Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

"Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία ως όρος πρωτοεμφανίστηκε το 1948 από τον Μerton. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της θεωρίας είναι πως αντιλαμβανόμαστε μία κατάσταση, τι χαρακτηριστικά πιστεύουμε εμείς ότι έχει και όχι πώς πραγματικά είναι μία κατάσταση, δηλαδή τα αντικειμενικά της γνωρίσματα. Η άποψη, η γνώμη που έχουμε για μία κατάσταση, αυτό που πιστεύουμε ότι είναι και όχι αυτό που πραγματικά είναι καθορίζει τη συμπεριφορά μας. Το πώς εκτιμούμε ένα γεγονός καθορίζει τη συμπεριφορά μας και όχι τι πραγματικά συμβαίνει με το γεγονός αυτό".

Ο συγκεκριμένος νόμος στην ανθρώπινη συμπεριφορά είναι κάτι που με ενδιέφερε πολύ καιρό. Το ξανασκέφτηκα τώρα λόγω του σχολίου που έκανε αναγνώστης σε προηγούμενο Post. Θα επανέλθουμε στο θέμα αλλά προς το παρόν αντιγράφω ένα κείμενο από το Online magazine second sight.

Αυτοεκπληρούμενη Προφητεία

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι ένας βασικός όρος της ψυχολογίας, με άπειρες εφαρμογές στη ζωή μας. Είναι η τάση ενός ατόμου να φέρεται κατά τον τρόπο που έχουμε εμείς προεξοφλήσει.

Ας φέρουμε ένα παράδειγμα στο μυαλό μας. Μια γυναίκα σκέφτεται πως ο σύντροφός της λόγω του αυξημένου φόρτου εργασίας την παραμελεί και ερμηνεύει τη στάση του ως αδιαφορία. Εκείνος στο μυαλό του θεωρεί πως η γυναίκα του είναι αχάριστη γιατί ενώ εκείνος πασχίζει να αυξήσει τις οικονομικές ανέσεις του σπιτιού, θα πρέπει να απολογείται κιόλας. Γύρω λοιπόν από ένα αντικειμενικό γεγονός, τις πολλές ώρες απουσίας του συζύγου, υπάρχουν πολλές αρνητικές ερμηνείες. Η σύζυγος θεωρεί τον άντρα της αδιάφορο, με αποτέλεσμα να προσαρμόζει τη συμπεριφορά της προς αυτόν σύμφωνα με την ερμηνεία της. Εκείνος, φανερά ενοχλημένος από την αρνητική της συμπεριφορά, χαρακτηρίζει τη γυναίκα του αχάριστη, με αποτέλεσμα να αναπροσαρμόσει τη δική του συμπεριφορά με βάση την ερμηνεία του. Τότε, η γυναίκα επαληθεύει τον εαυτό της. Αλλά και ο σύζυγος, επαληθεύει τον εαυτό του, όταν αντιλαμβάνεται τις αντιδράσεις της γυναίκας του.

Βλέπουμε λοιπόν, το εξής σχήμα: ο τρόπος που ερμηνεύουμε τις ενέργειες κάποιου έχει ως αποτέλεσμα μια ανάλογη δράση- συμπεριφορά η οποία πιέζει τον απέναντί μας να συμμορφωθεί στην αρχική μας ερμηνεία, να φερθεί δηλαδή όπως εμείς είχαμε προεξοφλήσει.

Παρόμοια περιστατικά μπορούν να συμβούν στο χώρο της μάθησης, στις σχέσεις γονέων και παιδιών καθώς και στον εργασιακό μας χώρο. Το απώτερό τους αποτέλεσμα είναι η δημιουργία φαύλων κύκλων όπου αναπαράγονται δυσαρέσκειες.

Λύση σ’ αυτό το πρόβλημα προβάλλει η αναπλαισίωση, η οποία έχει υποστηριχτεί από τον τομέα της Οικοσυστημικής Ψυχολογίας. Σύμφωνα με αυτή, όλοι αποτελούμε ένα σύστημα, καθώς ο ένας επηρεάζει τον άλλο. Αν θέλουμε να αλλάξει κάτι, πρέπει αρχικά εμείς να αλλάξουμε κάτι. Και αν σκεφτούμε την παραπάνω ιστορία, αυτό που πρέπει να αλλάξει, είναι η ερμηνεία γύρω από το γεγονός. Η αλλαγή της ερμηνείας ονομάζεται αναπλαισίωση.

Ας δούμε λοιπόν στο ίδιο παράδειγμα την εφαρμογή της αναπλαισίωσης. Η σύζυγος βλέπει τον σύζυγό της να εργάζεται πολλές ώρες και ερμηνεύει το γεγονός ως «θυσία» εκ μέρους του για να της προσφέρει περισσότερη άνεση. Τα συναισθήματά της που απορρέουν από αυτή την ερμηνεία είναι θετικά και εκδηλώνονται με ανάλογες πράξεις. Τότε ο σύζυγος, αποβάλλει τις τύψεις του και αισθάνεται πως η γυναίκα του τον κατανοεί βαθιά και παύει να είναι απολογητικός απέναντί της. Απόρροια των παραπάνω είναι μια θετική σχεσεοδυναμική στο σύστημα του ζευγαριού..