του οιωνού.

Αριστερά προς τα δεξιά σημάδι ευοίωνο, με την αντίθετη φορά δυσοίωνο.

Με αυτήν λοιπόν την ανάγνωση, το ζήτημα είναι, όπως στην ερώτηση από τα Ομηρικά έπη που παραθέτει ο Prkls:
στοχάσου τώρα, διόθρεφτε Μενέλαε, βασιλέα,
αν το σημάδι αυτό ο θεός το δείχνει εμάς ή εσένα 
για ποιόν προοριζόταν το σημείον. Για τον Πάπα, ή για τους υπόλοιπους και όχι τι συμβολίζει το κοράκι, ή το γεγονός πως το περιστέρι απελευθερώθηκε από το παπικό περιβάλλον.

Παρότι λοιπόν συμφωνώ στην πρωτοκαθεδρία της διεύθυνσης πτήσεως όπως σημειώνει ο φίλος γενικά, θα επιμείνω πως δεν ισχύει στην συγκεκριμένη περίπτωση και θα αντιτάξω ένα άλλο παράδειγμα πάλι από τον Όμηρο, Ηλιάδα Ραψωδία Β'. Είναι η γνωστή Διοσημία, όταν οι Αχαιοί μαζεμένοι στην Αυλίδα έτοιμοι να αποπλεύσουν, παρατηρούν ένα φίδι να τρώει μια ολόκληρη οικογένεια πουλιών.
Μέγα σημάδι εφάνη εκεί, μαύρος σαν αίμα δράκος,
τέρας που έβγαλε στο φως ο ίδιος ο Κρονίδης,
από το βάθος του βωμού στον πλάτανο εχύθη.
Εκεί φωλιάζαν σπούργιτες, αφτέρωτα πουλάκια
εις το υψηλότατο κλαδί κρυμμένα μές στα φύλλα
οκτώ, κι ενάτ’ η μάνα τους που τα’χε γεννημένα.
Τά ’τρωγε αυτός που έτριζαν ελεεινά και γύρω
πετούσε η μάνα κλαίοντας τα τέκνα της κι  ο δράκος
εστράφη, ετινάχθη κι έπιασεν απ’ το φτερό κι εκείνην.
Και αφού τα τέκνα όλα ’φαγε και ακόμη την μητέρα,
θαύμα τον έστησε ο θεός οπού τον είχε δείξει.
Εκεί τον πέτρωσ’ ο υιός του κρυπτοβούλου Κρόνου.
Κι εμείς όλοι απορούσαμε σ’ αυτό που εγίνη εμπρός μας.
Κι ως ήλθαν ξάφνου ανάμεσα στες θείες εκατόμβες
τέρατα τόσο φοβερά, τον λόγον πήρε ο Κάλχας:
«Πώς όλοι στέκεσθ’ άφωνοι; Το μέγ’ αυτό σημείον
ο Ζεύς μας το’δειξε ο σοφός, κι ό,τι δηλοί θα γίνη
με τους καιρούς, αλλ’ ένδοξο θα μείνη στον αιώνα.
Καθώς τα τέκνα όλα ’φαγε και την μητέρα εκείνος,
οκτώ, κι ενάτη ήταν αυτή που τα’χε γεννημένα,
κι εμείς θα πολεμήσωμεν αυτού χρόνους εννέα,
και η πόλις η πλατύδρομη στον δέκατον θα πέση.» 

Βλέπουμε πως στην συγκεκριμένη περίπτωση ουδείς ασχολήθηκε με το προς τα πού πέταγε η μάνα όση ώρα συνέβαινε η επίθεση του φιδιού ή πριν, για τον απλό λόγο πως η πτήση της δεν ήταν το επίκεντρο του γεγονότος, αντίθετα από την άλλη περίπτωση κατά την οποία οι παρατηρητές δεν ήταν μάρτυρες της επίθεσης του οιωνού στην χήνα, αλλά απλά τον είδαν όταν αυτός πέρασε πάνω από τα κεφάλια τους. Έτσι στο ίδιο γεγονός η ερμηνεία σαφέστατα διαμορφώνεται από την οπτική του παρατηρητή, αλλά με πάνω από έναν τρόπους και σε αυτήν μπορεί να παίζει ρόλο όχι μόνο η διεύθυνση της πτήσης αλλά όπως στο παραπανω παράδειγμα, το κεντρικό γεγονός (το φίδι που τρώει τα πουλιά), ο αριθμός και γιατί όχι το είδος (κοράκι & γλάρος εναντίον παπικών "αθώων" περιστεριών). Οπότε καλούμαστε πρώτον να εστιάσουμε - ανάλογα με την οπτική μας -  στην ουσία του γεγονότος (είναι η πτήση, το άρπαγμα των πουλιών ή της χήνας, κάτι άλλο;) και άλλα πολλά.

Στο παράδειγμα λοιπόν με τον Μενέλαο υπάρχει εκτός από την παρέα που αναρωτιέται για την πορεία του οιωνού και μια τρίτη ομάδα ανθρώπων τους οποίους μπορεί να αφορά το σημάδι και φυσικά αναφέρομαι στους ανθρώπους που είδαν το γεράκι/αετό να πιάνει την χήνα. Γι' αυτούς λοιπόν η ερμηνεία δεν θα σχετίζεται με την πτήση του πουλιού μετά, αλλά με το ίδιο το γεγονός της επίθεσης. Οπότε γι' αυτούς κάλλιστα μπορεί να σήμαινε το σημάδι πως το βιός τους θα ρημάζονταν μελλοντικά από επιδρομές (και την κατάληψη της Σπάρτης) ανεξάρτητα από το μετά πέταγμα, οπότε ο ίδιος οιωνός σήμαινε ταυτόχρονα πολλά και διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους.

Επιστρέφοντας λοιπόν και στην περίπτωση μας με τα παπικά περιστέρια, καθώς έστω μέσω φωτογραφιών σταθήκαμε και εμείς μάρτυρες του γεγονότος της επίθεσης του κορακιού΄και του γλάρου στα "άγια πνεύματα" και όχι στο πέταγμα των πουλιών νομίζω πως η ερμηνεία έχει κάπως έτσι (συμπληρώνοντας τα προηγούμενα)

Η παπική (χριστιανική ισχύς) και η ψευδο-ειρηνευτική της προπαγάνδα όχι μόνο έχει αποκαλυφθεί (πλήθος κόσμου είδε/έμαθε το γεγονός), αλλά δέχεται μάλιστα επίθεση από δύο διαφορετικά μέτωπα. Το ένα είναι στάνταρ το κοράκι του Απόλλωνα, δηλαδή ο ταχέως αναπτυσσόμενος εκ νέου παραδοσιακός πολυθεϊσμός. Ο συγκεκριμένος γλάρος, με την προσαρμοστικότητα του στο αστικό περιβάλλον - γιατί μην μου πείτε πως αυτός ήρθε από την θάλασσα- σχετιζόμενος με τις χωματερές, τα σκουπίδια και γενικά τον παρασιτισμό πλάι στην ανθρώπινη αστυφιλία, καταναλωτισμό κτλ προφανώς σημαίνει το πνεύμα της εποχής (αθεϊα, κατανάλωση, μπόχα κτλ) από το οποίο σαφώς και χάνει έδαφος η εκκλησία. Με την σιγουριά της ανώτερης δύναμης (εμφανές και στην διαφορά μεγέθους) ο γλάρος χτύπησε μια το περιστέρι και μετά έφυγε. Ο Γλάρος επίσης είχε και ίδιο χρώμα με τα περιστέρια δείχνοντας μια κοινή πηγή/καταγωγή/σχέση. Ο δεύτερος εχθρός, το κοράκι, όμως είναι τελείως διαφορετική περίπτωση. Όχι τόσο μεγαλύτερο από τα περιστέρια μεν, εντελώς αντίθετο δε, μαύρο.Με μεγάλη επιμονή, η οποία εξισορροπεί την όχι τόσο μεγάλη διαφορά ισχύος, επιτέθηκε πολλαπλές φορές. Πράγμα που σημαίνει πως παρότι δεν είμαστε τόσο δυνατοί, έχουμε επιμονή και αποτελούμε ένα δεύτερο δυνατό εχθρό στο παπικό στρατόπεδο.


Και για να ικανοποιήσω και τον φίλο Prkls θα πω πως αν θέλουμε να λάβουμε υπόψη την πτήση των πουλιών τότε αυτό θα πρέπει να γίνει με βάση την πρωταρχική ενέργεια και άρα τα περιστέρια (τα οποία βρίσκονται στην σκηνή μας και στο οπτικό μας πεδίο) και όχι με τα άλλα δύο πουλιά τα οποία γίνονται αντιληπτά μόνο κατά την στιγμή της επίθεσης. Όπως διαπιστώνουμε λοιπόν από την φωτό, τα παποπουλα μόλις έφυγαν από τα χέρια των παποπαιδων πέταξαν αριστερά, δηλαδή ο πάπας την έχει κάτσει την βάρκα, ενώ αντιθέτως το σημείο είναι ευοίωνο για τους από κάτω (τον λαό) παρακουλουθούντες των οποίων το μέλλον σημαίνεται από τον γλάρο και το κοράκι. Άλλοι, οι περισσότεροι, είναι ή θα γίνουν άθεοι κτλ κτλ και άλλοι παγανιστές. Και οι δύο θα βγουν νικητές επί του παπισμού.




Οπότε το μεγάλο στοίχημα είναι τι θα γίνει μετά, μεταξύ σκουπιδό-γλάρων και κορακιών. Δυστυχώς, όμως, για να το μάθουμε αυτό θα πρέπει να περιμένουμε και να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε μελλοντικούς οιωνούς.
Ο Άναξ εξάλλου του οποίου το μαντείο είναι στους Δελφούς ούτε ξεκάθαρα μιλάει αλλά ούτε κρύβει, απλά Σημαίνει.

Ας έχουμε ανοιχτά λοιπόν τα μάτια μας για να δούμε τα σημάδια και ελεύθερο τον νού μας για να τα ερμηνεύσουμε. Τα κοράκια του θα συνεχίσουν να πετούν ούτως η άλλως.


Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2014

De ominum romanorum - Όταν οι οιωνοί μιλούν



Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι κάπου θα πετύχατε, τις τελευταίες δύο ημέρες, την είδηση με τα περιστέρια της ειρήνης του Πάπα, τα οποία με το που έφυγαν από τα χέρια των δύο πιτσιρικίων, έπεσαν στα νύχια ενός γλάρου και ενός κόρακα. Καθώς η συμβολική κίνηση έγινε υπέρ της ειρήνευσης στην Ουκρανία, όπου οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις έχουν πάρει πολύ μεγάλη έκταση με νεκρούς, αρκετοί έσπευσαν να ερμηνεύσουν το γεγονός σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα. Επειδή, όμως οι οιωνοί μιλούν με πολλούς τρόπους, βούιξε ο τόπος και με άλλου είδους αναγνώσεις ειδικά ανάμεσα στους πιστούς των παραδοσιακών θρησκειών, οι οποίοι εξάλλου ενσωματώνουν και την οιωνοσκοπία στα θρησκευτικά τους συστήματα. Διάβασα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά επειδή είδα τον παλαιό φίλο και συμπολεμιστή Λυκόφρων (του 12830) να ασχολείται με το θέμα επισταμένως, του ζήτησα να μας γράψει κάτι για τις πιο δυνατές παγανιστικές ερμηνείες που προέκυψαν. Παρακάτω το κείμενο απάντηση του.

De ominum romanorum Του Λυκόφρωνος
Η είδηση ήταν αρκετά εντυπωσιακή. Από το παράθυρο της επίσημης κατοικίας του Πάπα Φραγκίσκου, δύο παιδιά ελευθέρωσαν δύο περιστέρια ως ένα συμβολικό μήνυμα ειρήνης στον κόσμο. Και πριν καλά καλά πετάξουν λίγα μέτρα, ένας κόρακας κι ένας γλάρος επιτέθηκαν στα παπικά περιστέρια τα οποία κατάφεραν να ξεγλυστρήσουν, άγνωστο με πόσο σοβαρά τραύματα.
Πέρα από τις εντυπωσιακές φωτογραφίες που προέκυψαν, το περιστατικό ήταν αρκετά γαργαλιστικό για το μυαλό, ακόμα και για όσους έχουν χωρίσει τα τσανάκια τους με οιωνούς και προγνωστικές μεθόδους. «Θα ήταν καταπληκτική εισαγωγή για θρίλερ» διάβασα σε κάποιο σχόλιο. Φυσικά. Η εισαγωγή ενός θρίλερ προσπαθεί να σε προϊδεάσει για το τι ακολουθεί στην πορεία. Ακόμα κι αν δεν έχει καμία άμεση σχέση με την πλοκή. Αρκεί η ματιά του σκηνοθέτη-παρατηρητή που μας επισημαίνει τη σύνδεση ανάμεσα σε μια συμβολική σκηνή που μπαίνει στην αρχή μιας ταινίας και την υπόθεση της ταινίας που θα επακολουθήσει: να λοιπόν μια πολύ καλή μεταφορά του τι είναι ένας οιωνός και του τι κάνει ο οιωνοσκόπος.
Αλλά που είναι ένας οιωνοσκόπος (και μάλιστα Ρωμαίος) όταν τον χρειάζεσαι;


Κάνουμε λοιπόν μια πρώτη προσέγγιση να ερμηνεύσουμε τον οιωνό με τα δικά μας, ελληνικά μέσα. Τα περιστέρια προέρχονται από τον Πάπα. Δέχονται επίθεση από ένα πουλί της ξηράς κι από ένα πουλί της θάλασσας. Ένα πουλί άσπρο κι ένα πουλί μαύρο. Δεδομένου πως, πριν την απελευθέρωση των περιστεριών είχε γίνει ειδική δέηση για ειρήνη στην Ουκρανία, μια πολύ απλή ερμηνεία λέει πως ο οιωνός ήταν απάντηση στην παράκληση του Πάπα. Και μάλιστα αρνητική απάντηση. Τελείως αρνητική.
Θα μπορούσε κανείς να αποσυνδέσει την ειδική παράκληση πιο πριν και να πει πως τα περιστέρια, αφού προήλθαν από την παπική κατοικία, συνδέονται με τον Πάπα ή το ίδιο το Βατικανό. Σ' αυτήν τη γραμμή ερμηνείας θα μπορούσε κανείς να προσθέσει πως το Κοράκι, στην ελληνική θρησκεία, συνδέεται με τον Απόλλωνα και ο Γλάρος με τον Ερμή - αν και στο μύθο της Μερόπιδος, η αδερφή της Μερόπιδος, Βύσσα, μεταμορφώνεται σε γλάρο από την Αρτέμιδα. Το να δεις τον οιωνό ως επίθεση του Απόλλωνα κι ενός απ' τα αδέρφια του ενάντια στα παπικά περιστέρια, είναι μια γοητευτική ερμηνεία, δε λέω, αλλά κάτι λείπει.


Σ' εκείνο το σημείο (κι αφού προηγουμένως έκανα την απόπειρα να ψάξω -χωρίς αποτέλεσμα- ακόμα και τη σημασία του γλάρου και του κορακιού στην εραλδική) αποφάσισα να αποταθώ σε ό,τι πιο κοντινό μπορούσα να βρω σε Ρωμαίο οιωνοσκόπο. Κι απευθύνθηκα στον Claudio Simeoni.
Με μεγάλη προθυμία, ο Claudio μας έγραψε τη δική του ερμηνεία σε ένα ιταλικό κείμενο το οποίο παραθέτω σε πρωτότυπο και μετάφραση:
« La Cornacchia Grigia costruisce nidi sugli alberi e questi nidi rappresentano il rifugio per molte specie d'uccelli. La Colomba è uno degli animali più "feroci" che esistono in natura. Quando combatte con i suoi simili non si limita a vincere, ma spesso gli uccide, con una freddezza assoluta, forandogli il cranio a colpi di becco. La Cornacchia Grigia è un "uccello spazzino" perché mangia resti di animali però è anche un predatore di uova o di piccoli uccelli.
Detto questo, Bergoglio ha liberato la Colomba e un uccello libero lo ha aggredito.
Per l'interpretazione del presagio pensiamo che Bergoglio è la Colomba e la Cornacchia Grigia è la Natura.
Negli anni '70 (1970) la Cornacchia grigia era sparita dall'Italia. Si racconta che quest'uccello, tenuto in una gabbia in una città della Toscana, veniva venduto al mercato come "Piripicchio del Perù". Quando ho acquistato una piccola casa in montagna 25 anni or sono ho visto questo uccello in un prato e ho impiegato 6 mesi per individuare la specie tanto mi era strana. Ora è arrivato in città e posso vederli fuori dalla finestra a Marghera.
La Cornacchia Grigia è come i Pagani. Li davano per estinti ed oggi sono in tutte le città d'Italia anche se non hanno ancora imparato a dialogare.»
«Το γκρίζο κοράκι φτιάχνει τις φωλιές του στα δέντρα κι οι φωλιές αυτές είναι ένα καταφύγιο για πολλά είδη πουλιών. Το περιστέρι [από την άλλη] είναι ένα από τα πιο άγρια [με την έννοια της ωμότητας] ζώα που υπάρχουν στη Φύση. Όταν μάχονται μεταξύ τους, δεν αρκούνται απλώς στο να νικήσουν τον αντίπαλο, αλλά πρέπει να τον σκοτώσουν, απολύτως ψυχρά, τσιμπώντας με το ράμφος τους το κρανίο του ηττημένου μέχρι να το τρυπήσουν. Το γκρίζο κοράκι είναι ένα «πουλί καθαριστής» γιατί τρώει τα υπολείμματα που αφήνουν άλλα ζώα ωστόσο είναι και αρπακτικό αυγών και μικρών πτηνών.
Με αυτά τα δεδομένα, ο Bergoglio [το κοσμικό επίθετο του Πάπα] απελευθέρωσε το περιστέρι και ένα [ήδη] ελεύθερο πτηνό επιτέθηκε σε αυτό. Κατά την ερμηνεία του οιωνού θεωρούμε πως ο Bergoglio είναι το περιστέρι και το γκρίζο κοράκι είναι η Φύση.
Τη δεκαετία του 1980 το γκρίζο κοράκι είχε εξαφανιστεί από την Ιταλία. Λέγεται πως αυτό το πουλί, το αιχμαλωτίζανε σε κλουβί σε κάποια πόλη της Τοσκάνης και το πουλάγανε στην αγορά σαν δήθεν εξωτικό πουλί του Περού. Όταν αγόρασα ένα μικρό σπίτι στο βουνό, κάπου 25 χρόνια πριν, έτυχε να δω ένα τέτοιο πουλί σε κάποιο λιβάδι και έψαχνα για 6 μήνες μέχρι να καταφέρω να ταυτοποιήσω το είδος. Τόσο άγνωστο μου ήταν αυτό το είδος. Σήμερα, έχει φτάσει και στην πόλη και μπορώ να βλέπω γκρίζα κοράκια από το παράθυρό μου στη Μαργκέρα [πόλη έξω από τη Βενετία].
Το γκρίζο κοράκι είναι όπως οι Παγανιστές. Τους θεωρούσαν εξαφανισμένους και σήμερα βρίσκονται σε όλες τις πόλεις της Ιταλίας - αν και δεν έχουν μάθει ακόμα να μιλάνε.»


Η δύναμη, αλλά πάνω από όλα η απλότητα της ερμηνείας, με αφήσανε άφωνο. Για μια φορά ακόμα επιβεβαιώθηκε πως, σε τέτοια θέματα, είναι καλύτερα να συμβουλεύεσαι ανθρώπους που μετέχουν στην ίδια βιόσφαιρα στην οποία συνέβη το περιστατικό. Κι αυτό συμβαίνει διότι η Φύση μιλάει. Και τα παιδιά των παλιών θρησκειών, μαθαίνουν να την ακούνε.
Κι αυτό ήταν το ωραιότερο μάθημα από όλη αυτή τη διαδικασία: το να συνεχίζεις να μαθαίνεις πως σου μιλάει η Φύση. Οιωνοί και σημεία, η μαντεία σε όλες τις μορφές της, υπόσχεται σε αυτόν που θα τη μελετήσει τη γνώση του μέλλοντος. Αυτό όμως είναι μόνο το τυράκι. Η γνώση του μέλλοντος είναι το δόλωμα που έχουν βάλει οι θεοί για να σε δελεάσουν ώστε να μπεις σε αυτή τη διαδικασία: του να μελετήσεις τη Φύση, την αλληλεπίδραση των πάντων και, τελικά, τον Κόσμο. 
 -----------------------------------------


Και μιας και μιλάμε για  κοράκια συνοδεύσατε την υπόθεση και τους οιωνούς με λίγο Poe όπως τον ένιωσαν οι Omnia

Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2014

Διανοουμενίστικος παγανισμός - Ένας πολυθεϊσμός χωρίς θεούς


Οι απαρχές του διανοουμενίστικου πολυθεϊσμού
I want to believe I live in a single world. That is why I am keeping my eyes at home while I can. The light keeps on separating the world like a table knife; it sweeps across what I see and suggests what I do not. The imaginary knife comes to me with as much force as the real, the remembered with as much force as the immediate. The countries on the map pile up like ice-floes . . . I see the iron fences and the shallow ditches of the countryside the mild wind has travelled over. I cannot enter that countryside; nor can I escape it. I cannot join together the mild wind and the shallow ditches. I cannot lay the light across the world and then watch it slide away. Each thought is at once translucent and icily capricious. A polytheism without gods. Roy Fisher, City (1961)
Από τις αρχές του 20ου αιώνα (και ακόμα παλαιότερα υπό άλλες μορφές) παρατηρείται μια γενικευμένη τάση ανάμεσα στους διανοούμενους, συνήθως ενταγμένη στις επιταγές της μοντερνικότητας, του μηδενισμού και της συνεπαγόμενης κριτικής, να ερευνηθούν οι ρίζες, διανοητικές, ηθικές ή και ευρύτερα πολιτισμικές του δυτικού πολιτισμού, ειδικά στους τομείς που αυτός έπασχε και πάσχει. Λογική κατάληξη βέβαια ήταν, πολλοί εκ των διανοητών αυτών να φτάσουν σε μια κριτική του χριστιανισμού, ο οποίος ήταν το βασικό θεμέλιο, πλάι με τον ελληνορωμαικό κόσμο, και του δυτικού πολιτισμού. Επειδή μάλιστα πολλά αρνητικά χαρακτηριστικά, τα οποία αυτή η κριτική διαπίστωνε, χρεώνονταν (ορθώς) στον χριστιανισμό, αρκετοί συνέχιζαν λίγο παραπέρα προβαίνοντας σε μια σύγκριση των πνευματικών, ηθικών και άλλων χαρακτηριστικών των δύο συστημάτων, εξ ών συνετέθη ο σύγχρονος κόσμος. Ομολογουμένως η σύγκριση στα σημεία δεν βγαίνει και τόσο υπέρ του χριστιανισμού, ή καλύτερα του μονοθεϊσμού γενικότερα, οπότε λογικό αποτέλεσμα ήταν να εμφανιστούν αρκετές φωνές, οι οποίες αμέσως ή εμμέσως υποστήριζαν την ανάγκη μιας "επιστροφής" σε μια παγανιστική πνευματικότητα, μια παγανιστική ηθική ή μια παγανιστική οπτική. Η περίπτωση του Νίτσε ίσως είναι η πιο χαρακτηριστική λόγω της μεγάλης επιρροής του έργου του, με όλα τα θετικά και αρνητικά που αυτό το γεγονός είχε, στην μετέπειτα σκέψη.
Πάει πάρα πολύς καιρός πια που ξεμπερδέψαμε με τους παλιούς θεούς: - κι αληθινά, είχαν ένα καλό, χαρούμενο θεικό τέλος!"Δεν πέρασαν από κανένα λυκόφως πεθαίνοντας, - αυτό είναι ψέμμα! Κάτι πολύ περισσότερο: Πέθαναν μόνοι τους απότομα - γελώντας!Αυτό έγινε όταν απο στόμα Θεού ακούστηκε ο πιο άθεος λόγος, - ο λόγος "Εις θεός εστιν. Ουκ έσονται σοι έτεροι Θεοί πλην εμού!"-ένας παλιός με οργισμένη γενειάδα Θεός, ένας ζηλιάρης Θεός που είχε ξεχάσει τον εαυτό του μιλώντας έτσι:Κι όλοι οι Θεοί γελάσαν τότε και χτυπιόντουσαν πάνω στις έδρες τους και φωνάζανε: "Θεικότητα δε σημαίνει ακριβώς το να υπάρχουν θεοί και όχι Θεός;"Όποιος έχει αυτιά, ας ακούσει
Νίτσε 

 Η κριτική, όπως αναφέραμε, εστίαζε στα πνευματικά χαρακτηριστικά, στις ηθικές αξίες και στην κοσμοαντίληψη των δύο συστημάτων, παρ' όλα αυτά σαφώς και τα συνέδεε, ως ορθώς όφειλε, με την αρχική πηγή τους, η οποία ήταν και στις δύο περιπτώσεις η θρησκεία. Όμως, για διάφορους λόγους, αδυνατούσε να προχωρήσει περαιτέρω, ζητώντας μια επιστροφή όχι μόνο στο "αιτιατό", αλλά στο ίδιο το αίτιο. Δηλαδή, μια επιστροφή όχι μόνο στις αξίες, στην κοσμοαντίληψη και την ηθική του παγανιστικού κόσμου, αλλά και στην θρησκεία του. Δεν χρειάζεται να επεκταθούμε στο γιατί, αρκεί να αναφέρουμε δύο βασικούς παράγοντες που δεν πραγματοποιήθηκε αυτό, όπως ήταν το δεδομένο κλίμα του επερχόμενου καθολικού αθεϊσμού, απότοκο της "επιστημονοσύνης" της εποχής και της πίστης στην ανωτερότητας της τεχνικής λογικής και της προόδου (παρά το ότι ακριβώς αυτά ήταν που οι ίδιοι διανοητές συχνά στηλίτευαν) καθώς και η ανικανότητα αποδέσμευσης από την μονοθεϊστική φαντασίωση της τελικής νίκης υπέρ των Ειδώλων, με άλλα λόγια από την πίστη πως οι θεοί ήταν νεκροί.
...Western civilisation needs a complete overhaul or it will fall apart one day or another. It has realised the most complete perversion of the rational order of things. Reign of matter, of gold, of machine, of number, it no longer possesses breath, or liberty, or light. The West has lost the sense of command and obedience.It has lost the sense of Action and of Contemplation.It has lost the sense of hierarchy, of spiritual power, of man-Gods.It no longer knows nature. It is no longer, for Western man, a living body made of symbols, of Gods and ritual gestures - ["a splendid cosmos" instead of "a harmony, a cosmos" ] a harmony, a cosmos, in which man moves freely, like a microcosm within the macrocosm : it has on the contrary decayed to an opaque and fatal exteriority, the mystery of which profane sciences seek to ignore by means of their little laws and their little hypotheses.
The West no longer knows Wisdom...
The West no longer knows the State...
Europe has lost its simplicity, has lost its centrality, has lost its life...
...To all this must be said: 'Enough!', so that some men at least can recover the long roads, the long danger, the long gaze, and the long silence ; so that the wind of the open sea can blow - the wind of the MEDITERRANEAN TRADITION - to reawaken the enchained people of the West...
 Julius Evola, Heathen imperialism (1928) imperialismo pagano
Με τους θεούς νεκρούς, κάθε απόπειρα επιστροφής στον κόσμο που αυτοί είχαν δημιουργήσει αναγκαστικά έπεφτε στο κενό, και οι τόσο χρήσιμες και ορθές κριτικές συχνά κατέληγαν στον πεσιμισμό, στην τρέλα, στον αδιαπέραστο τοίχο που χωρίζει τις νοητικές μας δυνατότητες από την ένθεη πραγματικότητα του κόσμου. Ταυτόχρονα, μεγάλη ζημιά έγινε όταν, πολλά παραπροϊόντα των ανωτέρω κριτικών και απόψεων, κακώς ταυτίστηκαν με πολιτικές εκτονώσεις (γι' αυτό και κάποια επιλεγμένα αποσπάσματα εδώ) στα προβλήματα της εποχής. Έτσι η συζήτηση την οποία κάποιοι είχαν ξεκινήσει τόσο νωρίς άργησε πάρα πολύ να επανεμφανιστεί και δυστυχώς και όταν αυτό συνέβει, τα προηγηθέντα προβλήματα και οι αρχικοί περιορισμοί δεν είχαν ξεπεραστεί.
Polytheism corresponds better to the diversity of our tendencies and our impulses, which it offers the possibility of expressing, of manifesting; each of them free to tend, according to its nature, toward the god who suits it at the moment. But how to deal with a single god? How to envisage him, how to utilize him? In his presence, we live continually under pressure. Monotheism curbs our sensibility: it deepens us by narrowing us. A system of constraints which affords us an inner dimension at the cost of the flowering of our powers, it constitutes a barrier, it halts our expansion, it throws us out of gear. Surely we were more normal with several gods than we are with one. - E. M. Cioran, The New Gods (1969) Ο κακός δημιουργός


