Ξένιος Δίας 2 - Για τους Έλληνες μόνο; και οι άλλοι;

Αναγκαίος Πρόλογος
Ένα από τα θετικά αποτελέσματα της κρίσης που κάποιοι, ανάμεσα τους και εγώ, είχαμε βιαστικά επισημάνει ήταν η μεγαλύτερη ενασχόληση των πολιτών με ζητήματα κοινωνικά και πολιτικά η οποία πιθανά θα προκαλούσε ζυμώσεις και παίδευση και μια ελπίδα αυτοοργάνωσης και μια τριβή πάνω σε σοβαρά θέματα η οποία καλώς εχόντων των πραγμάτων θα βοήθαγε στο ίσως και κοντινό μέλλον όχι μόνο να ξεφύγουμε απο την κρίση αλλά και να δημιουργηθεί μια νέα Ελληνική κοινωνία, συμμετοχική, υπεύθυνη, απεγκλωβισμένη από βαρίδια, ιδεολογικά και μη, του παρελθόντος.
Όπως και να το κάνουμε μόνο και μόνο η αλλαγή των συζητήσεων απο τα περί προ-πο, ομάδων, χρηματιστηρίου, και καταναλωτικών αηδιών στα περί κρίσης, πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων έδινε μια ελπίδα. Δεν θα πω, πως αυτήν την έχω εντελώς χάσει, αλλά σίγουρα ο αρχικός μου ενθουσιασμός έχει μετριαστεί καθώς αυτό που τελικά συνέβη - με μεγάλη αν όχι συντριπτική ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων - ήταν να δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη πόλωση, να ισχυροποιηθούν οι δογματισμοί και τελικά στην καθημερινή ατζέντα οι μάχες των Ολυμπιακών-Παναθηναϊκών να μεταλλαχθούν σε μάχες μεταξύ συναισθηματικά φορτισμένων ανθρώπων γεμάτων με ιδεοληψίες που εξυπηρετούν μόνο στην δημιουργία εντάσεων που απλά συντηρούν τα χάλια και εμποδίζουν την όποια προς το καλύτερο αλλαγή.
Δυστυχώς είτε ως παρατηρητής, είτε συμμετέχοντας σε κουβέντες παρατηρώ μια όλο και αυξημένη απομάκρυνση από την λογική, συναισθηματικούς αυτοματισμούς που δεν επιτρέπουν την ύπαρξη επιχειρημάτων και το χειρότερο μια βάρβαρη και πωρωμένη μεταφορά χιλιοειπωμένων ημιμαθών θέσεων. Σε αυτό το πλαίσιο η πιθανότητα ολοκληρωμένου, βασισμένου σε επιχειρήματα διαλόγου, γίνεται ολοένα και μικρότερη, όπως επίσης ολοένα και πιο δύσκολη φαντάζει η περίπτωση σε μια συζήτηση να είναι τα επιχειρήματα και η λογική αυτά που θα μετρήσουν ώστε να διαμορφωθούν γνώμες και απόψεις. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις εκεί όπου η συναισθηματική ιδεολογική φόρτιση είναι μεγάλη έχει επέλθει μια πλήρη χολιγουντoποίηση του λόγου όπου το μόνο που τελικά έχει σημασία και φέρει αποτέλεσμα είναι το ανάλογο των εφέ, δηλαδή οι ατάκες και τα κλισέ στα οποία ο άλλος μπορεί να έχει συναισθηματική απόκριση.

Ιστορικό
Και για να έρθω στο θέμα μου και συγχωρέστε μου τον μεγάλο πρόλογο αλλά ίσως και να χρειάζεται, είδα πολλές τέτοιες καταστάσεις να προκύπτουν κυρίως σε διαδικτυακές συζητήσεις στο δήθεν φλέγον ζήτημα των ημερών που προέκυψε από την επιχείρηση "Ξένιος Δίας" της αστυνομίας,  συζητήσεις στις οποίες άθελα μου ή εμμέσως ενεπλάκησα λόγω του προηγούμενου άρθρου το οποίο φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά ιδεολογικοποιημένο για κάποιους. Και αν οι περισσότεροι που μου την πέσαν γκρίνιαζαν γιατί δεν λέω πως και οι λαθρομετανάστες είναι κακοί και πως δεν έχουν σχέση με τον θεσμό της Ξενίας (αλήθεια είδατε πουθενά στο κείμενο να λέω πως έχουν;) ή γιατί δεν λέω πως η αστυνομία και το κράτος έπρεπε να πάρει μέτρα για το πρόβλημα (αλήθεια δεν καταλάβατε πως το θέμα μου είναι η διαστρέβλωση της Ξενίας και όχι η λαθρομετανάστευση;) θα λέγαμε πως ανήκουν στην πατριωτική πτέρυγα οπότε πιο ευαίσθητοι στην αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης, το πιο αστείο ήταν ένα mail που πήρα από κάποιον με πιο ενισχυμένες τις αντίθετες ευαισθησίες (πιο προχω και από τις ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ) που με εγκαλούσε γιατί δεν υποστήριξα πως θα έπρεπε να θεωρούμε a priori ως "Ξένους" και να συμπεριφερόμαστε αναλόγως σε όλους τους ξένους και πως αυτοί δεν έχουν τις υποχρεώσεις (η δεν θα έπρεπε να τις έχουν) που προκύπτουν βάση του θεσμού όπως περιγραφόταν στο κείμενο.

