Ο Κίτρινος Βασιλιάς - Η μυθολογία Κθούλου στο "True Detective"

ξεκινώντας να βλέπω την πολύ καλή νέα τηλεοπτική σειρά του ΗΒΟ, “true detective” ποτέ δεν περίμενα, πέραν της εξαιρετικής ηθοποιίας των  Matthew McConaughey και Woody Harrelson και μιας πολλά υποσχόμενης αστυνομικής ιστορίας μυστηρίου, να βρω και στοιχεία των αγαπημένων εφηβικών μου αναγνωσμάτων της φανταστικής λογοτεχνίας τρόμου, πόσο μάλλον στοιχεία, τα οποία ανήκουν στην μυθολογία Κθούλου. Έτσι, προσπέρασα μάλλον αδιάφορα την πρώτη σεναριακή αναφορά στον «κίτρινο βασιλιά», θεωρώντας την τυχαία, και εστίασα, όπως προέτρεπε η σκηνοθεσία και το σενάριο, στο χτίσιμο των δύο βασικών χαρακτήρων και της σχέσης τους. Όταν, όμως,  άρχισαν να εμφανίζονται συμβολικά στοιχεία, να υπονοείται κάποιο μεταφυσικό μυστήριο και να πληθαίνουν οι ανάλογες αναφορές, η προσοχή μου στα κρυμμένα μηνύματα εντός της ιστορίας εντάθηκε, μέχρι που στο τέλος οι υπόνοιες μου για σκόπιμη χρήση κάποιων ονομάτων επιβεβαιώθηκαν.

Δύο λόγια όμως πρώτα για την κεντρική ιστορία της σειράς, η οποία εξελίσσεται παράλληλα σε δύο χρόνους, αρχικά το 1995 συνεχίζοντας ύστερα στο 2012:

Η υπόθεση ξεκινάει το 95 σε μια επαρχία της Λουϊζιάνα με τους δύο αστυνομικούς πρωταγωνιστές, τον ντόπιο Martin "Marty" Hart (Woody) και τον άρτι αφιχθέντα στο τμήμα Rustin "Rust" Cohle (McConaughey) να συνεργάζονται σε μια περίεργη υπόθεση τελετουργικής δολοφονίας μιας νεαρής πόρνης για την οποία ο Rust πιστεύει πως ευθύνεται κάποιος serial killer, καθώς βάσει των στοιχείων πιστεύει πως αυτός δεν είναι ο πρώτος του φόνος. Το θύμα βρίσκεται στην μέση ενός φρέσκο-θερισμένου χωραφιού, γυμνό, δεμένο σε γονατιστή στάση, με τα μάτια καλυμμένα και ένα περίεργα κατασκευασμένο στέμμα από ξύλα και κέρατα ελαφιού στο κεφάλι. Ένα σπειροειδές σημάδι ξεχωρίζει σαν στάμπα στην πλάτη του, ενώ όλο το σώμα είναι στραμμένο προς ένα επιβλητικό μοναχικό δέντρο, μια σκόπιμη τοποθέτηση η οποία δίνει την ψευδαίσθηση προσευχόμενου πιστού. Οι έρευνες μετά από λίγο οδηγούν στην επανεξέταση μιας παλαιότερης υπόθεσης εξαφάνισης μιας ανήλικης κοπέλας, η οποία ουδέποτε δηλώθηκε στις αρχές, ενώ σύντομα δίνεται η εντύπωση για την ύπαρξη μιας ευρύτερης συνωμοσίας, η οποία περιλαμβάνει κάποιο τοπικά ισχυρό παρεκκλησιαστικό κέντρο, τον σημαίνοντα ηγέτη του (έχοντα συγγενικές σχέσεις με πολιτικό), καταγγελίες για αποπλανήσεις ανηλίκων, αλλά και μια μυστηριώδη σέκτα η οποία ενδεχομένως και να προέβαινε σε τελετουργικές δολοφονίες κάτω από ένα μίγμα σαντερία, σατανισμού κτλ.