...on the earth, all over it, a darkening of the world is happening: ... the flight of the gods, the destruction of the earth, the reduction of human beings to a mass, the preeminence of the mediocre. Martin Heidegger,Introduction to metaphysics (1935)
Ιδεολογικές επιρροές
Επειδή όμως πολλοί από τους παρευρισκόμενους δεν πίστευαν στο Θεό, ξέσπασαν σε δυνατά γέλια. Μήπως χάθηκε; ρώτησε κάποιος. Μήπως έχασε το δρόμο του σαν το μικρό παιδί; είπε κάποιος άλλος. Ή μήπως κρύβεται; Μήπως μας φοβάται; Μήπως μπάρκαρε στο πλοίο; Μήπως ξενιτεύτηκε; -έτσι φώναζαν και γελούσαν. Ο τρελός πήδησε ανάμεσα τους και τους διαπέρασε με τη ματιά του. «Που είναι ο Θεός;» φώναξε, «θα σας πω εγώ! Τον σκοτώσαμε -εσείς κι εγώ! Είμαστε όλοι δολοφόνοι του! Αλλά πώς το κάναμε; Πώς μπορέσαμε να πιούμε τη θάλασσα ώς την τελευταία σταγόνα; Ποιος μας έδωσε το σφουγγάρι για να σβήσουμε όλο τον ορίζοντα; Τι κάναμε όταν κόψαμε την αλυσίδα που ενώνει τούτη τη γη με τον ήλιο της; Προς τα πού κινείται αυτή τώρα; Προς τα πού κινούμαστε εμείς; Μακριά από όλους τους ήλιους; Δεν γκρεμιζόμαστε συνεχώς; Πίσω, πλάγια, μπροστά, προς όλες τις μεριές; Υπάρχει ακόμα ένα πάνω κι ένα κάτω; Δεν περιπλανιόμαστε σαν μέσα σ* ένα απέραντο μη-δέν; Δεν νιώθουμε την ανάσα του κενού χώρου; Δεν κάνει περισσότερο κρύο; Δεν έρχεται η νύχτα, πάντα η νύχτα, πάνω μας; Δεν πρέπει ν' ανά-βουμε φανάρια στο καταμεσήμερο; Δεν ακούμε ακόμη τίποτε από το θόρυβο που κάνουν οι νεκροθάφτες που θάβουν το Θεό; Δεν μυρίζουμε ακόμη τίποτε από τη θεϊκή αποσύνθεση; -και οι θεοί αποσυντίθενται. Νίτσε, 
The announcement of the death of God was the obituary of a useless single-minded and one-dimensional norm of a civilization that has been predominantly monotheistic, not only in its religion, but also in its politics, its history, its social order, its ethics, and its psychology. When released from the tyrannical imperialism of monotheism by the death of God, man has the opportunity of discovering new dimensions hidden in the depths of reality’s history. He may discover a new freedom to acknowledge variousness and many-sidedness. He may find, as if for the first time, a new potency to create imaginatively his hopes and desires, his laws and pleasures. … The death of God gives rise to the rebirth of the Gods. We are polytheists. David Miller, The New Polytheism
There is no need to ”believe” in Jupiter or Wotan—something that is no more ridiculous then believing in Yahweh however—to be pagan. Contemporary paganism does not consist of erecting altars to Apollo or reviving the worship of Odin. Instead it implies looking behind religion and, according to a now classic itinerary, seeking for the “mental equipment” that produced it, the inner world it reflects, and how the world it depicts as apprehended. In short, it consists of viewing the gods as “centers of value” and the beliefs they generate as value systems: gods and beliefs may pass away, but the values remain. Alain de Benoist, On Being A Pagan
Φυσικά δεν είχαν λυθεί και τα προβλήματα τα οποία είχαν γεννήσει τις αρχικές σκέψεις οπότε λογικό ήταν η ίδια κριτική, οι ίδιες σκέψεις να επανέλθουν αργότερα και μάλιστα σε μεγαλύτερη ένταση. Ευτυχώς τις περισσότερες φορές χωρίς τα βαρίδια του παρελθόντος. Από τα εξαιρετικής σημασίας έργα αυτής της δεύτερης περιόδου, ξεχωρίζω δύο για το ειδικό βάρος επιρροής που είχαν και έχουν.
Το εξαιρετικό και πρωτοπόρο The New Polytheism (Revised Edition) (1973) του David Miller
και το πασίγνωστο On Being a Pagan "πώς μπορείς να είσαι παγανιστής" ή Comment peut-on être païen (1981)  του Alain de Benoist, στο οποίο οφείλονται πλήθος απόψεων σύγχρονων πολυθεϊστών, όσον αφορά το διανοητικό/ιδεολογικό κομμάτι (ή δεύτερη αντίστοιχη μεγάλη επιρροή στον αντίποδα μιας καλά δομημένης ιδεολογίας, προέρχεται από τα neopagan κινήματα όπως η Wicca και διάφορες new age θεωρήσεις). 
Polytheism is not a historical or an academic matter. It is a feeling for the deep, abiding, urgent and exciting tension that arises when, with a radical experience of the plurality of both social and psychological life, one discovers that a single story, a monovalent logic, a rigid theology, and a confining morality are not adequate to help in understanding the nature of real meaning. Such a situation is not a matter simply for theologians or philosophers; it is a basic tension at the heart of the experience of all men and women. The tension has likely existed in all times, but it has surfaced radically in our age and calls now for a recollection, a new look at what polytheism was really all about. David Miller, The New Polytheism
Το πρόβλημα, όμως, με όλα τα παραπάνω παρέμενε, αν δεν εντάθηκε κι' όλας, καθώς όλες αυτές οι απόψεις, επένδυαν σε έναν πολυθεϊσμό χωρίς θεούς. Αφαιρούσαν δηλαδή την κατ' αυτούς άχρηστη για τις ημέρες μας θρησκευτικότητα και ήθελαν να κρατήσουν τα διανοητικά, κοινωνικά ή ηθικά αποτελέσματα της. Όλη αυτή την σχολη σκέψης λοιπόν, ανεξαρτήτως επιμέρους ιδεολογικών ή άλλων διαφορών, τρόπου έκφρασης, στόχευσης κτλ, ονομάζω διανοουμενίστικο (ή θεωρητικό, ή φιλολογικό ή αλλιώς αν βρείτε καλύτερο όρο) παγανισμό και παρά την σημαντική της έως τώρα προσφορά, θεωρώ πως αποτελεί πλέον μια μεγάλη μάστιγα για τους σύγχρονους πολυθεϊστές παγκοσμίως.


Nor is there any valid reason to reject the idea of God or the notion of the sacred just because of the sickly expression Christianity has given to them, any more than it is necessary to break with aristocratic principles on the pretext that they have been caricatured by the bourgeoisie. Alain de Benoist, On Being A Pagan
Αυτό το λέω για τον απλό λόγο, πως δεν γίνεται να υπάρχει πολυθεϊσμός χωρίς θεούς και ούτε σύγχρονοι πολυθεϊστές μπορούν να υπάρξουν χωρίς θρησκευτική συνείδηση. Όμως, το ιδεολογικό οπλοστάσιο τους βασίζεται ως επί το πλείστον σε έργα της συγκεκριμένης σχολής, δημιουργώντας έτσι μια παρανοϊκή ή τραγελαφική κατάσταση ανακολουθίας. Το γεγονός αυτό δημιούργησε μια σειρά από προβλήματα, κάτι εμφανές κυρίως στο εξωτερικό (όπου οι άνθρωποι τα πηγαίνουν καλύτερα με την μελέτη και το διάβασμα), αλλά και στην Ελλάδα με μια ασυνείδητη μορφή. Λαμβάνοντας βέβαια υπόψη όλες τις, διαφορετικής ποιότητας, και είδους, επιρροές δεν είναι να απορούμε που οι τελικές εκφράσεις εντός και εκτός συνόρων, με τον καιρό απέκτησαν παρακλάδια και ποικίλες εκφράσεις, διαμορφώνοντας ένα πολύχρωμο τοπίο. Πάρ' αυτά, τα κεντρικά χαρακτηριστικά κληρονομήθηκαν εξίσου, και καλό είναι να αναλύονται με την ελπίδα πως κάποια στιγμή θα καταστεί δυνατό να ξεπεραστούν οι παρατηρούμενες επιπλοκές.

Ο Πολυθεϊσμός κάτω από ιδεολογική ασφυξία

Το πρώτιστο ζήτημα είναι πώς ένας ιδεολογικός, αποστερημένος από την θρησκεία, πολυθεϊσμός έγινε προσβάσιμος από πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι τον προσέγγισαν με βάση τις άσχετες με αυτόν προλήψεις τους, όπως τις είχαν διαμορφώσει από όλο το παρεχόμενο φάσμα ιδεών. Έτσι, άλλοι για πολιτικούς, άλλοι για ιδεολογικούς, άλλοι ακόμα για προσωπικούς-ψυχολογικούς λόγους, πλησίαζαν και πλησιάζουν τον πολυθεϊσμό (κανένα κακό μέχρι στιγμής), δυστυχώς κουβαλώντας όλα τα προηγούμενα (αρνητικό αλλά διαχειρίσιμο), και συχνά με αδυναμία ή και έλλειψη θέλησης να τα αφήσουν στο πεδίο που ανήκουν (ιδεολογικό) ώστε να τον προσεγγίσουν, όπως πραγματικά οφείλουν, δηλαδή θρησκευτικά (το μεγάλο πρόβλημα). Παρατηρούνται λοιπόν φαινόμενα όπως αυτό της μαζικής έκφρασης απόψεων περί των θεών-δυνάμεων, θεών-συμβόλων, θεών-αρχετύπων, θεών-νοητικών κατασκευών ή ακόμα και θεών-εξωγήινων στις τραγελαφικές περιπτώσεις που ακόμα επιβιώνουν στην Ελλάδα, ενώ στην γενική κακοφωνία όχι μόνο δεν ακούγονται οι φωνές περί θεών-ΘΕΩΝ αλλά επίσης δεν εξελίσσεται η σχετική με τα ζητήματα σκέψη κολλημένη καθώς έχει μείνει στον "ελιτισμό" των Νίτσε-Μπενουά, στον ιδεολογικό αχταρμά μεταξύ διαφωτιστών-επαναστάσεων του 18ου-19ου αιώνα και εθνικιστικών κύκλων και οτιδήποτε άλλο προκύπτει στα ενδιάμεσα. Όλα αυτά δεν αφορούν μόνο την γενική εικόνα που ενδεχομένως δίνεται σε κάποιον εξωτερικό παρατηρητή, ο οποίος μετά δυσκολίας θα διακρίνει ανάμεσα σε όλα την θρησκευτική ουσία, αλλά πολύ συχνά, εμφανίζονται και στις εξεφραζόμενες απόψεις εντός του χώρου, από αυτές των "γνωστών" ή προβεβλημένων προσώπων μέχρι αυτές των "νέων" που ψάχνονται.

Έτσι καταλήγουμε σε μια άδικη - για τον πολυθεϊσμό ως θρησκεία - απαξίωση, καθώς από την μία ταυτίζονται με αυτόν άσχετες απόψεις και πρόσωπα και από την άλλη η πραγματικότητα του ασφυκτιά από τον εναγκαλισμό των περιφερειακών πιέσεων που δέχεται από όλους τους παραπάνω. Συχνά μάλιστα, παρατηρείται το φαινόμενο, ο όντος πολυθεϊσμός να δέχεται και την κριτική ή επιθέσεις από τους περιφεριακούς, ιδεολογικούς "πολυθεϊστές" (όπως αυτή στην παραπάνω ρήση του Μπενουά), για τον απλό λόγο πως η πραγματικότητα του δεν ταιριάζει με τις ιδεολογικές επιταγές ή ψυχολογικές ανάγκες των πρώτων, πράγμα παράλογο και καταστροφικό.

Το στοίχημα λοιπόν για την εκ νέου επιβίωση του πολυθεϊσμού θα είναι η απεμπλοκή του από τις σύγχρονες διανοητικές πολεμικές (δεν χρειάζεται πάρ' αυτά να απολεσθεί η ανεγνωσμένη χρησιμότητα τους), μεσω των οποίων επανήλθε στο προσκήνιο. Χρειάζεται δηλαδή ένα μεγάλο άλμα προς έναν πραγματικό πολυθεϊσμό, κάτι που τελικά θα είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου γι' αυτόν, ίσως πιο καθοριστικό από την εποχή των διώξεων, καθώς η λανθασμένη αποδοχή ίσως αποδειχθεί πιο επικίνδυνη καταστρέφοντας των εκ των έσω.

