Πέμπτη 7 Ιουλίου 2022

Τα 96 επίθετα του Διονύσου και του Απόλλωνα από την Παλατινή Ανθολογία.

Στο 9ο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας υπάρχουν δύο αδέσποτα, ύμνοι για τους Θεούς Διόνυσο και Απόλλωνα. Δεν πρόκειται για λατρευτικούς ύμνους αλλά για ποιητικά γυμνάσματα ή επιδεικτικά καθώς ο άγνωστος συγγραφέας καταστρώνει τους ύμνους χρησιμοποιώντας μόνο επίθετα - πλην της αρχής και του κλεισίματος - σε αλφαβητική σειρά, τέσσερα από κάθε διαθέσιμο γράμμα, δηλαδή συνολικά 96 επίθετα. 
Ανάμεσα στα επίθετα που χρησιμοποιούνται βρίσκουμε πολλά που μας είναι γνωστά λατρευτικά, μυθολογικά ή ποιητικά αλλά και πάρα πολλά που δεν νομίζω να τα έχω συναντήσει αλλού και έχουν ένα ενδιαφέρον. Επίσης οι δύο θεοί μοιράζονται και αρκετά κοινά επίθετα στα δύο ποίηματα. Κάποια αυτούσια πχ γελόωντα, οὐρεσιφοίτην κτλ. ενώ κάποια άλλα συνώνυμα και ομόηχα πχ ἁβροκόμην - ἁβροχαίτην. Στον ύμνο προς Απόλλωνα έχουμε και μια επανάληψη (ῥυσίπονον, ῥυσίπονον,) πράγμα που είτε σημαίνει πως ο ποιητής μας δεν μπορούσε να βρει άλλο επίθετο απο Ρ είτε, πιο πιθανό, κάποια στιγμή έγινε λάθος στην αντιγραφή του αρχικού κειμένου σε ομόηχες ή παρόμοιες λέξεις. 
Όπως και να έχει τα δύο ποιήματα παρουσιάζουν ενδιαφέρον και μας δείχνουν και την διαδικασία εξεύρεσης/κατασκευής επιθέτων κατάλληλων για ύμνους., οπότε τα παραθέτω.





ὕμνος εἰς Διόνυσον
μέλπωμεν βασιλῆα φιλεύιον,, εἰραφιώτην,
ἁβροκόμην, ἀγροῖκον, ἀοίδιμον, ἀγλαόμορφον,
Βοιωτόν, βρόμιον, βακχεύτορα, βοτρυοχαίτην,
γηθόσυνον, γονόεντα, γιγαντολέτην, γελόωντα,
Διογενῆ, δίγονον, διθυραμβογενῆ, Διόνυσον,
εὔιον, εὐχαίτην, εὐάμπελον, ἐγρεσίκωμον,
ζηλαῖον, ζάχολον, ζηλήμονα, ζηλοδοτῆρα,
ἤπιον, ἡδυπότην, ἡδύθροον, ἠπεροπῆα,
θυρσοφόρον, Θρήικα, θιασώτην, θυμολέοντα,
Ἰνδολέτην, ἱμερτόν, ἰοπλόκον, ἰραφιώτην,
κωμαστήν, κεραόν, κισσοστέφανον, κελαδεινόν,
Λυδόν, ληναῖον, λαθικηδέα, λυσιμέριμνον,
μύστην, μαινόλιον, μεθυδώτην, μυριόμορφον,
νυκτέλιον, νόμιον, νεβρώδεα, νεβριδόπεπλον,
ξυστοβόλον, ξυνόν, ξενοδώτην, ξανθοκάρηνον,
ὀργίλον, ὀβριμόθυμον, ὀρέσκιον, οὐρεσιφοίτην,
πουλυπότην, πλαγκτῆρα, πολυστέφανον, πολύκωμον,
ῥηξίνοον, ῥαδινόν, ῥικνώδεα, ῥηνοφορῆα,
σκιρτητόν, Σάτυρον, Σεμεληγενέτην, Σεμελῆα,
τερπνόν, ταυρωπόν, Τυρρηνολέτην, ταχύμηνιν,
ὑπνοφόβην, ὑγρόν, ὑμενήιον, ὑλήεντα,
φηρομανῆ, φρικτόν, φιλομειδέα, φοιταλιώτην,
χρυσόκερων, χαρίεντα, χαλίφρονα, χρυσεομίτρην,
ψυχοπλανῆ, ψεύστην, ψοφομηδέα, ψυχοδαϊκτήν,
ὥριον, ὠμηστήν, ὠρείτροφον, ὠρεσίδουπον.
μέλπωμεν βασιλῆα φιλεύιον, εἰραφιώτην.



ὕμνος εἰς Ἀπόλλωνα
ὑμνέωμεν Παιᾶνα μέγαν θεὸν Ἀπόλλωνα,
ἄμβροτον, ἀγλαόμορφον, ἀκερσεκόμην, ἁβροχαίτην,
βριθύνοον, βασιλῆα, βελεσσιχαρῆ, βιοδώτην,
γηθόσυνον, γελόωντα, γιγαντολέτην, γλυκύθυμον,
Διογενῆ, Διόπαιδα, δρακοντολέτην, δαφνογηθῆ,
εὔλαλον, εὐρυβίην, ἑκατηβόλον, ἐλπιδοδώτην,
ζῳογόνον, ζάθεον, Ζηνόφρονα, ζηλοδοτῆρα,
ἤπιον, ἡδυεπῆ, ἡδύφρονα, ἠπιόχειρα,
θηροφόνον θαλερόν, θελξίφρονα, θελγεσίμυθον,
ἰαφέτην, ἱμερτόν, ἰήιον, ἱπποκορυστήν,
κοσμοπλόκον, Κλάριον, κρατερόφρονα, καρπογένεθλον,
Λητογενῆ, λαρόν, λυρογηθέα, λαμπετόωντα,
μυστιπόλον, μάντιν, μεγαλήτορα, μυριόμορφον,
νευροχαρῆ, νοερόν, νηπενθέα, νηφαλιῆα,
ξυνοχαρῆ, ξυνόν, ξυνόφρονα, ξυνοδοτῆρα,
ὄλβιον, ὀλβιοεργόν, Ὀλύμπιον, οὐρεσιφοίτην,
πρηΰν, πανδερκῆ, παναπήμονα, πλουτοδοτῆρα,
ῥυσίπονον, ῥυσίπονον, ῥηξήνορα, ῥηξικέλευθον,
σιγαλόεντα, σοφόν, σελαηγενέτην, σωτῆρα,
τερψίχορον, Τιτᾶνα, τελέστορα, τιμήεντα,
ὑμναγόρην, ὕπατον, ὑψαύχενα, ὑψήεντα,
Φοῖβον, φοιβάζοντα, φιλοστέφανον, φρενογηθῆ,
χρησμαγόρην, χρύσεον, χρυσόχροα, χρυσοβέλεμνον,
ψαλμοχαρῆ, ψάλτην, ψευσίστυγα, ψυχοδοτῆρα,
ὠκύπον, ὠκυεπῆ, ὠκύσκοπον, ὡρεσιδώτην.
ὑμνέωμεν Παιᾶνα μέγαν θεὸν Ἀπόλλωνα.

Anth. Gr. 9.524/.525

Δεν υπάρχουν σχόλια: