Είχα αναφερθεί λίγο καιρό πριν σε ένα άρθρο μου για την Εκάτη που δημοσίευε το περιοδικό Mystery στο πλαίσιο ενός γενικότερου αφιερώματος για την θεά. Παρακάτω θα βρείτε το άρθρο στην αρχική του μορφή πριν την επιμέλεια των συντελεστών του περιοδικού μιας και αξίζει να πάρετε το τεύχος μόνο και μόνο για τις βελτιώσεις στο κείμενο και τις φωτό.
Η ΚΟΡΗ ΤΩΝ ΠΥΡΣΩΝ
Απ’ όλες τις πανελλήνιες θεότητες των οποίων η λατρεία και η αναγνώριση από τον λαό ήταν διαδεδομένη σε όλο τον Ελληνικό κόσμο, αυτή που ταλαιπωρεί περισσότερο τους μελετητές φαίνεται να είναι η ‘σκοτεινή’ Κόρη, η Εκάτη. Η θεά μοιάζει να είναι πάντα καλυμμένη με ένα πέπλο μυστηρίου, το οποίο οι ήδη από τα αρχαία χρόνια αντιφατικές συγγραφικές αναφορές, τα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα καθώς και ο μυστηριακός χαρακτήρας της λατρείας της δεν μας βοηθούν να ανασηκώσουμε. Είναι η θεά, η παρθένος Κόρη με τους Πυρσούς που συντροφεύει την Περσεφόνη, είναι η ισχυρή Τιτανίδα με δύναμη πάνω σε ουρανό Γή και θάλασσα, η μήπως η αρχετυπική μορφή των μαγισσών που μέχρι και σήμερα άλλους εμπνέει και άλλους τρομοκρατεί; Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε βουτώντας στις αρχαίες πηγές και την σύγχρονη έρευνα να ρίξουμε λίγο φώς σε αυτά τα ερωτήματα που συνήθως περιβάλλουν την θεά, με σκοπό να γίνει ίσως πιο αυθεντικά προσιτή, στους και σήμερα υπαρκτούς ‘υπηρέτες’ της.
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Αν και το όνομα της θεάς είναι προφανώς Ελληνικό, το θηλυκό του επιθέτου Έκατος που αποδίδεται και στον Απόλλωνα και συνήθως εξηγείται ως σύντμηση του Εκατηβόλος (αυτός που βάλει από μακριά), οι μελετητές ερίζουν για την καταγωγή της με τους περισσότερους να δέχονται μια μη Ελληνική, με επικρατέστερη την Ασιατική ( από την Καρία ) καταγωγή. Ο Farnel ‘βλέπει’ μια θρακική βόρεια καταγωγή πιο πιθανή. Ακόμα πιο ενισχυμένη φαίνεται η άποψη που αποδίδει σε μη ελληνική καταγωγή κυρίως τον ‘υποχθόνιο’ χαρακτήρα της θεάς τον οποίο συνοδεύουν από την αρχαιότητα πρακτικές, όψεις και τελετές που μοιάζουν να βρίσκονται στην περιφέρεια της Ελληνικής λατρευτικής πρακτικής και αντίληψης.
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Παρά την ευρεία αναγνωρησιμότητα της θεάς, δεν υπάρχει μυθικός κύκλος αφιερωμένος σε αυτήν (γεγονός που ενισχύει τις ανωτέρω αντιλήψεις των μελετητών) και οι μυθολογικές αναφορές που έχουμε είναι συνήθως μεταγενέστερες και πάντα σε συνάρτηση με άλλες ‘βασικότερες’ θεότητες τις οποίες η Εκάτη μοιάζει να συνοδεύει. Παρ’ όλα αυτά και για να ενισχυθεί ο δύσκολος και αντιφατικός χαρακτήρας της οι πρώτες μας πηγές ( είτε γραπτές είτε από την αρχαιολογία) είναι σαφέστατα Ελληνικές.