Για ένα πραγματικό πολυθεϊσμό
Who are these creatures called the gods? They are dismissed as idle fictions by atheists and monotheists, capitalists and clergymen alike. But gods, in the plural, are found wherever human beings are found-unless the human beings claim exclusive rights, power and privilege, dispossessing the gods of their homes. Those who ask what a god is, like those who have to ask what a mountain or an eagle or a forest is, will not learn the answer from a book. Robert Bringhurst, A Story As Sharp As a Knife
One can have a society without God,” writes Régis Debray, “but there cannot be a society without religion.” He adds, “Those nations on the way to disbelief are on the path to abdication.” One can also cite Georges Bataille, according to whom, “religion, whose essence is the search for lost intimacy, boils down to a clearly conscious effort to become entirely self-conscious. Alain de Benoist, On Being A Pagan
Πρώτα απ' όλα ο πολυθεϊσμός δεν είναι ένα μέσο προς έναν άλλο απώτερο σκοπό, όπως διαφαίνεται για παράδειγμα από την αμέσως προηγούμενη ρήση του Μπενουά, ή όπως αρκετοί και εντός του, του συμπεριφέρονται. Είναι αυτοσκοπός, όπως μόνο η πραγματική ένθεη συνειδητοποίηση μπορεί να είναι. πρωταρχική ουσία και αίτιο για όλα τα άλλα. Αυτός τα γεννά και τα σηματοδοτεί, δεν τίθεται στην υπηρεσία κατώτερων υποπροϊόντων (είτε αυτά είναι θετικά είτε αρνητικά).

Έπειτα, η αυτοσυνειδησία του πολυθεϊσμού δεν μπορεί να προέλθει από το οπλοστάσιο της αντιχριστιανικής ιδεολογικής κριτικής, όσο και αν αυτό βουτάει στις πηγές του για να ακονιστεί. Το μέταλλο από το οποίο είναι καμωμένη περιέχει ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό κράματος χριστιανισμού και μοντερνικότητας, το οποίο δεν πρέπει και δεν μπορεί, επιστρέφοντας σαν μπουμερανγκ, να ορίσει τον πολυθεϊσμό.
What few Westerners seem to realize is the possibility that polytheism fits the human mind and experience so comfortably that there is no need for confessional theology per se in polytheistic traditions, especially before they were relatively recently challenged by the Christian West. The Deities Are Many: Jordan D. Paper, A Polytheistic Theology
Η πραγματικότητα του πολυθεϊσμού πηγάζει αβίαστα από την εμπειρική πραγματικότητα, ώς εκ τούτου δεν χρειάζεται περίπλοκα ιδεολογικά σχήματα υποστήριξης, τα οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι πιθανότερο να τον βλάψουν περιορίζοντας τον παρά να τον ωφελήσουν. Θεοί εισίν!, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορούμε να παράξουμε αν θέλουμε και εξαιρετικής περιπλοκότητας νοοσυστήματα στην ανάγκη μας φιλοσοφικής προσέγγισης των πραγμάτων.
It is by the forces of nature shocking us into awareness that we are thrown into a world of facts: of beings and forces we did not devise and are mostly powerless to control. Openness to the world of nature, appreciated in just this sobering way, makes possible openness to another world of forces and powers—one that contains, yet transcends nature. This is the world of the gods. Shutting ourselves off from the natural world inevitably means shutting ourselves off from the divine. In fact, not only will we be shut off from belief in the gods, but also from our own nature, since human nature (as I will discuss shortly) is openness to the divine. But there is more: it is in this same openness that we receive the ideals and standards that have traditionally guided us. In closing ourselves to the natural world, and the supernatural world that encompasses it, we have closed ourselves off from Tradition. Collin Cleary , Summoning the Gods
Η αβίαστη πραγματικότητα του πολυθεϊσμού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την φύση. Ώς εκ τούτου ο κάθε άνθρωπος που βρίσκεται σε αρμονία με αυτήν έχει την δυνατότητα να τον προσεγγίσει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Η δυσκολία, και η αξία των προαναφερόμενων κριτικών, έγκειται στο να καταλάβουμε και να αναγνωρίσουμε σε ποια στοιχεία δεν είμαστε πια φυσικοί εμείς οι ίδιοι. Το ίδιο ισχύει και για τις σύγχρονες απόψεις ή πεποιθήσεις μας οι οποίες πρέπει μα τίθενται κάτω από την ίδια βάσανο σε μια πορεία αυτοκάθαρσης.
Our ancestors believed in their gods, but had no “explanation” for what the gods were, or for their experience of the gods. Therefore, if we adopt the modern standpoint and insist upon explanation, we have removed ourselves even further from the standpoint of our ancestors. Indeed, we have negated it, and guaranteed that our desire to return to the gods will go unrealized. Not only must we give up all attempts to explain the gods, we must also cease trying to explain what the “purpose” or “function” of religion is. Such an approach reflects, again, our modern critical distance from the standpoint of our ancestors. The modern approach to understanding religion consists in treating it as one of many activities men participate in—in addition to founding cities, making music, doing science, etc. In other words, the modern approach treats religion as merely one human characteristic among many. The truth, however, is that one finds the very being of man in religion itself. Collin Cleary , Summoning the Gods
Δεν υπάρχει ανάγκη κανενός θρησκευτικού debate, ή "λογικής" απόδειξης, ή "λογικής" υποστήριξης της θρησκείας μας, στα πρότυπα της αντίστοιχης κριτικής κατά του μονοθεϊσμού. Όποιος βλέπει και νοιώθει ξέρει, και δεν έχει ανάγκη να πείσει κανέναν με επιχειρήματα τα οποία προέρχονται και αναφέρονται σε άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για τον ίδιο λόγο δεν υπάρχουν θεολογικά debate. Αυτά μπορούν να είναι ιστορικά, ιδεολογικά, κοινωνιολογικά κτλ.

Η Ρήξη
Paganism therefore implies the rejection of this discontinuity, this rupture, this fundamental tear, which is the “dualistic fiction,” which, as Nietzsche wrote in The Antichrist, “degenerated God into the contradiction of life, instead of being its transfiguration and eternal Yes! Alain de Benoist, On Being A Pagan
Ο πολυθεϊσμός είναι μια κατάφαση στις φυσικές και θεϊκές πραγματικότητες που μας περιτριγυρίζουν, δεν είναι μια άρνηση ούτε παράγωγο ενός ετεροπροσδιορισμού. Η οριστική ρήξη με ανάλογους διχασμούς και τρόπους σκέψης είναι το πρώτο βήμα. Μετά από αυτό το βήμα ο δρόμος είναι ορθάνοιχτος.

Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2014

Το μέλι και ο σπόρος.


Σαν μέλι, 
τρυγημένο από το σώμα μας με γλυκές φροντίδες 
που λαίμαργα καταπίνεται από χείλη ρόδινα και πάει,
μοιάζει η ζωή.

Η σαν τον σπόρο, 
που με ιδρωμένους κόπους φυλάσσεται στην γη
για να εμφανιστεί και πάλι. 


Την επιλογή εύκολα και απερίσκεπτα ποιος στα συγκαλά του κάνει. 








Σε mood παλατινής ανθολογίας και των ποιητικών συλλογών που πήρα από το παζάρι...Ή ίσως και όχι.

Παρασκευή 17 Ιανουαρίου 2014

Η Ισχύς ως κοινό γνώρισμα των θεών



Τις προάλλες έπεσα σχετικά νωρίς για ύπνο θέλοντας να ξεκουραστώ. Όμως, το μυαλό μου είχε άλλη άποψη, έτσι με αφορμή μια συζήτηση, στην οποία είχα συμμετάσχει πριν, σχετικά με τους μύθους και το τι αυτοί μας λένε για τους θεούς, διάφορες σκέψεις άρχισαν να με κατακλύζουν. Έχοντας διαφωνίες σχετικά με σύγχρονες ερμηνείες των μύθων, όσον αφορά την ουσία των θεών, που συνήθως εμφανίζουν ηθικολογικά, ιστορικά ή ακόμα και επιστημονικά στοιχεία ως ουσιαστικά χαρακτηριστικά τους, προσπαθούσα να σκεφτώ ποια θα μπορούσαν να είναι τα κοινά γνωρίσματα των θεών, τουλάχιστον έτσι όπως αυτά παρουσιάζονται σε πλήθος μύθων. Έψαχνα κάτι βασικό που να μπορεί να μεταφερθεί σαν αντίληψη και να διαμορφώνει και τις δικές μας προσλήψεις για αυτούς και κατ' επέκταση τον τρόπο που τους προσεγγίζουμε.

Έτσι, προσπαθούσα να βρώ κάτι αντίστοιχο της αθανασίας, κοινό σε όλους τους θεούς και θεές ανεξαρτήτως των διαφορετικών τους εκφράσεων και εκδηλώσεων και κατά προτίμηση κάτι που θα μπορούσε να εξηγεί τις συχνά διαφορετικές σε σχέση με τις πρακτικές των προγόνων  αντιλήψεις, που κατά καιρούς διαβάζω να εκφέρονται σε ανάλογα της μυθολογίας θέματα. Επίσης, κάτι που να φανερώνει, πάλι όπως η αθανασία, την ετερότητα μεταξύ ημών και αυτών, καθώς πολλά συνεπαγόμενα της απόδοση τιμών και λατρείας εξηγούνται καλύτερα μέσω αυτής παρά μέσω των ομοιοτήτων.Σαφέστατα θα δεχθώ το ποιητικό λεχθέν πως : ἓν ἀνδρῶν, ἓν θεῶν γένος: ἐκ μιᾶς δὲ πνέομεν ματρὸς ἀμφότεροι το οποίο ξεκινάει με την ομοιότητα μας, όμως η συνέχεια του νομίζω είναι πολύ πιο κατατοπιστική. Έτσι :
διείργει δὲ πᾶσα κεκριμένα δύναμις, ὡς τὸ μὲν οὐδέν, ὁ δὲ χάλκεος ἀσφαλὲς αἰὲν ἕδος μένει οὐρανός. 
δηλαδή : ναι μεν είναι ένα το γένος των θεών με αυτό των ανθρώπων καθώς προερχόμαστε από την ίδια μητέρα, αλλά διαφοροποιούμαστε ως προς την δύναμη, τόσο πολύ που οι άνθρωποι δεν είναι τίποτα μπροστά στους θεούς.

Μπορούμε όμως λόγω των ομοιοτήτων μας και ξεπερνώντας τον εαυτό μας, να τους προσεγγίσουμε

ἀλλά τι προσφέρομεν ἔμπαν ἢ μέγαν
νόον ἤτοι φύσιν ἀθανάτοις,
καίπερ ἐφαμερίαν οὐκ εἰδότες οὐδὲ μετὰ νύκτας ἄμμε πότμος
οἵαν τιν᾽ ἔγραψε δραμεῖν ποτὶ στάθμαν. 

Γι' αυτό εξάλλου μέσω φυσικών ή πνευματικών άθλων διασχίζουμε τα όρια που μας χωρίζουν. Να ένας λόγος της μεγάλης σημασίας των αγώνων, αθλητικών, ποιητικών, μουσικών δεν έχει σημασία στην λατρεία. Είναι γιατί μέσω αυτών των εκδηλώσεων ξεπερνάμε έστω για λίγο το ανθρώπινο επίπεδο και δείχνουμε μια συνάφεια στους θεούς που τους χαροποιεί.