Όπως αρκετοί παρατήρησαν, πολλά από τα παραπάνω στοιχεία,  μοιάζουν να είναι εμπνευσμένα από την πραγματική ιστορία ενός τοπικού πάστορα της εκκλησίας του Ωσαννά ονόματι Louis David Lamonica, ο όποιος κατηγορήθηκε μαζί με άλλους για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών (κατηγορία για την οποία καταδικάστηκε) και για συμμετοχή σε σατανιστικές τελετές (ζήτημα για το οποίο τελικά δεν δικάστηκε, ενώ κυριάρχησε στον τοπικό πληθυσμό η άποψη περί συγκάλυψης.) Και στην σειρά, όμως, το σενάριο έτσι όπως εξελίσσεται δίνει την εντύπωση  πως βαδίζει σε αντίστοιχα μονοπάτια, ενός κλασικού πολιτικού-αστυνομικού θρίλερ, εξαιρώντας κάποιες ελάχιστες στιγμές όταν οι δύο ντετέκτιβς πλησιάζουν στα βήματα του δολοφόνου(ων), όπου εμφανίζονται οι αναφορές στον κίτρινο βασιλιά και σε κάποιες περίεργες μεταφυσικές πεποιθήσεις τις οποίες αυτός δείχνει να έχει (βάσει της τελετουργικής δολοφονίας κυρίως), ενώ κάνα δυο φορές ακούμε και την λέξη Καρκόσα, χωρίς να είναι απολύτως ξεκάθαρο αν με αυτόν τον όρο εννοείται κάποια συγκεκριμένη πίστη όπως η σαντερία, κάποιος δαίμονας  κάποιο μέρος ή κάτι άλλο. Εξάλλου στην πλοκή του έργου, όσοι χρησιμοποιούν αυτά τα ονόματα είναι οι απολύτως διαψεύσιμοι χαρακτήρες. Ο ένας εκ των εμπλεκομένων στην δολοφονία, τον οποίο οι δύο ντετέκτιβς τελικά σκοτώνουν, το κατεστραμμένο ψυχολογικά, σχεδόν κατατονικό κοριτσάκι που καταφέρνουν να σώσουν από τα χέρια του, μια γηραλέα και άρρωστη πια νέγρα, πρώην οικονόμος της σημαίνουσας οικογένειας που αναφέραμε πριν, και η παραληρηματική, εμφανώς  καθυστερημένη, γυναίκα του τελικού υπόπτου με τα τρία από τα τέσσερα περιστατικά να βρίσκονται στα τελευταία επεισόδια της σειράς.



Κατά μήκος της ακτής, σκάνε τα νεφο-κύματα,
Και οι δίδυμοι ήλιοι δύουν πίσω από την λίμνη
ενώ οι σκιές μακραίνουν 
στην Καρκόσα.
Περίεργη είναι η νύχτα στην οποία ανατέλουν μαύρα άστρα
και περίεργα φεγγάρια κυκλώνουν τους ουρανούς
Αλλά ακόμα πιο περίεργη είναι
η χαμένη Καρκόσα
Τραγούδια που θα άδουν οι Υάδες
εκεί που ανεμίζουν τα κουρέλια του βασιλιά
πρέπει να πεθάνουν ανήκουστοι
στην Ντιμ Καρκόσα
Τραγούδι της ψυχής μου, η φωνή μου είναι νεκρή
Πέθανε, όμως, ατραγούδιστη, όπως ακύλιστα δάκρυα
στεγνώνουν και πεθαίνουν
στην χαμένη Καρκόσα.
"Το τραγούδι της Cassilda" απο το "Ο βασιλιάς στα κίτρινα" μέρος 1ο σκηνή δεύτερη


Ο «βασιλιάς στα κίτρινα» (The King in Yellow) είναι μια συλλογή μικρών ιστοριών του Αμερικανού συγγραφέα Robert W. Chambers, η οποία πρωτοεκδόθηκε το 1895. Το βιβλίο περιέχει δέκα ιστορίες στις οποίες πρώτες τέσσερεις («ο διορθωτής των φημών», η «μάσκα», στην «αυλή του δράκου» και «το κίτρινο σημάδι») αναφέρεται ο «κίτρινος βασιλιάς». Αυτό που συνέχει τις τέσσερεις ιστορίες είναι οι αναφορές σε ένα φανταστικό θεατρικό έργο γραμμένο σε βιβλίο με τίτλο «ο βασιλιάς στα κίτρινα», σε μια μυστηριώδη υπερφυσική οντότητα με το ίδιο όνομα, και τέλος, στο κίτρινο σημάδι. Στα διηγήματα αυτά με το μακάβριο και περίεργο ύφος (ενώ τα επόμενα 6 της συλλογής  είναι ρομαντικά, είδος με το οποίο έγινε γνωστός ο συγγραφέας) είναι χαρακτηριστικό πως λέγεται πως όποιος διαβάσει το μυστήριο έργο στο βιβλίο τρελαίνεται και απελπίζεται. Δεν χρειάζεται εδώ να σας υποδείξω τις ομοιότητες με το Νεκρονόμικον του Lovecraft.