Μια Προσωπική Θέση
Για να μην αφήσω περιθώριο σε καμιά παρερμηνεία, θέλω εδώ να πω πως για τον τρόπο που έχει καταλήξει να συζητείται το θέμα της λαθρομετανάστευσης, πιστεύω πως τεράστια ευθύνη έχει η "αριστερά" και της το χρεώνω, καθώς ενώ αυτό αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα της - στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κτλ -, και ενώ από την μεταπολίτευση και μετά αυτή κυριαρχούσε ώς άλλη μαζική κουλτούρα και σε ένταση φωνής στην Ελληνική κοινωνία, όχι μόνο δεν κατάφερε να προσφέρει καμία λύση η βελτίωση αλλά παραμένοντας βαθύτατα ιδεοληπτική, αντιδραστική, κολλημένη και ανίκανη να μεταπηδήσει από την ιδέα στην πρακτική και από τα ευχολόγια στην λογική αντιμετώπιση, κατάφερε τελικά -και θα χρησιμοποιήσω πάλι ένα αγαπημένο μου "νόμο" σαν αυτούς που συζητούσαμε προχθές - να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή την απομάκρυνση μεγάλης μερίδας του λαού από τις αξίες του ανθρωπισμού και την ενίσχυση ενός συνεχώς διογκούμενου αντίποδα.
Βάσει, λοιπόν, του τι έγραφα προχθές θα το θεωρούσα τελείως άσκοπο, - και εκνευρίζομαι μάλιστα όταν σε κάποιους φαντάζει λογικό - να πρέπει για να υπάρχει "αντικειμενικότητα" να αντιδρώ ισόποσα και σε πλείστα άλλα άσχετα πράγματα απλά και μόνο γιατί κάποιοι μπορούν να τα βάλουν στο ίδιο πλαίσιο, όπως ακριβώς κάποιοι επιχειρηματολογούν "μα γιατί δεν βγάζει ο ΣΥΡΙΖΑ πχ ανακοίνωση για το έγκλημα στην Πάρο και τον Πακιστανό", δηλώνω πως προφανώς ούτε η προπαγανδιστική χρήση της Ξενίας από την όποια αριστερή μεριά της τραμπάλας με βρίσκει σύμφωνο.

Ξένιος Δίας, Έλληνες και αλλόφυλοι
Παρόλα αυτά και για να πάω επιτέλους στο ζητούμενο, δεν μπορώ να δεχτώ να σπρώχνομαι κάπου, επειδή υπάρχει μια αντίθετη πίεση (το φαινόμενο του εκκρεμούς πάλι), όπως έχουν πάθει πολλοί στο θέμα, οι οποίοι βάλθηκαν τώρα για να αποδείξουν πως η Ξενία δεν σχετίζεται με την λαθρομετανάστευση (ορθώς), να υποστηρίζουν πως ο θεσμός λειτουργούσε μόνο σε φυλετικά πλαίσια (λάθος) ενισχύοντας την παρανόηση, την παραπληροφόρηση και την ιδεοληπτική αντιμετώπιση ενός (άποψη μου) ανώτερου πολιτισμού.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό το κείμενο που ανέσυρε ένας φίλος το οποίο όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των παρόμοιων που είδα απλά δηλώνει αξιωματικά πως ο θεσμός λειτουργούσε μόνο για τους φυλετικά ¨Έλληνες’ και βάζει ώς πηγή και απόδειξη ένα λήμμα του εγκυκλοπαιδικού λεξικού του Ηλίου που γράφηκε το 45 με δεύτερη έκδοση το 60. Για κάποιους ίσως η εγκυκλοπαίδεια αυτή να είναι η εθνική εγκυκλοπαίδεια, πολύ της μόδας στους "πατριωτικούς" κύκλους τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως έχει και δίκιο.

Επειδή πολλοί παρασύρονται εύκολα, ίσως είναι χρήσιμο επίσης να γνωρίζουν, πως το παραπάνω κείμενο δεν είναι παρά μια συνεπής μεταφορά, με την κατάλληλη γλωσσική προσαρμογή, ξου το πολυτονικό και οι χοντράδες, αποσπάσματος από το βιβλίο του Κ.Πλεύρη "ο Ρατσισμός" (νομίζω έκανα νύξη στο προηγούμενο αλλά....) ο οποίος για να υπερασπιστεί τις ρατσιστικές του θέσεις, και αυτός επιτιθέμενος στους όποιους απέναντι, δήθεν αποκαθιστά την αλήθεια για τον θεσμό υποστηρίζοντας το φυλετικό πλαίσιο λειτουργίας του. Είναι λοιπόν τόσο χοντρή η ζημιά που έχει γίνει ….ζήτω! στην «αριστερά μας», που οι θέσεις του ξεχασμένου βιβλίου του Κ.Πλεύρη, συγκαλυμμένα, κατέληξαν στην λαϊκή αντίληψη να είναι, η να συμβάλουν στην "αντικειμενικοποίηση" της συζήτησης πράγμα που βρίσκω γελοίο.