Είναι λοιπόν η ισχύς αυτό το κοινό γνώρισμα όλων των θεών που αντανακλάται τόσο έντονα σε κάθε έκφανση τους, σε κάθε δική μας ιστορία γι' αυτούς και μάλιστα είναι ένα χαρακτηριστικό που ελάχιστοι σήμερα λαμβάνουν υπόψιν. Ίσως είναι γιατί ελάχιστοι έχουν και μια πραγματική σύνδεση πια, μετά την πληθώρα των καταστροφών που υπέστει ο πολιτισμός μας, με τον κόσμο των θεών, οπότε λογικά αντί ο ανθρωπομορφισμός των μύθων να λειτουργεί στην δημιουργία συνάφειας καταλήγει να μπερδεύει και να απομακρύνει. Αυτός είναι για μένα ένας από τους κύριους λόγους που τόσο συχνά εστιάζουμε σε λάθος πράγματα, όπως αυτά που ανέφερα στην αρχή, με τραγικά αποτελέσματα όχι μόνο στην όποια κατανόηση των θεών επιτρέπεται στους ανθρώπους, αλλά και στην πρακτική μας θρησκευτική έκφραση.

Και, όμως, η ισχύς ως βασικό χαρακτηριστικό των θεών, φανερώνεται σε όλες τις δυνατές εκφάνσεις παντού, παρότι δεν φαίνεται να επικρατεί στις αντιλήψεις των σύγχρονων πολυθεϊστών. Βλέπουμε την πληθώρα των λατρευτικών επιθέτων που απηχούν ακριβώς αυτό, διαβάζουμε τους μύθους για τις πράξεις τους που δεν τις καταλαβαίνουμε με ανθρώπινα μέτρα, αλλά κατανοούνται αν υπολογισθεί αυτή η τεράστια διαφορά δύναμης. Φαίνεται ακόμα και στους τρόπους με τους οποίους τους απευθυνόμαστε, κραταιοί, βασιλείς, πατέρες και μητέρες, τα οποία δεν έχουν σκοπό να εκφράσουν καμία συναισθηματική συγγένεια παρά μόνο μια διαφορά τάξης, μια διαφορά δύναμης. Ακόμα και όταν οι θεοί αποκαλούνται και είναι φίλοι, δεν είναι στο επίπεδο το δικό μας και δεν προσεγγίζονται όπως οι όμοιοι φίλοι αλλά ως όντα με απείρως μεγαλύτερη από εμάς δύναμη τα οποία όμως δείχνουν συμπάθεια προς εμάς. Αν επομένως δεν λαμβάνουμε υπόψη αυτή την διαφορά, τότε δεν κατανοούμε και όλα τα παραπάνω με αποτέλεσμα αντί να τους προσεγγίζουμε ανεβαίνοντας να τους "κατεβάζουμε" ανθρωποποιώντας τους. Κάτι που φυσικά δεν γίνεται οπότε δεν αλλάζει κάτι στους θεούς αλλά σαφέστατα έχει αρνητικά αποτελέσματα σε εμάς και στην σχέση μας μαζί τους αν αυτή είναι ανάλογη της κατανόησης μας.


Μάλιστα, πεσμένος στο κρεβάτι όπως ήμουν, την στιγμή που αποφάσιζα πως το χαρακτηριστικό που ψάχνω είναι η Ισχύς ξέσπασε η μπόρα. Δεν είχε δώσει κανένα σημείο πριν πέρα από ένα απαλό ψιχάλισμα που ίσα ίσα ακούγονταν για κανά λεπτό. Ήταν κάτι πολύ απότομο και δυνατό. Αναγγέλθηκε με ένα απίστευτο κρότο της βροντής και έλαμψε με το προκαλών δέος απαστράπτον φως ενός κεραυνού. Μα ναι φυσικά και είναι η Ισχύς σκέφτηκα, ο κεραυνός το επιβεβαιώνει. Ή ίσως και να το απορρίπτει, αλλά αυτή είναι η αβέβαιη μοίρα των θνητών.

Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014

Το δέντρο της ζωής στον "Απόκοπο" του Μπεργαδή

Κατά καιρούς και τα «αναγκαστικά» διαβάσματα παράγουν ωραίους καρπούς αν είμαστε προσεχτικοί.
Κάπως έτσι ανακάλυψα το μεσαιωνικό ποίημα του Μπεργαδή με τίτλο «Απόκοπος», το οποίο έχει μια από τις ωραιότερες φυσιολατρικές παραβολές για την ζωή που έχω διαβάσει (και όχι μόνο).



Ο Απόκοπος
Το έργο τυπώθηκε στην Βενετία το 1519 και παρ’ ότι δεν έχουμε πολλά στοιχεία για τον ποιητή, φαίνεται πως προερχόταν από εξελληνισμένη οικογένεια Βενετών της Κρήτης και πιθανότατα του Ρεθύμνου. Το Μπεργαδής είναι το οικογενειακό του όνομα, (Bragadin) ενώ το μικρό του δεν μας είναι γνωστό.

Το ποίημα ξεκινάει με τον ήρωα να αποκοιμιέται κουρασμένος (εξού και το απόκοπος) και να βλέπει ένα όνειρο με έντονους συμβολισμούς, στο οποίο κυνηγώντας ένα ελάφι (σύμβολο ερωτικού πόθου μας λένε οι ειδικοί), καταλήγει στην μέση ενός λιβαδιού σε ένα πανέμορφο ολοζώντανο δέντρο (το δέντρο της ζωής). Εκεί βλέπει στην κορυφή ένα μελίσσι και σκαρφαλώνει να το γευτεί (η χαρά της ζωής). Αρχίζει να τρώει αλλά δεν χορταίνει από την γλύκα του (ποιος άραγε στα καλά του χορταίνει την ζωή άλλωστε). Στην βάση του δέντρου εμφανίζονται δύο ποντικοί ένας μαύρος και ένας άσπρος οι οποίοι ροκανίζουν το δέντρο (το πέρασμα του χρόνου, η ημέρα και η νύχτα), αλλά ο ήρωας μας δεν δίνει σημασία βουτηγμένος όπως είναι στο μέλι (γιατί ποιος φαντάζεται πως η ζωή μπορεί έτσι εύκολα να τελειώσει). Κι’ όμως οι ποντικοί καταφέρνουν τελικά να κόψουν το δέντρο το οποίο γέρνει πάνω από ένα γκρεμό-χάσμα, στην βάση του οποίου βρίσκεται τρομερός δράκοντας. Ο ήρωας του ποιήματος πέφτει μέσα και καταλήγει στον Άδη οπου διαδραματίζεται και το κύριο μέρος της ιστορίας (το ποίημα όλο μπορείτε να το διαβάσετε στο σπουδαστήριο του νέου ελληνισμού).

Θα αντιγράψω εδώ απλά την πανέμορφη αυτή εισαγωγή με τον φυσιολατρικό χαρακτήρα και την πολύ πετυχημένη παραβολή για την ζωή, αφού επισημάνω και κάτι ακόμα ενδιαφέρον. Ο ποιητής στον διάλογο που έχει με τους νεκρούς στον Άδη, σε διάφορα σημεία φανερώνει ένα έντονο (για την εποχή) αντικληρικό πνεύμα, αφού επιτίθεται σε μοναχούς και παπάδες και σε αυτούς που τους αφήνουν τις περιουσίες τους κτλ. Επίσης, στις χήρες που χαριεντίζονται με τους παπάδες πάνω από τους τάφους των νεκρών συζύγων τους, ενώ καταλήγει προς ενημέρωση των νεκρών πως τελικά μόνο οι μανάδες ενδιαφέρονται πραγματικά για αυτούς (πόσο αλήθεια στις περισσότερες των περιπτώσεων και αυτό).
Απαξιωτικά αναφέρεται επίσης στην Κωνσταντινούπολη (που εστιάζεται το Βυζαντινό "πνεύμα")
με τους εξής στίχους οι οποίοι συνδιάζουν ειρωνικά στοιχεία με φανερή αρνητική κριτική.

Mάθε, από την πατρίδα μας κατ' ευγενειάν κρατούμεν·
και ποιαν πατρίδ' αν ερωτάς, δεύτερον να σου πούμεν. 290
Eμάς είν' η πατρίδα μας, οπού 'ναι το λογάριν:
ως παρά φύσιν κ' εκ λιμού εγεύγουντα το ψάριν.
Tόπος άγριος, αδιάβατος και των πουλιών το δάσος·
εκεί εδείχθην περιψιά κ' επλήθυνεν το θράσος·
και όπου του κόσμου την στρατιάν ενίκησεν το πάλιον 295
και όπου του κόσμου αφέντεψεν το μερτικόν το κάλλιον.
Ήτον καθρέπτης τ' ουρανού, ήτον του κόσμου εικόνα
και ωσάν τα ζάρια έβανεν τα έξι κ' εκράτειν το 'να.
Ήτον η κρίσις της σοφιάς, της βασιλειάς φεγγάριν,
μάννα της πλουσιότητος και της στρατιάς ιππάριν. 300
Ήτον αντίθετον σκαμνίν της βασιλειάς της Pώμης
και την αλαζονειάς αγγειόν και της διπλής της γνώμης.

Γενικά το όλο πνεύμα του έργου – παρά τις πιθανές επιρροές από τον Δάντη -  αναδεικνύει έντονα τα γνωστά μας στοιχεία του δημοτικού τραγουδιού και της λαϊκής πίστης για τον κάτω κόσμο, τον Άδη από τότε.