Έτσι αν και τα Ομηρικά Έπη αγνοούν την θεά, υπάρχει εκτεταμένη αναφορά – η έκταση και ο χαρακτήρας της οποίας σε συνάρτηση με την απουσία από τα έπη περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση- στην θεογονία του Ησίοδου που αποτελεί και την πρώτη φιλολογική αναφορά σε αυτή. Στο έργο του λοιπόν ο ‘θεολόγος’ ποιητής αφιερώνει, σε μια πρωτοφανή παρέκβαση της αφηγούμενης ιστορίας, πάνω από 50 στίχους (εξαιρετικά ενδιαφέρον αν σκεφτούμε πως σε δύο στίχους στο υπόλοιπα ποίημα ο Ησίοδος μπορεί να έχει ‘περάσει’ 4-5 θεούς) για την Εκάτη.
Εκεί μαθαίνουμε πως η θεά είναι κόρη των τιτάνων Πέρση : Περσεία και Αστερίας , γενεαλογία την οποία ακολουθούν και οι μετέπειτα μυθολόγοι με κάποιες μικρές εξαιρέσεις πχ Αρισταίος/Αστραίος ο πατέρας ( κατά τον Φερεκύδη) , Νύξ η μητέρα (σύμφωνα με τον Βακχυλίδη) που απλά ενισχύουν την ουσιαστική σύνδεση της θεάς με την παλαιά γενιά την νύχτα και το νυχτερινό φώς. Με αυτή την καταγωγή η θεά συγγενεύει με τον Απόλλωνα και την Άρτεμη –με την οποία καθ’ όλη την αρχαιότητα εν πολύς ταυτίζεται, καθώς η Φοίβη είναι μητέρα της Αστερίας και της Λητούς. Εν συνεχεία ο Ησίοδος μας πληροφορεί πως η θεά τιμήθηκε όσο κανείς άλλος από τον πατέρα των θεών και των ανθρώπων Δία – καθώς είχε πάρει το μέρος του – και έτσι διατήρησε τις εξουσίες που είχε και πριν την Τιτανομαχία.
Σε αυτές περιλαμβάνονται σύμφωνα με τον Ησίοδο:
· Εξουσία σε τρία μέρη του κόσμου. Ουρανό, Θάλασσα και χθόνα, εδώ εννοείται η γή χωρίς να σχετίζεται με τον μετέπειτα ‘υποχθόνιο’ χαρακτήρα της : Ουρανία, Χθονία, Ειναλία
· Δύναμη να δίνει νίκη και δόξα στους πολεμιστές στο πόλεμο (Άρης, Αθηνά κτλ)
· Παραστέκεται στους αθλητές (Δίας, Άρης, Ήρα κτλ)
· Στέκεται πλάι στους βασιλιάδες στις δίκες (Δίας, Αθηνά)
· Βοηθάει στις αγορές τους ρητορικούς λόγους (Ερμής, Δίας)
· Μαζί με τον Ποσειδώνα προστατεύει τους ναυτικούς και δίνει καλές ψαριές (Ποσειδώνας) : Ειναλία
· Παραστέκεται στους ιππείς (Ποσειδώνας)
· Μαζί με τον Ερμή κάνει τα κοπάδια να αυξάνονται (Ερμής)
· Παραμένει τροφός των νέων όπως την όρισε παλαιότερα ο Κρόνος (Δήμητρα, Αρτεμις, Ειλειθύια) : Κουροτρόφος
· Έχει την δύναμη να αρνηθεί όλα τα παραπάνω στους θνητούς που δεν την τιμούν
Με την παραπάνω απλή καταγραφή υπό μορφής λίστας των δυνάμεων/ιδιοτήτων που αποδίδει στην θεά ο Ησίοδος εύκολα παρατηρούμε εξ΄ αρχής όχι μόνο τον πολύπλευρο συχνά αντιφατικό χαρακτήρα της θεάς αλλά και δύο ακόμα ενδιαφέροντα σημεία. Πρώτον πως οι δυνάμεις τις αφορούν περίπου όλο το θεικό φάσμα και επικαλύπτονται με βασικά χαρακτηριστικά Ολυμπίων θεοτήτων και δεύτερον πως απουσιάζει η περισσότερο γνωστή και κύρια θα λέγαμε μετέπειτα σχέση της με τον κάτω κόσμο και τους νεκρούς.
