Η Μαγεία των αριθμών
Από την εποχή των Πυθαγορείων μέχρι σήμερα οι αριθμοί φέρουν «μαγικές» δυνάμεις παρά την τεράστια διαφοροποίηση στο νόημα τους αφού από εκεί ( Πυθαγορίους ) που εξέφραζαν τις ιδιότητες και ουσίες τώρα μετράνε τις ποσότητες. Στην σύγχρονη τους εκδήλωση οι αριθμοί έχουν αποκτήσει υπερφυσικές ιδιότητες ( μαζί με τις ποσότητες που μετράνε ), με αποτέλεσμα να πιστεύουμε πως η απλή παράθεση και στατιστική μελέτη τους μπορεί να μας αποκαλύψει μεγάλες αλήθειες. Βέβαια φιλοσοφικά αυτό είναι άτοπο αφού για την φιλοσοφία η ποσότητα δεν φέρει καμία ποιότητα παρά αποτελεί το υπόβαθρο στο οποίο επενεργεί η ουσία για να έχουμε εκδήλωση. Υπό αυτό το πρίσμα βέβαια ποτέ δεν μπορεί να εξαχθεί συμπέρασμα για το μεγαλύτερο, μετρώντας το μικρότερο. Ας αφήσουμε όμως τις φιλοσοφικές «χαζομάρες» - ποιος ασχολείται με τέτοια πράγματα – , εξ’ άλλου μια χαρά χρήσιμο εργαλείο είναι η στατιστική, και ας δούμε μια περίπτωση τέτοιας μαγείας των αριθμών, παρόμοιας με αυτή στα οικονομικά της χώρας «αν πάψουμε 100.000 δημόσιους υπάλληλους οι δείκτες της οικονομίας θα καλυτερέψουν, θα πέσουν οι δυσμενείς όροι δανεισμού, θα προσελκύσουμε επενδυτές κτλ.» Ναι βέβαια θα έχουμε και 100000 ανέργους ξαφνικά….αλλά σιγά οι αριθμοί να είναι όμορφοι.
Είχε λοιπόν ένα ενδιαφέρον άρθρο τις προάλλες η εφημερίδα Έθνος με τίτλο «
Ψάχνουν το Θεό μακριά από τη θρησκεία» που προσπαθούσε να παρουσιάσει μια γενική εικόνα σύγχρονων μορφών θρησκευτικότητας και τις κοινωνικές τους προεκτάσεις. Μέσα στο κείμενο υπήρχε και ένα μέρος με υπέρτιτλο «Η ΕΥΗΜΕΡΙΑ... ΤΟΥΣ ΕΒΓΑΛΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ» το οποίο είχε την τιμητική του σε αρκετά ιστολογία που είτε προάγουν τον αθεϊσμό είτε φλερτάρουν μαζί του. Σε πολλά σχόλια που διάβασα φαίνεται πως το σημείο αυτό του κειμένου το οποίο αναπαράγω παρακάτω θεωρήθηκε ως μια πρώτης τάξεως απόδειξη πως η θρησκευτικότητα είναι αντιστρόφως ανάλογη με την κοινωνική ευημερία.
Η ΕΥΗΜΕΡΙΑ... ΤΟΥΣ ΕΒΓΑΛΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ
Οσο πιο καλά περνάς τόσο λιγότερο πιστεύεις...
Πίστη στον Θεό και κοινωνική ευημερία δεν πάνε μαζί. Και όχι
μόνο δεν πάνε μαζί, αλλά κινούνται αντιστρόφως ανάλογα. Οσο ισχυρότερη είναι η μία, τόσο πιο αδύναμη είναι η άλλη και τούμπαλιν.
Αυτό είναι το πόρισμα έρευνας με τον τίτλο «Η χρόνια συνάρτηση της λαϊκής θρησκευτικότητας προς δυσλειτουργικές ψυχοκοινωνικές συνθήκες», η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην ψηφιακή επιθεώρηση «Εξελικτική Ψυχολογία» ( www.epjournal.net).