Mιαν από κόπου ενύσταξα, να κοιμηθώ εθυμήθην·
έθεκα στο κλινάρι μου κ' ύπνον αποκοιμήθην.
Eφάνιστή μου κ' έτρεχα 'ς λιβάδιν ωραιωμένον, 5
φαρίν εκαβαλλίκευγα σελλοχαλινωμένον·
κ' είχα στην ζώσιν μου σπαθίν, στην χέρα μου κοντάριν,
ζωσμένος ήμουν άρματα, σαγίττες και δοξάριν·
κ' εφάνη με οκ' εδίωχνα με θράσος ελαφίνα·
ώρες εκοντοστένετον και ώρες με βιαν εκίνα. 10
Πουρνόν του τρέχειν ήρχισα τάχα να βάλω χέρα
κ' έτρεχα ώστε κ' ετσάκισεν το σταύρωμαν η μέρα·
κ' ευθύς από τα μάτια μου εχάθηκεν το λάφιν
και πώς και πότ' εχάθηκεν εξαπορώ του γράφειν.
Λοιπόν το τρέχειν έπαυσα ομοίως και το σπουδάζειν 15
και το ξετρέχειν τ' άπιαστον και το φαρίν κολάζειν·
και αγάλι-αγάλι επήγαινα, σιγά-σιγά επερπάτουν
τον κόσμον εξενίζουμου, τ' άνθη και τα καλά του.
Kαι προς την δείλην έσωσα στου λιβαδιού την μέσην
κ' ηύρα δεντρόν εξαίρετον και ωρέχθην του πεζεύσειν· 20
επεύζευσα εις το δεντρόν κ' έδεσα τ' άλογόν μου
και τ' άρματα εξεζώστηκα, θέτω τα στο πλευρόν μου.
O τόπος, όπου επέζευσα, λέγω εκεί όπου εστάθην,
ήτον του λιβαδιού οφαλός κ' ήτον γεμάτος τ' άνθη.
Tο δέντρον ήτον τρυφερόν κ' είχεν πυκνά τα φύλλα, 25
είχεν και σύγκαρπον αθόν και μυρισμένα μήλα.
Kαι μυριαρίφνητα πουλιά στο δέντρον φωλεμένα
κατά την φύσιν και σκοπόν ελάλειν το καθένα.
Kαι από τα κάλλη του δεντρού, την ηδονήν του τόπου
και των πουλιών την μελωδιάν και ολημερνού του κόπου, 30
ως από βιας ηκούμπησα του περιανασάνω
κ' εστοχαζόμην το δεντρόν εις την κορφήν απάνω.
K' εφάνη με είδα εκάθετον μελίσσιν φωλεμένον
κ' είχε το μέλι σύγκερον, πολύν και συνθεμένον.
Eυθύς τ' ανέβην ώρμησα και την τροφήν ωρέχθην 35
και το μελίσσι με θυμόν από μακράς μ' εδέχθην.
Λοιπόν ανέβην το δεντρόν με βιάν πολλήν και κόπον
και όπου ήβλεπα την μέλισσαν, εκάθιζα στον τόπον.
Ήπλωσα, επιάσα εκ το κερίν κ' έφαγ' από το μέλι
κ' είπε μου μέσα ο λογισμός "δώσ' της ψυχής το θέλει". 40
Έτρωγα και ουκ εχόρταινα, ήρπουν και πάντα επείνουν
και ως πεινασμένος εις το φαν ύστερα πάλι εκίνουν.
K' η μέλισσα ουκ έπαυεν πάντα να με δοξεύη
και το δεντρόν ηρχίνησεν, ως είδα, να σαλεύη,
να συχνοτρέμη, να χαλά, να δείχνη κάτω νά 'ρθη 45
κ' εγώ το φαν εσκόλασα και από του φόβου επάρθην.
Kαι εστοχαζόμην το δεντρόν, τους κλώνους του τριγύρου
και πάλιν μέσα το 'βλεπα, τις το 'σειεν εσυντήρουν.
Kαι δυο, μ' εφάνην, ποντικοί το δένδρον εγυρίζαν,
άσπρος και μαύρος, με σπουδήν του εγλείφασιν την ρίζαν. 50
Eις τόσον το κατέφεραν και έκλινε να πέση,
όθεν η ρίζα την κορφήν εκέλευσε να θέση.
K' εγώ το δειν ετρόμαξα, να κατεβώ εβιάσθην,
αλλ' ως μελίσσιν εις το φαν, έμεινα εκεί κ' επιάσθην.
Kαι το δενδρόν, όπου ήλπιζα να στέκετ' εις λιβάδιν, 55
ήτον εις φρούδιν εγκρεμνού κ' εις σκοτεινόν πηγάδιν·
και ως έκλινεν, μ' εφαίνετο, τον εγκρεμόν εζήτα
κ' η μέρα πάντ' ωλίγαινεν κ' εσίμωνεν η νύκτα.
Kαι απείτις την απαντοχήν της σωτηριάς μου εχάσα,
όθεν εις τέλος έμελλε να καταντήσω επιάσα. 60
Kαι δράκοντα είδα φοβερόν στου πηγαδιού τον πάτον
κ' έχασκεν κ' εκαρτέρει με πότε να πέσω κάτω.
Λοιπόν το δέντρον έπεσε κ' εγώ μετ' αύτο επήγα
και τα πουλιά επετάξασιν κ' οι μέλισσες εφύγα
και εφάνη μ', εκατήντησα στου δράκοντος το στόμα 65
κ' εμπήκα εις μνήμα σκοτεινόν, εις γην και ανήλιον χώμα.

Βιβλιογραφία : Αλεξίος, Στυλιανός. «Η κρητική λογοτεχνία την εποχή της Βενετοκρατίας». Στο Ν. Παναγιωτάκης (επιμ.) Κρήτη: Ιστορία και Πολιτισμός. Τομ Β’. Ηράκλειο 1998.

Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2014

Φύλλα πεσμένα



Σαν τα πεσμένα πάνω στην χλόη, φύλλα φθινοπωρινά

αισθήσεις και σκέψεις 
καλύπτουν τον Νου
... εξίσου σκόρπιες και σάπιες

Πώς φάνηκε πως έλαμπαν
κάτω από το φθίνον φώς
ενός ηλιοβασιλέματος.



Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2014

Εορτάζοντας την πρωτοχρονιά: Ψάχνοντας την Χίμαιρα


Επιστρέφοντας σήμερα στην δουλειά πρέπει να ανταπέδωσα 100 φορές, μηχανικά, ευχές για το νέο έτος αναπαράγοντας διασκευασμένο ότι μου έλεγαν. Χρόνια πολλά, καλή χρονιά, καλή χρονιά άντε να φύγει η προηγούμενη, άντε να δούμε να πάνε όλα καλά την επόμενη κτλ.

Η αλήθεια είναι πως ποτέ μου δεν κατάλαβα την έννοια της νέας χρονιάς σε εορταστικό πλαίσιο και φυσικά ούτε τις ευχές που την συνοδεύουν εν' αντιθέσει με τις ευχές που δίνονται στα πλαίσια θρησκευτικών εορτασμών. Πάντα μου φαίνεται πως σε αυτές τις ευχές έλειπε η ουσιαστική νοηματοδότηση, το περιεχόμενο, πέρα από τα τετριμμένες και κυρίως ανεδαφικές υποσχέσεις που συνήθως δίνουν οι άνθρωποι στον εαυτό τους, στο πλαίσιο μιας δήθεν σημαδιακής αλλαγής. Από το νέο έτος θα κόψω το τσιγάρο, θα πάω γυμναστήριο, θα προσπαθήσω να είμαι καλύτερος άνθρωπος, θα σταματήσω τα ξενύχτια κτλ λές και το ανεδαφικό για τον κόσμο γύρισμα των δεικτών ενός ρολογιού και ενός ημερολογιακού συστήματος μπορεί να αποκτήσει τόσο μεγάλη συμβολική αξία ώστε αυτή να βαραίνει στην θέληση μας και στις αποφάσεις μας.

Βέβαια, όπως και παραπάνω στην δουλειά, είναι περίπου αδύνατον να μείνει κάποιος αμέτοχος απ' όλο αυτό το κλίμα, το οποίο καθώς συνδυάζεται και με εορταστικές εκδηλώσεις (μα τι χαρά μεγάλωσα άλλο ένα χρόνο, άλλη μια άσπρη τρίχα....) και γενικά ευχάριστη διάθεση συμβάλει στο να λαμβάνει το γεγονός αυτό δυσανάλογη αξία από την πρέπουσα. Ειδικά τώρα, μετά από αρκετά χρόνια παρακολούθησης του θρησκευτικού εορτολογίου της ελληνικής θρησκείας, δυσκολεύομαι ακόμα περισσότερο να καταλάβω το όλο πλαίσιο. Μάλιστα μου κάνει εντύπωση το γεγονός πως παρά την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη στους παραδοσιοκρατικούς κύκλους, πως μια βασική διαχωριστική γραμμή μεταξύ μονοθεϊσμού και πολυθεϊσμού είναι η αντίληψη για το χρόνο, γραμμικότητα και σημείο στην πρώτη περίπτωση, σπείρα, εποχή και γεγονός στην δεύτερη, οι πανταχού σύγχρονοι πολυθεϊστές δεν δυσκολεύονται να πουν καλή χρονιά, παρά το ότι το 2013-2014 από μόνο του είναι μια μέτρηση κατάκτησης, αρκετές φορές συνδυάζοντας τα με κάτι συνήθως άσχετο με άρωμα πολυθεϊστικό. Για παράδειγμα ας μην βάλω 2014 αλλά μια μέτρηση ολυμπιάδων, ας μην πετάξω ένα διονυσιούγεννα ή κάτι ανάλογο κτλ. Η δύναμη της συνήθειας επικρατεί κατά κράτος και φανερώνει το πώς αυτή υπερισχύει όταν δεν υπάρχει ουσιαστική πρακτική και κατανόηση των θεωρητικών κατασκευών που στις χειρότερες περιπτώσεις αρκετοί εμφανίζουν, όπως και αλλού, ως δικαιολογητικά. Φυσικά μιλάω για την πληθώρα κειμένων για τους αρχαίους εορτασμούς της πρωτοχρονιάς και άλλα τέτοια πολλά που γίνονται αλλάζοντας τα ονόματα να συνδυαστούν με  τα σημερινά πεπραγμένα.

Έτσι, επισημαίνοντας πως φυσικά και δεν βρίσκω τίποτα κακό στην ανταλλαγή ευχών, στο ευχάριστο κλίμα, ακόμα και στις ουδέποτε τηρηθείσες νεοχρονιάτικες υποσχέσεις σκέφτηκα να δούμε λίγο σήμερα το θέμα των εορτασμών της πρωτοχρονιάς που διαβάζω τριγύρω πως ήταν κάτι σύνηθες σε όλους τους λαούς παρά την αρχική διάκριση που αναφέραμε περί γραμμικότητας του χρόνου. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν μια αντίστροφη πορεία μέχρι τα καθ' ημάς.