Αυτή η σχέση αρχίζει να φαίνεται με την δεύτερη βασική μυθολογική αναφορά για την θεά που βρίσκεται στον Ομηρικό ύμνο προς την Δήμητρα που ταυτόχρονα αποτελεί και μια ποιητική αναφορά του μυθικού πλαισίου στο οποίο είχαν κτιστεί τα Ελευσίνια μυστήρια.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Ομηρικό ύμνο όταν ο Πλούτωνας απήγαγε την Περσεφόνη Η Εκάτη από την σπηλιά της, ήταν η μόνη που άκουσε της κραυγές και έγινε μάρτυρας του γεγονότος, όπως ακριβώς ο Ήλιος από τον ουρανό ήταν ο μόνος που είδε την αρπαγή. Αυτή βρήκε την Δήμητρα να περιπλανάτε και την ενημέρωσε για το γεγονός : Άγγελος , αυτή παρέστει στον διακανονισμό που επέβαλε ο Δίας, αυτή συντρόφευσε την Περσεφόνη από τον κάτω κόσμο με τις δύο δάδες της πίσω στην μητέρα της (όπως ο Ερμής την συντροφεύει στην επιστροφή πίσω) και αυτή έκτοτε αποτελεί πιστή σύντροφο της τους μήνες που η Κόρη βρίσκεται στον ‘πάνω κόσμο’.
Ο ύμνος αυτός μας φέρνει σε επαφή σιγά σιγά με τον άλλο χαρακτήρα της θεάς τον επικρατέστερο κρατώντας όμως ακόμα τον ‘φωτεινό’ της χαρακτήρα καθώς η Δαδοφόρος θεά είναι αυτή που οδηγεί την Περσεφόνη στον πάνω κόσμο. Υπάρχουν αρκετοί ακόμα συνήθως επεξηγηματικοί/λατρευτικοί μύθοι της Εκάτης, όπως αυτός που την συνδέει με την Ιφιγένεια, ή αυτός που εξηγεί πως η Εκάβη μεταμορφωμένη σε σκύλα έγινε η ακόλουθος της κτλ στους οποίους όμως δεν θα επεκταθούμε καθώς είναι δευτερεύοντες.
ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ
Η παραπάνω όμως εικόνα, αυτή μιας Κόρης με κοντό χιτώνα (ως η Άρτεμις, παρθένος με την οποία συχνά συγχέεται) και με δύο Πυρσούς στα χέρια είναι και η επικρατέστερη στην κλασσική αρχαιότητα για την Εκάτη. Με αυτήν την εικόνα και ρόλο σχετίζεται και με τα Ελευσίνια μυστήρια στα οποία έχει ενδιαφέρον να αναγνωρίσουμε μια διαφορετική τριάδα της θηλυκής θεότητας από αυτήν που αργότερα διαμορφώθηκε. Γιατί εκεί που την Ρωμαϊκή εποχή με την σεληνιακή λατρεία της Αρτέμιδος Diana ( η οποία δεν υπάρχει τους Ελληνικούς χρόνους. Επιπροσθέτως η πρώτη και σπάνια αναφορά που σχετίζει την Εκάτη με την Σελήνη και την αναφέρει ως Αρτεμη-Εκάτη είναι από τον Αισχύλο), έχουμε την τριάδα Diana, Proserpina, Εκάτη όπως ανάλογα πολύ αργότερα έχουμε και την γνωστή τρίμορφη σχέση που χρησιμοποιεί ο νεοπαγανισμός Maiden(κόρη), Mother(μητέρα), Crone(γριά), στην ελληνική εικονογραφία και στο μυθικό υπόβαθρο των ελευσινίων η Εκάτη δείχνει να κατέχει την θέση της Κόρης. Κόρη/Εκάτη, Νύμφη/Περσεφόνη, Μητέρα/Δήμητρα.