Αφού πρώτα έβαλε στη «ζυγαριά» τα δεδομένα 17 ανεπτυγμένων χωρών (Ιαπωνίας, Αυστραλίας, Καναδά, Νέας Ζηλανδίας, ΗΠΑ και 12 ευρωπαϊκών κρατών), ο συντάκτης της έκθεσης, ο Αμερικανός παλαιοντολόγος Γκρέγκορι Πολ, διαπίστωσε πως η κοινωνική ευημερία είναι μεγαλύτερη στις κοινωνίες που το θρησκευτικό αίσθημα είναι μικρότερο.
Πιο συγκεκριμένα, από τη μια μεριά της ερευνητικής πλάστιγγας ο Πολ έβαλε 25
«μέτρα» κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας (ποσοστά εγκληματικότητας,
αυτοκτονιών, κρατικής διαφθοράς, ανεργίας, διαζυγίων κ.ά.) και από την άλλη
εννέα «σταθμά» θρησκευτικότητας (συχνότητα επισκέψεων στην εκκλησία, ποσοστό πίστης στη μετά θάνατον ζωή, βαθμός αποδοχής της θεωρίας της εξέλιξης κ.ά.).
Τα «ζύγισε» και είδε πως: οι χώρες που «σκαρφάλωσαν» υψηλότερα στην κλίμακα της κοινωνικής ευημερίας (Δανία, Σουηδία, Νορβηγία) «τερμάτισαν» χαμηλότερα στην κλίμακα της θρησκευτικότητας, ενώ αντιστρόφως οι κοινωνίες που αποδείχτηκαν λιγότερο ευημερούσες (ΗΠΑ, Ιρλανδία, Ιταλία) διακρίθηκαν ως οι περισσότερο θρησκευόμενες. Οι έρευνες Με τα παραπάνω στοιχεία φέρεται να συμφωνούν και οι έρευνες του Αμερικανού ακαδημαϊκού Φιλ Τσούκερμαν, κοινωνιολόγου στο κολέγιο «Pitzer» της Καλιφόρνια και συγγραφέα δύο βιβλίων με θέμα τη σχέση μεταξύ ευτυχίας και πίστης. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ωστόσο, ο Γκρέγκορι Πολ έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως η παραπάνω αντιστοιχία (ή μάλλον αναντιστοιχία) μεταξύ κοινωνικής ευημερίας και θρησκευτικής πίστης αποτελεί απλώς καταγραφή ενός γεγονότος και όχι νομοτελειακή εξήγηση.
Από μόνα τους τα στατιστικά στοιχεία αδυνατούν να απαντήσουν στο ερώτημα εάν η κοινωνική ευημερία οδήγησε στην αποδυνάμωση της θρησκείας ή το ανάποδο (εάν δηλαδή η έλλειψη θρησκευτικού αισθήματος είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη κοινωνική ανάπτυξη).
Ο συντάκτης της έρευνας, ωστόσο, εκβιάζει ένα συμπέρασμα: η θρησκεία, λέει, είναι μηχανισμός ο οποίος βοηθά τον άνθρωπο να αντεπεξέλθει στις καθημερινές του ανησυχίες και ανασφάλειες. Οταν οι εν λόγω σκοτούρες φθίνουν (όπως συμβαίνει στο πλαίσιο ενός ευνομούμενου κράτους πρόνοιας), μαζί τους φθίνει και η ανάγκη πρόσδεσης των πολιτών στο άρμα του Θεού.
Δεν θα κάτσω τώρα να ασχοληθώ με το γεγονός πως από μόνη της μια μελέτη για την κοινωνική ευημερία είναι προβληματική αφού αυτή μπορεί να ορίζεται διαφορετικά ανάλογα με τον πολιτισμό, την εποχή κτλ ούτε θα σταθώ στο προφανές πως και αυτή η έρευνα ταυτίζει κατά πολύ την θρησκευτικότητα με τον μονοθεϊσμό και τις συνήθεις του εκδηλώσεις ( αφού ταυτίζεται η θρησκευτικότητα με την εκκλησία και πόσο συχνά κάποιος παέι εκεί).
Να δηλώσω εξ’ αρχής πως δεν διάβασα την έρευνα, όπως δεν την διάβασαν φαντάζομαι και όσοι αναπαρήγαγαν την είδηση, οπότε αναγνωρίζοντας το ρίσκο να παραβλέπω σημαντικά στοιχεία της θα ασχοληθώ με κάποια πράγματα που μου έκαναν μεγάλη εντύπωση σε μια πρώτη ανάγνωση του κειμένου, και το αποτέλεσμα τους δηλ τα χειροκροτήματα στα αθεϊστικά ιστολόγια.