Η πρώτη Ιανουαρίου σήμερα την οποία εορτάζουμε ως πρώτη του χρόνου βασίζεται στο Γρηγοριανό ημερολόγιο (ή δυτικό ή χριστιανικό) το οποίο υποτίθεται πως βελτίωνε το προηγούμενο του Ιουλιανό, και λάμβανε υπόψη και κάποια αδιευκρίνιστα (για μένα ) σε σχέση με τον καθορισμό του Πεσάχ από την σύνοδο της Νίκαιας, και δημιουργήθηκε το 1582. Η προώθηση του από τον τότε Πάπα Γρηγόριο τον τάδε οδήγησε στην ταχύτατη (ή γρήγορη-sic) αποδοχή του από τις καθολικές "χώρες". Προτεστάντες και κάτι άλλοι αιρετικοί άργησαν καμιά εκατοσταριά χρόνια ακόμα, όπως για παράδειγμα η Δανία, Γερμανία κτλ το 1700. Μάλιστα αυτοί σε μια μέρα πήγαν από Κυριακή 18 Φεβ σε  Δευτέρα 1 Μαρτίου (και ας σημειώσουμε τον Μάρτιο εδώ). Ακόμα πιο πεισματάρηδες στην αποδοχή της νέας μέτρησης στάθηκαν οι ορθόδοξοι με πρωταθλητές τους Έλληνες (η μάλλον το Ελληνικό εκκλησιαστικό κράτος) οι οποίοι αποδέχτηκαν το Γρηγοριανό ημερολόγιο παρατώντας το Ιουλιανό μόλις το 1923. Και επειδή στα βαλκάνια δεν γουστάρουμε (και καλά κάνουμε) τέτοιες αλλαγές με την αλλαγή αυτή προκλήθηκε και ένα εσωτερικό σχίσμα στην ορθόδοξη εκκλησία από την οποία αποσχίστηκαν οι γνωστοί παλαιοημερολογίτες (ή κατ' αυτούς γνήσιοι ορθόδοξοι χριστιανοί :-) ) που διατηρούν το παλαιό ημερολόγιο και επομένως εόρτασαν πρωτοχρονιά 13 ημέρες πριν από τους υπόλοιπους και κάποιος παππούς μας γεννημένος προ του 23 θα είχε εορτάσει πρωτοχρονιά σε χρόνο μικρότερο του έτους (αντίστοιχα ωραία είχαν κάνει και οι πρόγονοι με το πολιτικό τους ημερολόγιο κατά καιρούς).

Όμως εδώ τίθεται ένα άλλο θέμα, πως απ΄όσο ξέρω δεν υπάρχει εορτή πρωτοχρονιάς στον χριστιανισμό για να εορτάσουν είτε παλαιοημερολογίτες είτε οι "προσκυνημένοι στον Πάπα νεο-ορθόδοξοι". Αντιθέτως οι σωστοί χριστιανοί την 1η Ιανουαρίου εορτάζουν την περιτομή του Ιησού (μα ναι Εβραίος δεν ήταν θεωρητικά;) και μας το θυμίζει με πικάντικο στυλ και ο φίλος μου ο prkls. Μεγάλη σύγχυση λοιπόν προκαλείται και στους ευσεβείς χριστιανούς με τους πρωτοχρονιάτικους εορτασμούς που δεν υπάρχουν ως εορτή. Μάλιστα σε όλη την μεσαιωνική περίοδο οι διάφορες χριστιανικές περιοχές εόρταζαν το νέο έτος άλλες στις 25 Δεκεμβρίου (ημέρα γέννησης του Ιησού),  άλλες την 1η (εξ' ού και η σημείωση πρίν) ή την 25η Μαρτίου κατά τον ευαγγελισμό της θεοτόκου κτλ. Χάος δηλαδή. Το ότι δεν εορτάζουν οι χριστιανοί πρωτοχρονιά (τουλάχιστον οι δυτικοί) μάλιστα το επικυρώνει η δεύτερη σύνοδος της Τουρ του 567 που απεφάνθη πως το έθιμο ήταν ειδωλολατρικό μη πρέπον για χριστιανούς ενώ μια επόμενη σύνοδος πάλι εκεί το 755 πρότεινε το ημερολογιακό έτος να ξεκινά το Πεσάχ (πώς γίνεται αυτό αν το Πεσάχ υπολογίζεται σεληνιακά δεν ξέρω τι να σας πω).

Και με αυτές τις διενέξεις και τον γενικότερο χαμό φτάνουμε στους ειδωλολατρικούς εορτασμούς της πρωτοχρονιάς τους οποίους οι καλοί χριστιανοί προσπάθησαν να αποφύγουν αλλά δεν τα κατάφεραν. Κάπως έτσι λοιπόν φτάνουμε στην 1η Ιανουαρίου του Ιουλιανού ημερολογίου (που δεν είναι η 1η Ιανουαρίου του σημερινού) την οποία υποτίθεται πως εόρταζαν σαν πρωτοχρονιά οι ειδωλολάτρες. Και φυσικά οι πολυθεϊστές είχαν πάντα εποχικούς εορτασμούς αλλά πάλι μας κάνει λίγο εντύπωση να εόρταζαν μια σημαδιακή άνευ σημασίας αλλαγή σε μια μέτρηση.

Όπως και να έχει το Ιουλιανό ημερολόγιο (ηλιακό) καθιερώθηκε (και απο εκεί το όνομα) από τον γνωστό Καίσαρα το 46 π.κ.ε οπότε όλοι υποθέτουμε πως άντε η πρωτοχρονιά εορταζόταν από τους Ρωμαίους την 1η Ιανουαρίου και σπάστηκαν οι χριστιανοί και χάσαν την μπάλα μετά μη ξέροντας τι να εορτάσουν πότε. Οπότε σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζονται και τα διάφορα κείμενα με τις συνδέσεις με τον θεό Ιανό από το όνομα του οποίου προέρχεται ο Ιανουάριος. Οι Ρωμαίοι , εν αντιθέσει με τους δικούς μας που έχουν επαναλαμβανόμενες ιερές ημέρες ανά μήνα, αφιέρωναν στάνταρ την πρώτη ημέρα εκάστου μήνα σε κάποιον θεό ή θεούς εκτελώντας τότε τις νομιζόμενες ημερολογιακές τελετές, οπότε την 1η Ιανουαρίου τιμούσαν τον Ιανό, ο οποίος ανάμεσα σε όλα τα άλλα (ίσως ο πιο πολύμορφος και ουσιαστικά κατ' εξοχήν Ρωμαϊκός θεός) του χαρακτηριστικά έχει και κάποια που σχετίζονται με τις αλλαγές, τα περάσματα κτλ που μια χαρά ταιριάζουν με την αλλαγή του χρόνου και τέτοιους εορτασμούς. Το πρόβλημα τώρα είναι πως οι τιμητικές τελετές για τον Ιανό την πρώτη Ιανουαρίου δεν δείχνουν να είναι και τόσο ιδιαίτερες σε σημασία με την έννοια που είναι σήμερα η αλλαγή του νέου έτους. Η μεγαλύτερη μάλιστα εορτή για μεγάλο μέρος της ρωμαϊκής περιόδου προηγείται αυτής της ημερομηνίας και φυσικά είναι τα σατουρνάλια τα οποία και αυτά σήμερα χρησιμοποιούνται ως υπόστρωμα των νεοχρονιάτικων εορτασμών (χωρίς όμως να έχουν τέτοιο χαρακτήρα). Βέβαια και αυτή είναι μια εορτή η οποία συνέβαλε στην μεταφορά των χριστουγέννων στα τέλη Δεκέμβρη (από Μάρτη που ήταν αρχικά) και στο έκτοτε εορταστικό κλίμα αλλά παρ' αυτά δεν συνδέεται ουσιαστικά με εορτασμούς του νέου χρόνου.

Επίσης παρατηρείται εκ νέου το πρόβλημα πως και οι Ρωμαίοι δεν είχαν πρωτοχρονιά την πρώτη Ιανουαρίου μέχρι και το  153 πκε απ' ότι μας λένε οι μελετητές αλλά μάλλον στους ειδούς του Μάρτιου (την 15η) με εορτασμούς προς τιμήν της Anna Perenna την θεά του κύκλου του έτους (όπου έχουμε την δεύτερη πολύ μεγάλη ρωμαϊκή εορτή προς τιμήν του Αρη-Mars), οπότε δυσκολεύει ακόμα περισσότερο η σύνδεση των εορτασμών του Ιανού με τους εορτασμούς για νέο έτος. Ακόμα χειρότερα και οι Ρωμαίοι μέχρι το Ιουλιανό ημερολόγιο είχαν σεληνιακό και ακόμα παλαιότερα δεν είχαν καν Ιανουάριο μήνα (αλλά δέκα μήνες από τους οποίους έλειπε ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος). Η μεταφορά μάλιστα της πρωτοχρονιάς την 1η Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε για να συμπέσει η αρχή του ημερολογίου με το πολιτικό έτος κατά το οποίο οι παλαιοί άρχοντες έδιναν την θέση τους στους νέους (και εκεί κολλάει περισσότερο ο διπρόσωπος Ιανός).

Το ίδιο βέβαια είχε συμβεί και στην Ελλάδα στην οποία ουδέποτε εορτάστηκε πρωτοχρονιά. Όχι μόνο αυτό αλλά οι διαφορετικές πόλεις θεωρούσαν άλλο σημείο ως αρχή του ημερολογιακού τους έτους. Οι Ίωνες για παράδειγμα την πρώτη σελήνη μετά το θερινό ηλιοστάσιο (μην Εκατομβαιών στην Αττική), οι Βοιωτοί με το χειμερινό ηλιοστάσιο τον μήνα Βουκάτιο ενώ για τους Κρήτες και στους Δελφούς το νέο ημερολογιακό έτος ήταν στην φθινοπωρινή ισημερία σημερινό Σεπτέμβρη. Ενώ λοιπόν οι εποχιακοί εορτασμοί στις διάφορες πόλεις συχνά είχαν ομοιότητες και συνάφεια δεν υπάρχει τίποτα εορταστικά/θρησκευτικά κοινό σχετικά με το νέο έτος.

Με λίγα λόγια προ της μοντερνικότητας ουδέποτε εορτάζονταν το νέο έτος κ ουδέποτε είχε αυτό θρησκευτική σημασία ως σημαδιακό γεγονός του ημερολογίου όπως έχει τώρα πέρα από το να καθορίζει μια πολιτική συνήθως περίοδο όπως συνέβαινε με την αλλαγή τον αρχόντων στην Ρώμη ή την Αθήνα, ή όπως τώρα λέμε πως το 2014 αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ η Ελλαδάρα μας.

Αυτή η απουσία λοιπόν ουσιαστικού νοήματος και περιεχομένου μάλλον θα είναι που δεν μου επιτρέπει να κατανοήσω και να αισθανθώ τις πολλές ευχές και τον όλο χαμό αυτές τις ημέρες παρ' ότι χαίρομαι και συμμετέχω στο όλο "εορταστικό" κλίμα. Και ίσως εκεί και να οφείλεται και το ανεκπλήρωτο των υποσχέσεων που δίνουν οι άνθρωποι αυτές τις ημέρες. Γιατί ως γνωστόν χωρίς κάποια βάση η υπόσχεση δεν κρατείται.

Αναρωτιέμαι, όμως, κατά πόσον αυτή η δύναμη της συνήθειας δεν μου αλλοιώνει, ή δεν με εμποδίζει από την βαθύτερη κατανόηση των πραγματικά εορταστικών ημερών...Εσάς;