Όμως η σχέση της Εκάτης με τα μυστήρια αν και μοιάζει να αρχίζει στην Ελευσίνα δεν σταματά εκεί. Οι φιλολογικές και αρχαιολογικές αναφορές μας τοποθετούν την θεά ενδεικτικά :
· στα μυστήρια των Καβείρων στην Σαμοθράκη (εδώ έχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε τον θαλασσινό χαρακτήρα που της αποδίδει ο Ησίοδος καθώς οι πιο βασικές μας αναφορές για τα Καβείρια τα σχετίζουν με τους ναυτικούς και ναυαγούς και την θάλασσα),
· σε μυστήρια της θεάς καθώς και εκτεταμένη λατρεία της στην Αίγινα
· ως ανωτέρω στην Σικελία
· σε κυρίαρχη : Ηγεμόνη θεά με μυστηριακή λατρεία στην Λαγίνα πόλη της Καρίας η οποία αποτέλεσε μέγα θρησκευτικό κέντρο της περιοχής την εποχή των Σελευκιδών, εποχή κατά την οποία η θέα αναγνωρίζεται ως Κλειδούχος, και Κλειδοφόρος (βλ. πηγές)
Αυτή η εξέχουσα σχέση της Εκάτης με πληθώρα μυστηριακών λατρειών συνεχίστηκε μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Σε όλο αυτό το διάστημα φαίνεται πως η θεά συσχετίστηκε η ακόμα και ταυτίστηκε με πολλές άλλες σημαντικές θεότητες, όπως την Ρέα, την Βενδίς, την μητέρα των θεών Κυβέλη κα τοπικές πολλές φορές θεότητες. Αποκορύφωμα αυτής της μυστηριακής σχέσης σίγουρα υπήρξε ο πρωτεύον ρόλος που της επιφύλαξαν τα γνωστά μυστηριακά κείμενα με τίτλο ‘Χαλδαικοί χρησμοί (ή λόγια)’, στα οποία η Εκάτη είναι η μία εκ των δύο βασικών κοσμολογικών αρχών των θεουργών (η ψυχή του κόσμου) και αναγορεύεται σε Σωτήρα.
Η επιρροή των Χαλδαικών λόγων στους νεοπλατωνικούς και την θεουργία, εν πολύς διαμόρφωσε και την εικόνα της Εκάτης σε όλους τους μυστηριακούς κύκλους μετά το τέλος της αρχαιότητας δίνοντας μας μια αρκετά διαφοροποιημένη εικόνα σε σχέση με αυτή της πολιτειακής και λαϊκής λατρείας της κλασσικής αρχαιότητας
Λαϊκή-πολιτειακή Λατρεία
Από τα ανωτέρω έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται όχι μόνο ο πολύπλευρος χαρακτήρας της θεάς και η σχέση της με άλλες θεότητες με τις οποίες συχνά έχουμε ταύτιση, συγκερασμό και θεοκρασία αλλά κυρίως η διαδεδομένη σε αυτήν ‘λαϊκή πίστη’, χαρακτηριστικά της οποίας θα εξετάσουμε παρακάτω δίνοντας κυρίως βάση σε αυτά που παρουσιάζονται εντονότερα στην παραδοσιακή Ελλάδα.
Η Εκάτη ως φύλακας
Έτσι κάπως διαφοροποιημένος με το πώς σκιαγραφείτε στις παραπάνω περιπτώσεις, ο πρώιμος χαρακτήρας της θεάς, όπως αυτός μας παρουσιάζεται σε πολιτειακές λατρείες, όπως στην Αθήνα όπου τιμάτε ως Επιπυργιδία με ναΐσκο στην Ακρόπολη πλάι στην Αθηνά Νίκη, είναι αυτός μιας θεότητας που φυλάει και προστατεύει, μιας αποτροπαϊκής θεάς.
Ως Εκάτη Προπυλαία, Προθυραία και Ανταία λοιπόν, η θεά εκδηλώνεται με αυτόν τον χαρακτήρα και προστατεύει τα οριακά σημεία, τις πύλες, τις πόρτες των σπιτιών, σηματοδοτεί τα όρια του ανθρωπίνου και ως δυνατή, φοβερή Κόρη, διώχνει κάθε τι κακό. Εδώ η θεά λειτουργεί σαν ένα γοργόνειο και έχουμε μετέπειτα και αναφορές φιλολογικές και εικονογραφικές που την παρουσιάζουν με αυτό τον τρόπο, άγρια και επικίνδυνη: Βριμώ, με φίδια γύρω της, κρατώντας μαχαίρια και συντροφευμένη από το ιερό της ζώο τον κύνα.
Κατ’ αυτό τον τρόπο η θεά φυλάει και τα τρίστρατα, μαγικά σημεία στην σκέψη των περισσοτέρων πολυθειστικών λαών όπου συχνά αποτελούν πύλες μεταξύ του κάτω κόσμου και του δικού μας από τις οποίες εισέρχονται οι νεκροί: Ενοδία και Τριοδίτη. Εκεί με απλές αρχικά στήλες, τα Εκατεία, που παρουσιάζουν μεγάλη συνάφεια και με τις αντίστοιχες του Ερμή για τα σταυροδρόμια καλείται η θεά ως φύλακας των ορίων. Ίσως από κει να πηγάζει και η καθιερωμένη μετέπειτα απεικόνιση της ως Τρίμορφη, ή και Τρικέφαλη, την οποία πρώτος της απέδωσε παραστατικά όπως πληροφορούμαστε ο Αλκαμένης.
Αν και αυτή η τρίμορφη παράσταση έμμενε να καθιερωθεί και να μείνει η πιο γνωστή αργότερα, για την παραδοσιακή Ελλάδα παραμένει πιο συνήθης η απεικόνιση της ως απλή κόρη. Αντιστοίχως η θεά βρίσκεται στα σπίτια και την οικιακή λατρεία, όπου ανάλογες στήλες ή τρίμορφες απεικονίσεις της, επιστρατεύονται στις εισόδους των οίκων για προστασία.
Λατρεία
Τα τρίστρατα και οι πύλες σπιτιών και πόλεων είναι και τα σημεία που βρίσκουμε κυρίως τους ‘υπηρέτες’ της θεάς να την λατρεύουν. Ξεκινώντας από την καθημερινή φροντίδα της οικιακής Εκάτης, φτάνουμε στις πιο ειδικές περιπτώσεις, των φημισμένων Δείπνων της Εκάτης, τα Εκαταία Δείπνα, στα τρίστρατα. Εκεί, ακριβώς πριν την αρχή του κάθε νέου σεληνιακού μήνα, την τελευταία εκ των αποφράδων ημερών χωρίς σελήνη, ακριβώς πριν την νουμηνία, βρίσκουμε τους ανθρώπους να της εναποθέτουν σκεύη με προσφορές και φαγητό (το οποίο συνήθως κατανάλωναν τα σκυλιά της ή και περιπλανώμενοι επαίτες ). Μάλλον αργότερα και όταν ενισχύθηκε ο σεληνιακός της χαρακτήρας έχοντας μερική ταύτιση με την Αρτέμιδα έχουμε ακόμα μια περίπτωση μηνιαίας λατρευτικής πρακτικής κατά την Πανσέληνο, όπου προσφέρονται στρογγυλά γλυκίσματα με ένα κερί πάνω τους (παρατηρούμε εικόνα που ταυτίζεται με τις σημερινές εορταστικές τούρτες), αμφιφών (με δύο κεριά για την Μουνυχία Αρτέμιδα).
Τέλος εικάζεται και λατρεία προς την θεά σε νεκρικές τελετές, βρίσκουμε εξ’ άλλου και το επίθετο Τυμβιδία στον ορφικό ύμνο, και ίσως με αυτόν το χαρακτήρα της χθόνιας θεάς να τιμάται και ως Κουροτρόφος. Μάλιστα βρίσκουμε και θεσμοθετιμένη λατρεία της ως Άρτεμη-Εκάτη Κουροτρόφος στον δήμο της Ερχείας. Μέσω των διαφορετικών λατρευτικών πρακτικών και απεικονίσεων που μας έχουν παραδοθεί για την θεά, μπορούμε να καταρτίσουμε και τον παρακάτω πίνακα με αφιερώματα και σύμβολα της.
Σύμβολα – Ιέρεια – προσφορές
Σκύλος, ταύρος, αγριόχοιρος, φίδι, άλογο, νυφίτσα, ποντικός, μπαρμπούνι.
Μήλο, ρόδι, φύλλα δρυός, αμφιφών, αυγό, σκόρδο, κυπαρίσσι, ίταμος ( ίσως γνωστότερο σε αρκετούς με την αγγλική ονομασία yew ).
Εγχειρίδιο, κλειδί, φιάλη, τρίαινα, τρίστρατο, νέα σελήνη, διπλές δάδες.