Εξ' αρχής μου έκανε εντύπωση, το πώς στο κείμενο κάποιοι δείκτες και στατιστικά μπορεί να θεωρηθούν πως αποφαίνονται για φαινόμενα πολύ γενικότερα από αυτά που μετράνε, όπως η θρησκευτικότητα, χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους άλλες αμέτρητες παραμέτρους που μπορεί να τα επηρεάζουν και να είναι άσχετες με την θρησκευτικότητα ( εφ’ όσον αυτή αναφέρεται γενικά), αλλά είπαμε η μαγεία των αριθμών.
Πώς μπορεί δηλ να μπαίνουν στον ίδιο κουβά μετρήματος χώρες με διαφορετική ιστορία, διαφορετικές παραδόσεις, διαφορετικές πολιτικές συνθήκες, διαφορετικές ιστορικές πορείες και το τελικό αποτέλεσμα να είναι μια κρίση για την ευημερία και την θρησκευτικότητα.
Τι σχέση μπορεί να υπάρχει μεταξύ πχ Αμερικής, και Ιαπωνίας ή και των δύο αυτών με την Ευρώπη.
Πως μια σύγκριση χωρών με ελάχιστο πληθυσμό, Σουηδία, Δανία και τεράστιων άλλων πχ Αμερική, μπορούν να οδηγήσουν σε συμπεράσματα.
Πώς μπορεί μια κοινωνία μπροστάρης του φιλελεύθερου καπιταλισμού, μιλιταριστική στις έξω σχέσεις της μπορεί να συγκριθεί με κοινωνίες διαμορφωμένες από σοσιαλιστικά συστήματα και ειρηνόφιλες.
Αλλά ας πούμε πως και έτσι κάτι θα διαπιστώσουμε, εκεί που μπερδεύτηκα τελείως είναι όταν διάβασα τους δείκτες που «έπαιξαν» στην έρευνα.
ΑυτοκτονίεςΜα καλά, γίνεται να λαμβάνεται υπ’ όψιν τέτοιος δείκτης για μέτρηση όταν έχουμε χώρες από την μία Καθολικές όπου η αυτοκτονία σε στέλνει στην κόλαση ( Ιταλία, Ιρλανδία ) και από την άλλη χώρες όπου η παράδοση τους θεωρεί την αυτοκτονία το πρέπον αν απογοητεύσεις το αφεντικό σου ( Ιαπωνία ). Είναι μάλιστα αστείο πως αυτός ο δείκτης μπορεί σύμφωνα με την έρευνα να δείξει αρνητική πορεία στην κοινωνική ευημερία με βάση την θρησκευτικότητα. Αφού προφανώς λειτουργεί στις περιπτώσεις που αναφέραμε αντίστροφα. Και πραγματικά κοιτώντας πχ εδώ http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide_rates/en/index.html αποδεικνύεται η απλή μου λογική. Ιαπωνία είναι μακράν πάνω από Ιταλία, Ιρλανδία. Επίσης μακράν παραπάνω από αυτές είναι και οι «άθεες» χώρες Δανία, Σουηδία, Φιλανδία κτλ. Συμπέρασμα; Ο Αθεϊσμός και οι Ασιατικές κοινωνίες ευνοούν τις αυτοκτονίες, ενώ η ιερά εξέταση όχι. Μαγεία των αριθμών
Παρακάτω βλέπω άλλον παρόμοιο δείκτη, ήτοι
διαζύγια.
Μα καλά δεν τους είπε κανείς πως πάλι στις χριστιανικές ή άλλες παραδοσιακές χώρες τα διαζύγια θα είναι πιο περιορισμένα απ’ ότι στις «εξελιγμένες» ή φιλελεύθερες χώρες ακριβώς λόγω της θρησκευτικότητας; Η πώς σε χώρες με νομικό πλαίσιο που στηρίζει σύμφωνα συμβίωσης ή μονοπύρηνες οικογένειες είναι αστείο να μετράμε στον ίδιο κουβά διαζύγια κτλ; Μάλλον όχι. Και πάλι η απλή λογική αποδεικνύεται . Διαζύγια σε Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Σουηδία κτλ είναι μακράν περισσότερα από Ιταλία, Ιρλανδία κτλ.