Η αλήθεια είναι πως ο πατέρας της μυθολογίας Κθούλου επηρεάστηκε πάρα πολύ από αυτά τα διηγήματα του Chambers, όχι μόνο με το να χρησιμοποιήσει σε δικά του έργα τις αναφορές στον κίτρινο βασιλιά και στο κίτρινο σημάδι(για παράδειγμα στο «Ο ψιθυριστής στο σκοτάδι») ή στην Καρκόσα, αλλά κυρίως στο να υιοθετήσει την γραφή με υπόνοιες του Chambers για τις σκοτεινές αναφορές, έτσι ώστε ο αναγνώστης να φαντάζεται και να οδηγείται από την ίδια του την φαντασία στο τρομαχτικό μυστήριο. Λιγότερο ίσως εμφανής, είναι η επιρροή στην χαρακτηριστική θεματική του με τον συμπαντικό τρόμο και τους  άλλους κόσμους, η οποία όμως γίνεται αντιληπτή. Αρκεί να διαβάσουμε το τραγούδι της Cassilda, το οποίο στο έργο του Chambers είναι ένα μέρος από το μυστήριο έργο του κίτρινου βασιλιά. Ο Lovecraft μάλιστα, συνέδεσε στην δική του ιστορία το κίτρινο σημάδι με μια κατά τ’ άλλα άγνωστη και πουθενά έκτοτε αναφερόμενη οντότητα, τον Χαστούρ (Hastur), η οποία στην πορεία εξέλιξης της μυθολογίας Κθούλου καθιερώθηκε ως ένας ακόμα Μεγάλος Παλαιός. Για τον γνωστό συνεχιστή του είδους, August Derleth το κίτρινο σημάδι ανήκει στον Hastur, ο οποίος μένει στην χαμένη Carcosa. Εξίσου ενδιαφέρον είναι πως ο Chambers, είχε και αυτός δανειστεί τα ονόματα Καρκόσα, Χαστούρ και Χάλι ( η λίμνη Hali την οποία αναφέρει και ο Lovecraft) από έναν άλλο συμβολιστή συγγραφέα του γκόθικ και γκροτέσκου που θυμίζει τον Πόε, τον Ambrose Bierce και έκτοτε αυτά επανεμφανίζονται υπό διάφορες μορφές σε πολλούς συγγραφείς.

...Ανέφερε την ίδρυση της δυναστείας της Carcosa, τις λίμνες που συνέδεαν την Hastur, τον Αλντεμπαράν και το μυστήριο των Υάδων. Μίλησε για την Cassilda και την Camilla, και ήχησε τα θολά βάθη της Demhe, και της λίμνης Hali. "Τα κομένα κουρέλια του κίτρινου βασιλιά πρέπει να κρύψουν τον Yhtill για πάντα», μουρμούρισε, αλλά δεν πιστεύω ο Vance να τον άκουσε... ‘Robert W. Chambers, ο επισκευαστής των φημών’.

«Γνωρίζεις για την (τον, το;) Καρκόσα» ρωτάει στην σειρά η γριά οικονόμος και μετά τα χάνει, μόλις ο Rasty της δείχνει τα σκίτσα του από κάποιες φετιχιστικές κατασκευές με ξυλάκια, κάτι ανάμεσα σε σύμβολο βούντου ή παγίδας πουλιών, οι οποίες βρίσκονται σε καίρια για την υπόθεση που ψάχνουν σημεία. «Ο Κίτρινος βασιλιάς έρχεται» αναφωνούν άλλοι χαρακτήρες».



Οι επιρροές στην σειρά από όλη την πρότερη μυθολογία δεν εξαντλούνται στα ονόματα, αλλά όπως και στην περίπτωση του Lovecraft φτάνουν πολύ βαθύτερα στον τρόπο με τον οποίο το σενάριο και η σκηνοθεσία χειρίζονται την σκοτεινή ατμόσφαιρα μυστηρίου στην σειρά. Έτσι δεν έχουμε τις γνωστές τα τελευταία χρόνια ανατροπές στην υπόθεση, ώστε να ψάχνουμε μήπως τελικά ο δολοφόνος είναι κάποιος εκ των πρωταγωνιστών και ανάλογα, αλλά αντιθέτως έχουμε σταδιακά μια κορύφωση του μυστηρίου η οποία μάλιστα φτάνει στο απόγειο της με το τέλος, όπου δεν έχει δοθεί καμία απάντηση στα σχετικά ερωτήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς παρουσιάζεται μια σκηνή στην οποία ο Rast δείχνει μια βιντεοκασέτα, πειστήριο τελετουργικού φόνου ενός κοριτσιού υποθέτουμε, στον Marty. Δεν βλέπουμε ποτέ το περιεχόμενο (όπως συνηθίζεται σε αστυνομικά έργα), αλλά φανταζόμαστε μόνο βάση του αποτελέσματος, το οποίο είναι ο Marty να ουρλιάζει και να αγωνιά (θυμίζει το αποτέλεσμα της ανάγνωσης των σκοτεινών βιβλίων της μυθολογίας Κθούλου).