Θεά του κάτω κόσμου και της μαγείας
Η σχέση όμως που έμελε να καθορίσει εν πολύς τον μετέπειτα χαρακτήρα της θεάς μέχρι ακόμα και τις ημέρες μας είναι αυτή με τον κάτω κόσμο και τους νεκρούς. Σιγά σιγά ο χαρακτήρας αυτός ενισχύθηκε με αποτέλεσμα ως άλλη Περσεφόνη, η Εκάτη να γίνει μια σκοτεινή βασίλισσα του κάτω κόσμου. Αυτή είναι λοιπόν η κλειδούχος της πύλης του κάτω κόσμου ( και έχει το κλειδί της αλυσίδας που συγκρατεί τον Κέρβερο), αυτή μπορεί να οδηγήσει τα φαντάσματα και τις Κήρες στον κόσμο μας ( η και να αποτρέψει κάτι τέτοιο ).
Για την παραδοσιακή πολυθεϊστική σκέψη η μαγεία και οι μαγικές δυνάμεις πηγάζουν ή χρειάζονται ως διάμεσο το μη ανθρώπινο και ισχυρό που όμως είναι ταυτόχρονα προσβάσιμο και αυτό είναι οι ‘πλείονες’, οι νεκροί, τα φαντάσματα και οντότητες του κάτω κόσμου. Επόμενο ήταν λοιπόν για την Εκάτη να αναλάβει και το ρόλο της θεάς της μαγείας. Φαίνεται πως μια τέτοια σχέση ήταν αρχικά μόνο περιφερειακή αν και ήδη από την πρώιμη κλασσική εποχή βρίσκεται το όνομα της ως χθόνιας θεότητας σε μαγικές πινακίδες και καταδεσμούς. Αυτό που στην πραγματικότητα έπαιξε τον κύριο ρόλο ήταν οι ποιητική παραγωγή των τραγωδών που την συσχέτισαν με τις μεγάλες μάγισσες του αρχαίου φαντασιακού όπως η Μήδεια. Θα λέγαμε πως η δύναμη αυτών των μορφών και έργων ήταν που ‘επέβαλαν’ στην θεά αυτόν τον μετέπειτα καθιερωμένο ρόλο. Έτσι καταλήγουμε στην ύστερη αρχαιότητα και αργότερα, μαζί με τον συγκρητισμό με άλλες μη ελληνικές θεότητες και δυνάμεις το όνομα της να κατέχει πρωτεύουσα θέση, σε καταδεσμούς, στους μαγικούς παπύρους, σε μαγικές τελετές, σε όλες αυτές δηλαδή τις πρακτικές που βρισκόμενες πάντα στα μακρινά σκοτεινά όρια του ελληνικού πολυθεϊσμού έμελλαν να επικρατήσουν. Βέβαια πια θεότητα άλλη πέραν της Εκάτης θα μπορούσε να είναι αυτή που θα διερρήγνυε τα όρια αυτά.
Πέρα από τα όρια
Η Εκάτη όμως δεν ξεπέρασε μόνο τα προαναφερθέντα όρια στην αρχαιότητα. Κατάφερε έχοντας εξουσία σε ουρανό θάλασσα και γή, όπως ακριβώς μας είχε πει ο Ησίοδος, να περάσει τα όρια του χρόνου και του τόπου και μέχρι τις ημέρες μας να βρει θέση στις καρδιές πολλών και διαφορετικών ανθρώπων, διατηρώντας τον πολυποίκιλο και πολυδιάστατο χαρακτήρα της. Πως μπορεί λοιπόν να προσεγγιστεί μια θεά με αυτόν τον φευγαλέο στην διάνοια χαρακτήρα. Πως μπορεί να προσεγγιστεί όχι μόνο από τους παραδοσιακούς πολυθεϊστές που ακόμα την τιμούν στις νουμηνίες αλλά και από τους ‘πιστούς’ της από το ρεύμα του νέο-παγανισμού και της Wicca για τους οποίους παίζει τόσο σημαντικό ρόλο. Πιστεύω πως η ουσία της θεάς βρίσκεται ακριβώς στον συμπληρωματικό της χαρακτήρα και στις σχέσεις της με τις άλλες μεγάλες θεότητες του Πανθέου μας. Μόνο κατ’ αυτό τον τρόπο εξηγείται όχι μόνο ο πολλές φορές αντιφατικός της χαρακτήρας αλλά και οι προεκτάσεις που κατά καιρούς απέκτησε η εξουσία της. Η Εκάτη θα μπορούσαμε απλά να πούμε πως είναι το συμπλήρωμα του άλλου μεγάλου αγγελιοφόρου, του Ερμή με τον οποίο κατά καιρούς σχετίστηκε και στις μυθικές αναφορές αλλά και σαν ρόλος. Γιατί εκεί που ο Ερμής περνάει τα όρια από Πάνω προς τα κάτω σε μια πορεία Όλυμπος, Γη, Κάτω κόσμος, ή Εκάτη είναι αυτή που τα διασχίζει με την αντίστροφη πορεία Κάτω κόσμος, Γη, Όλυμπος. Η Εκάτη συνδέει τους νεκρούς με εμάς, και εμάς με το θείο κουβαλώντας τις ψυχές και μνήμες, το προγονικό δυναμικό σε εμάς, και τις προσφορές, την θέληση και την δική μας λατρεία στον Όλυμπο. Έρχεται εκεί που την χρειαζόμαστε, σαν αγαπημένη Κόρη, ή μεγάλη ‘μητέρα’ θεά, να συμπληρώσει τα κενά που αφήνουν οι πιο διακριτές ουσίες των άλλων θεοτήτων. Για την φροντίδα της αυτή στο γένος των θνητών της πρέπουν και οι μέγιστες των τιμών.
