Θα ξεφύγει ο πολυθεισμός στην Ελλάδα απο τα κλισέ;

Για πολλά χρόνια στην Ελλάδα, η εικόνα για τον πολυθεϊσμό έτσι όπως τουλάχιστον αυτή παρουσιάζετε απο τα ΜΜΕ, δικαίως η αδίκως (συνήθως) είναι τις περισσότερες φορές διαστρεβλωμένη και γεμάτη κλισέ προερχόμενα απο 'αντίπαλες ιδεολογίες'. Το στοιχείο της γραφικότητας μοιάζει να είναι η μόνιμη απειλητική ταμπέλα για όποιον τολμήσει να δηλώσει πολυθεϊστής, μαζί με όλα τα άλλα συνήθως προσαρτώμενα που ως επι τω πλείστων προέρχονται απο άγνοια και έλλειψη διάθεσης έρευνας.

Κάπου κάπου όμως, κάποιος προσπαθεί να ρίξει μια πιο σοβαρή ματιά στο ζήτημα και ξεπερνώντας το πρώτο σοκ - ώχ αυτοί δεν είναι γραφικοί - κάνει μια προσπάθεια να προσεγγίσει πιο σοβαρά την ουσία.

Μια τελευταία τέτοια προσπάθεια νομίζω είναι εμφανής στο παρακάτω καλό άρθρο του Δ.Ρηγόπουλου απο την Καθημερινή το οποιό και αναδημοσιεύω

Σε τι ακριβώς πιστεύουν οι πολυθεϊστές;

Μια συζήτηση με έναν τριαντάχρονο που γκρεμίζει στερεότυπα γύρω από το τι πρεσβεύουν οι θιασώτες της «ελληνικής θρησκείας» Του Δημητρη Pηγοπουλου

Εχω απέναντί μου ένα «πολυθεϊστή». Το γράφω λες και μιλάω για κάποιον εξωγήινο, αλλά στο φτωχό μου το μυαλό οι «πολυθεϊστές» είναι κάποιοι μάλλον αλλόκοτοι τύποι που παίρνουν τα όρη και τα βουνά συμμετέχοντας σε βουκολικού περιεχομένου τελετές ντυμένοι με χλαμύδες και σανδάλια. Αλλά ο νέος άντρας, κοντά στα 30, που του έχω ήδη μιλήσει αρκετές φορές στο τηλέφωνο δεν έχει την παραμικρή σχέση με το στερεότυπο. Τίποτα πάνω του δεν προδίδει ότι ανήκει σε αυτό το άγνωστο τοις εκατό του ελληνικού πληθυσμού που δηλώνουν θιασώτες της «ελληνικής θρησκείας», όπως αποκαλούν οι ίδιοι τον ελληνικό πολυθεϊσμό.

Οταν μιλήσαμε για πρώτη φορά ήταν παραμονές της συγκέντρωσης, στις 13 Μαρτίου, υπέρ της προστασίας και ανάδειξης του βωμού των 12 θεών, μεγάλο τμήμα του οποίου ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης της σιδηροδρομικής γραμμής των ΗΣΑΠ στο ύψος της Αρχαίας Αγοράς. Η φωνή του ήταν πάντα ψύχραιμη, ακόμα κι αν πίστευε ότι αυτό που τελικά δρομολογείται σήμερα (η κατάχωση των ευρημάτων) είναι ένα μικρό έγκλημα. Στην τρίτη ή στην τέταρτη τηλεφωνική μας επικοινωνία, μου αποκάλυψε ότι ήταν κι αυτός «πολυθεϊστής». Προσπάθησα να μην του δείξω την έκπληξή μου, αλλά εκείνη τη στιγμή μπήκε ο σπόρος της περιέργειας.