«Είμαι έτοιμος να ανελιχθώ», λέει ο δολοφόνος στην γυναίκα του, υπονοώντας πως όλα τα χρόνια προετοιμασίας, με τελετουργικές δολοφονίες και άλλα σκοτεινά έργα, εξυπηρετούν έναν σκοπό. Οι ντετέκτιβς τον καταδιώκουν σε έναν λαβύρινθο κατεστραμμένων πέτρινων κτηρίων, τεράστιας έκτασης και πολυπλοκότητας, τα οποία έχει καλύψει η πλούσια βλάστηση των βάλτων της Λουϊζιάνα (μια άλλη Καρκόσα) και το τελικό δωμάτιο είναι ένας χώρος με έναν θόλο με στρογγυλό άνοιγμα από το οποίο φαίνεται ο ουρανός. Εκεί ο Rast, έχει μια κρίση, μια συνηθισμένη κρίση ψευδαισθήσεων από αυτές που έχει περιγράψει δυο τρεις φορές πως έχει σε όλο το έργο ως αποτέλεσμα των καταχρήσεων που αναγκαστικά έκανε όταν υπηρετούσε σαν μυστικός της δίωξης ναρκωτικών. Όμως είναι η πρώτη φορά που αυτή παρουσιάζεται αντί να αναφέρεται. Στην «ψευδαίσθηση» του ο Rast βλέπει από το στρογγυλό άνοιγμα να δημιουργείται και να κατεβαίνει στο δωμάτιο ένας μικρός κυκλώνας (εδώ θυμίζει το άνοιγμα των πυλών σε διάφορα διηγήματα του Lovecraft) αποσπώντας του την προσοχή για όσο χρόνο χρειάζεται ο δολοφόνος (που οι περισσότεροι ακολουθώντας το σενάριο, υποθέτουμε πως είναι ο κίτρινος βασιλιάς) ώστε να του επιτεθεί. Τελικά με την επέμβαση του Marty τον σκοτώνουν (αφού οι  πρώτες σφαίρες στο σώμα δεν δείχνουν να του κάνουν και τίποτα), και οι πρωταγωνιστές καταλήγουν στο νοσοκομείο. Η σειρά τελειώνει με έναν διάλογο στον οποίο ο Rast, ο οποίος σε όλη την προηγούμενη διάρκεια του έργου ήταν ένας φιλοσοφημένος άθεος πεσιμιστής (σε βαθμό που οι μισοί διάλογοι θυμίζουν βιβλίο του Cioran), εξηγεί στον Marty πώς είδε και ένοιωσε πράγματα φτάνοντας κοντά στον θάνατο, πως υπάρχει φώς στο σκοτάδι και πως αυτή είναι μια μάχη στην οποία γίνεται πρόοδος. «Στην αρχή του κόσμου, το φώς ήταν λιγότερο», λέει χαρακτηριστικά.

Τελικά, ολοκληρώνοντας την σειρά, είμαι πολύ εντυπωσιασμένος από τον τρόπο με τον οποίο μια κλασική αστυνομική ιστορία, μεταλλάχθηκε σε ένα δεύτερο κρυμμένο βαθμό, καθώς όλα αυτά δεν θα έχουν νόημα για τους «αμύητους» στον κόσμο του Lovecraft και της ιστορίας της λογοτεχνίας τρόμου, από τις σκόπιμες αναφορές στα προαναφερθέντα. Είμαι και πολύ περίεργος να δώ αν η μυθολογία Κθούλου θα βγει πιο ανοιχτά σε μια ενδεχόμενη συνέχεια σε επόμενη σεζόν η απλά αν κάποια στοιχεία της χρησιμοποιήθηκαν ώστε να δοθεί ένα ενδιαφέρον σκοτεινό κλίμα στο έργο και κάτι για να ασχολούνται οι φανατικοί του είδους.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Φαινόμενα", τ.172