Βιβλιογραφία και Πηγές
Εμφανές είναι πως μια τόσο δύσκολη θεϊκή οντότητα όπως η Εκάτη είναι δύσκολο να σκιαγραφηθεί και αναλυθεί πλήρως στην περιορισμένη έκταση ενός μόνο κειμένου. Για τον λόγο αυτό θα παρουσιάσουμε εδώ και την βασικότερη βιβλιογραφία μαζί με ενδεικτικές πηγές για όλο το φάσμα των ιδιοτήτων της θεάς με μικρό σχολιασμό προς βοήθεια του επίδοξου μελετητή.
Βιβλία
1.
The cults of the Greek states, Lewis Richard Farnell: Αν και γραμμένο το προηγούμενο αιώνα το έργο του μεγάλου Ελληνιστή περιέχει δύο πλήρη κεφάλαια για την Εκάτη που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος των φιλολογικών και αρχαιολογικών δεδομένων της εποχής του.
2. Hekate in Ancient Greek Religion, Robert Von Rudloff (1999): Ιδιαίτερης αξίας έργο αφιερωμένο στην θεά καθώς δίνει έμφαση σε αυτό που ο συγγραφέας θεωρεί πρωταρχικό ‘φωτεινό’ φρουρητικό χαρακτήρα της θεάς. Χρήσιμο για την εμβάθυνση στον χαρακτήρα της θεάς στον κλασσικό Ελληνικό πολυθεϊσμό
3.
Hekate Liminal Rites: A Study of the rituals, magic and symbols of the torch-bearing Triple Goddess of the Crossroads, Sorita d'Este (2009): Εξαιρετική συλλογή πηγών, φιλολογικών αποσπασμάτων, αρχαιολογικών ευρημάτων. Με ιδιαίτερη έμφαση στον μαγικό χαρακτήρα της θεάς, τις τελετές της κτλ γραμμένο υπό νεοπαγανιστικό/wicca πρίσμα
<
4. Hekate Soteira: A Study of Hekate's Roles in the Chaldean Oracles and Related Literature, Sarah Iles Johnston (1990): Όπως ακριβώς περιγράφει ο τίτλος μια πλήρης μελέτη για την Εκάτη στο πλαίσιο των Χαλδαϊκών λόγων, νεοπλατωνικός μυστικισμός και ύστερη αρχαιότητα.
5. The Goddess Hekate, Stephen Ronan (1992): Συλλογή κειμένων – περιέχει και τα δύο προαναφερθέντα κεφάλαια του Farnell, τους ύμνους της θεάς καθώς και αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον ένα κείμενο του K, F Smith για τα δείπνα της Εκάτης κα. Πολλά βασικά κείμενα συγκεντρωμένα
5.
http://empedotimos.blogspot.com : Η Εκάτη στην σκέψη των νεοπλατωνικών και τις μυστηριακές παραδόσεις, η σύνδεση της με την Ρέα και τους Χαλδαϊκούς χρησμούς. Με αναζήτηση του ονόματος στην εξαιρετική σελίδα του Εμπεδότιμου.