Δεν είναι «γραφικοί»
Οι Ελληνες πολυθεϊστές ή «δωδεκαθεϊστές» («υποτιμητικός όρος που χρησιμοποιεί για μας η Εκκλησία») ή «αρχαιολάτρες» (σε ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο) δεν είναι σίγουρα κάποιοι «γραφικοί» τύποι που αντί να πιστεύουν στον Χριστό ή στον Μωάμεθ δοξολογούν τον Διόνυσο ή τον Πάνα. Εδώ υπήρχε, υπάρχει κάτι βαθύτερο, καθόλου άσχετο ή ασύνδετο με τα όσα περνάει η χώρα τα τελευταία χρόνια. Γιατί, ναι, οι κοινότητες των πολυθεϊστών αυξάνονται και πληθύνονται, αν και κανείς δεν είναι σε θέση να δώσει επίσημα στοιχεία. Ως μη αναγνωρίσιμη θρησκεία, δεν υπάρχουν επίσημα πουθενά κι αυτός είναι ένας μεγάλος πόνος.

Αρχικά η κουβέντα μας περιστρέφεται στα «βασικά» του πολυθεϊσμού. Γρήγορα καταλαβαίνω ότι το θεολογικό μέρος του πολυθεϊσμού είναι τοποθετημένο και ενταγμένο σε ένα ευρύτερο σύστημα αξιών και αντίληψης των πραγμάτων με φόντο την ιδιαίτερη σχέση με τη Φύση. Δεν υπάρχει ιερό βιβλίο, δεν υπάρχουν, επομένως, δογματικές θέσεις ή ένας αυστηρός ηθικός κώδικας ή η διάσταση του Καλού και του Κακού ούτε υφίσταται μετά θάνατον τιμωρία. Η έννοια της πίστης είναι πολύ πιο χαλαρή, ενώ υπάρχει περιθώριο πολλαπλών αναγνώσεων. Για παράδειγμα, ένας πολυθεϊστής μπορεί να πιστεύει στην ομηρική αντίληψη του Αδη κι ένας άλλος να πιστεύει στη μετενσάρκωση ακολουθώντας τον ορφικό κύκλο και τους Πυθαγορείους. Οι αξίες στις οποίες πιστεύει ένας πολυθεϊστής (η αξία της δικαιοσύνης, της ανδρείας κ. λπ.) εκπορεύονται περισσότερο από φιλοσοφικές έννοιες συνδεδεμένες με συγκεκριμένους θεούς. Είσαι ελεύθερος να πιστεύεις σε όποιους θεούς επιλέξεις εσύ. Μπορεί οι 12 θεοί του Ολύμπου να είναι μια βασική «μαγιά», αλλά εξίσου «βασικοί» θεωρούνται και ο Διόνυσος, ο Ασκληπιός, ο Πάνας και όχι μόνον. Η επιλογή είναι μια βαθιά προσωπική υπόθεση που έχει να κάνει με την προσωπικότητά σου και το πλαίσιο της ζωής σου. Αν ζεις στην Αθήνα, όπως οι περισσότεροι πολυθεϊστές, το να εξυμνείς τον τραγοπόδαρο θεό των βοσκών, τον θεό Πάνα, είναι μάλλον κάπως παράδοξο. Αντίθετα, η θεά Αθηνά έχει περισσότερες ελπίδες.