Συμπέρασμα; Ο Αθεϊσμός και η πρόοδος διαλύει τις οικογενειακές σχέσεις ενώ ο χριστιανισμός ( και το Ισλάμ ) τις ευνοούν. Μεγάλη μαγεία οι αριθμοί.
Άλλος δείκτης
εγκλήματα.Εδώ έπαθα πλάκα και δεν το περίμενα. Σε τρία διαφορετικά σαιτ με στατιστικά που κοίταξα ΗΠΑ, Δανία, Φιλανδία, ΗΒ, Ν.Ζηλανδία είναι στην πρώτη δεκάδα, Καναδάς, Νορβηγία, Ιταλία στην δεύτερη δεκάδα με αυτή την σειρά, και μετά σε μεγάλη απόσταση χώρες όπως Ιρλανδία, Ελλάδα, Ιαπωνία. Και επειδή η μέτρηση είναι για ολικά εγκλήματα ανά 100.000 κατοίκους οπότε μπορεί στην Δανία να μετράνε και τις κλήσεις για παρκάρισμα ενώ στην Ιαπωνία όχι έψαξα και τα στατιστικά για φόνους. Ηπα, Φιλανδία, Αυστραλία, Καναδάς κόκκινα. ΗΒ, Ιταλία, Ισπανία, Δανία κίτρινα. Νορβηγία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιαπωνία πράσινα. Συμπέρασμα; Έλα μου ντε, καμιά σχέση με θρησκευτικότητα; Τι να σας πω.
Φυλακισμένους;Στην Ευρώπη πάνω κάτω ίδια τα νούμερα σε όλες τις χώρες που αναφέρθηκαν. Στην Αμερική ε άντε γεια ένας μέσα (αν βάλουμε και στοίχημα πως θα είναι ή αφροαμερικανός ή λατίνος θα κερδίσουμε μάλλον) 700 όξω. Και αν και δεν είδα τις πάλαι ποτέ κόκκινες χώρες είμαι σίγουρος πως το συμπέρασμα είναι Ο Καπιταλισμός και Ο κόκκινος στρατός χτίζουν τις καλύτερες φυλακές. Σχέση με θρησκευτικότητα; Έλα μου ντε.
Τι έμεινε, μα βέβαια η
κρατική διαφθορά.Ε εκεί δεν χρειάζεται να το δούμε Ελλάδα κ Ιταλία θριαμβεύουν στις πρώτες θέσεις από παράδοση άσχετα με την θρησκεία. Οι βόρειοι ως γνωστόν τελευταίοι στην διαφθορά αυτοί δεν ασχολούνται με τέτοια κόλπα, μετά την δουλειά πέφτουν λιώμα από τις μπύρες που να πας σε ταβέρνα με μπατζανάκηδες και ξαδέλφια ( είπαμε δεν ευνοούν και τις οικογενειακές σχέσεις ). Να και ένας δείκτης που συμβαδίζει με το συμπέρασμα της έρευνας.
Για να μην το κουράζουμε αυτό που θέλω να πώ είναι πως μου φαίνεται αστείο να πάς να βγάλεις συμπεράσματα τέτοια, να τα εκβιάζεις μάλλον, όταν υπάρχουν πολλές πιο σημαντικές παράμετροι για να σκεφτούμε από το να καταδικάσουμε την θρησκευτικότητα ως υπεύθυνη για κοινωνική δυστυχία. Επίσης καλό είναι να θυμόμαστε και πόσο κοινωνικά ευημερούσες υπήρξαν οι κοινωνίες όπου ο αθεϊσμός επεβλήθη. Περιττό να πώ πως αυτές οι χώρες τώρα είναι στις πρώτες θέσεις σε όλα τα στατιστικά που λέμε. Κανά λογικό επιχείρημα για αυτό το γεγονός;
Όπως και να έχει να κλείσουμε με κάτι που θα μπορούσε να έχει πεί ένας Πυθαγόρειος. Παρά την μαγεία των αριθμών όσους και αν προσθέσεις ποτέ το άθροισμα τους δεν θα κάνει την Μονάδα.