Το εορτολόγιο
Η στενή σχέση με τη Φύση και την αγροτική ζωή υπαγορεύει ένα εξαιρετικά πλούσιο εορτολόγιο. Για τους πολυθεϊστές ο μήνας αρχίζει με τη Νέα Σελήνη, ακολουθούν, λοιπόν, ένα σεληνιακό εορτολόγιο που καθορίζεται από τον κύκλο των εποχών. Μεγάλες γιορτές, επίσης, θεωρούνται οι Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια (εαρινά και χειμερινά), ενώ ορισμένες μας έρχονται απευθείας από την αρχαιότητα: Ολυμπιακοί Αγώνες, Ηρεια, Νέμεα, Ανθεστήρια, Μεγάλα Διονύσια κ. λπ.
Ο νέος άντρας που έχω απέναντί μου συμμετέχει κάθε Κυριακή σε πολυθεϊστική τελετή. «Οι τελετές μας είναι συνδεδεμένες με την ύπαιθρο. Κάθε δεύτερη Κυριακή, τελετή πραγματοποιείται στο Ηρώον Μουσαίου κάτω από το μνημείο του Φιλοπάππου». Οσο για τα ρούχα, δεν υπάρχει επίσημος ενδυματολογικός κανόνας. Μπορείς να πας με χλαμύδα, μπορείς να πας με κουστούμι, κανείς δεν θα σου πει τίποτα. «Εχει να κάνει με το πώς αισθάνεσαι. Από ’κει και πέρα, είσαι ελεύθερος. Υπάρχουν πολυθεϊστές που θεωρούν την αρχαιοπρεπή εμφάνιση υποχρεωτική και άλλοι οι οποίοι αντιμετωπίζουν το ίδιο ακριβώς θέμα πολύ διαφορετικά». Οσο για τις πιθανές πολιτικές υποδηλώσεις, είναι εύκολο να συνδέσεις τον πολυθεϊσμό με εθνικιστικούς ή ακροδεξιούς κύκλους. «Υπάρχουν τα πάντα, όπως σε κάθε κομμάτι της κοινωνίας, από την Ακρα Αριστερά μέχρι την Ακρα Δεξιά. Προσωπικά, εγώ που δεν ανήκω σε κανένα άκρο καταλογίζω στην Αριστερά ευθύνη γιατί άφησε τα σύμβολα του αρχαίου πολιτισμού να γίνουν αντικείμενα καπηλείας από την Ακρα Δεξιά»...

Tο πάθος για τον βωμό
Βράδυ Δευτέρας και ο κόσμος που σουλατσάρει στην οδό Αδριανού, λιγοστός. Μπορεί η θερμοκρασία να έχει ανεβεί, η μέρα να έχει μεγαλώσει, αλλά με το που πέφτει η νύχτα βάζει ψύχρα. Ολα μέχρι εδώ «κανονικά» για την ημέρα και την εποχή. Μόνο στην είσοδο της Αρχαίας Αγοράς η εικόνα δεν είναι η συνηθισμένη. Κόσμος μαζεμένος με φόντο πανό πολυθεϊστών εναντίον της κατάχωσης του τμήματος του βωμού των 12 θεών. Τις τελευταίες ημέρες είχε σημάνει συναγερμός στις τάξεις των πολυθεϊστών, καθώς κυκλοφορούσαν φήμες για εσπευσμένη κατάχωση των ευρημάτων πριν από την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης. Αλλά η απόφαση της προηγούμενης εβδομάδας από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο υπέρ του τρόπου της κατάχωσης κλόνισε την αποφασιστικότητα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ως βαρβαρότητα τη μη ανάδειξη ενός ιερού, για τους ίδιους, μνημείου.

«Από τη στιγμή που ο Γερουλάνος θα υπογράψει τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ, η ιστορία θα έχει και τυπικά τελειώσει», μου λέει απογοητευμένος μέλος μιας λατρευτικής κοινότητας πολυθεϊστών. «Ο, τι και να κάνουμε θα είμαστε εμείς οι παράνομοι, ενώ μέχρι πριν από λίγες ημέρες ίσχυε το αντίθετο». Δεν αποκλείεται η Δευτέρα να ήταν η τελευταία ολονυχτία. Πάντως, η ιστορία του βωμού λειτούργησε συσπειρωτικά για τις κοινότητες των Ελλήνων πολυθεϊστών. Παλιές διαιρέσεις και εχθρότητες μπήκαν στην άκρη για χάρη του κοινού σκοπού. Οσο για το πάθος με το οποίο υπερασπίστηκαν τον βωμό, έχει κι αυτό την εξήγησή του. Μιλώντας με πρωταγωνιστές του αγώνα του τελευταίου μήνα, συνειδητοποιείς εύκολα ότι το συγκεκριμένο θέμα ήταν αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησης ενός κόσμου που αισθάνεται περιθωριοποιημένος και καταπιεσμένος. «Με αφορμή τον βωμό, που είναι από μόνο του ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα, εκφράστηκε μια αντίδραση που έχει να κάνει σε σημαντικό βαθμό με τον τρόπο που μας αντιμετωπίζει η ελληνική πολιτεία. Αποσυμπιέστηκαν θυμός και οργή, θαμμένα για πολύ καιρό»...