Καθώς όμως φαίνεται πως τίποτα δεν είναι αυτονόητο και κακώς δεν έδωσα μεγαλύτερη βάση προχθές στο συγκεκριμένο θέμα θα παραθέσω εδώ κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από δύο σύγχρονα ακαδημαϊκά έργα (σε αυτά τα δύο έχω πρόσβαση), στα οποία η Ξενία είναι βασικό αντικείμενο μελέτης γραμμένα από ανθρώπους που έχουν αφιερώσει την ζωή τους στην μελέτη της ιστορίας και του Ελληνικού πολιτισμού.
Το πρώτο είναι το Ritualised Friendship and the Greek City και το δεύτερο το Greeks Bearing Gifts: The Public Use of Private Relationships in the Greek World, 435-323 BC και τα δύο απο τις εκδόσεις Cambridge University Press

Επιχειρήματα

A further regularity must be remarked upon this context. The insider-outsider dichotomy with respect to the partners' own social units was the only one deemed necessary for a friendship to qualify as xenia. This dichotomy might have coincided with or cut across other wider, real or imaginary group divisions. A quick glance at the provenance of the xenoi listed in Appendix A will suffice to show that Xenia relationships could exist between members of different Greek cities; between members of Greek cities and members of Green Ethne (for example, Macedonians, Epirotes); between Greeks and non-Greeks (for example, Persians, Lydians, Egyptians, Phoenicians, Romans); and finally, between different non-Greeks. Thus, I see no way of point pointing significant differences between cases in which the bond was confined within the Greek world, it extended beyond it, or it was located entirely outside it. Xenia, in all these cases, seems to have followed an identical pattern. Furthermore, the non-Greek partners seem to have shown as profound an understanding of this pattern as the Greek, There are thus no good reason why xenia should be regarded as an essentially Greek institution.

Στο οποίο ο συγγραφέας ερευνώντας το πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται και λειτουργεί ο θεσμός μας λέει πως αυτό ορίζεται ΜΟΝΟ με τον διαχωριστικό άξονα εντός-εκτός στον οποίο τίθεται η σχέση του εκτός/ξένου με κάποιες είτε πραγματικές είτε φαντασιακές δομές. Βλέπετε οι Έλληνες ξεκινώντας απο την οικογένεια είχαν ολόκληρα δίκτυα σχέσεων το καθένα με τους δικούς του κανόνες τα οποία ρύθμιζαν την κοινωνική ζωή. Και ενώ κάποια απο αυτά ήταν θα λέγαμε αντικειμενικά υπαρκτά βασισμένα παραδείγματος χάριν σε βιολογικούς δεσμούς όπως η οικογένεια άλλα ήταν όπως ίσως θα έλεγε ο Καστοριάδης φαντασιακές θεσμίσεις χωρίς το ανάλογο υπαρκτό υπόστρωμα όπως για παράδειγμα οι δέκα φυλές της Αττικής  μετά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη. Για όλες αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν το χαρακτηριστικό για την Ξενία είναι ο διαχωρισμός κάποιου απο ένα τέτοιο πραγματικό ή φανταστικό σύνολο η αλλιώς η εκτός του συνόλου θέση του. Οπότε καταλλήγει ο συγγραφέας και μεταφράζω:

Μια γρήγορη ματιά στο παράρτημα με τις λίστες "Ξένων" αρκεί για να δείξει πως οι σχέσεις Ξενίας ίσχυαν
α)Μεταξύ μελών διαφορετικών Ελληνικών πόλεων
β) Μεταξύ μελών από Ελληνικές πόλεις και άλλα Ελληνικά Εθνη (Μακεδόνες, Ηπειρώτες)
γ)Μεταξύ Ελλήνων και μη Ελλήνων (Πέρσες, Λύδοι, Αιγύπτιοι, Φοίνικες, Ρωμαίοι)
δ) Μεταξύ διαφόρων μη Ελλήνων

και συνεχίζει

Έτσι δεν μπορώ να δώ καμιά περίπτωση που να είναι σημαντικές οι διαφορές ανάμεσα σε περιπτώσεις όπου η Ξενία δρά μέσα στο Ελληνικό κόσμο, τον ξεπερνά, ή λειτουργεί εντελώς εκτός αυτού. Η Ξενία σε όλες τις περιπτώσεις φαίνεται να ακολουθεί ενα ταυτόσημο σχέδιο. Επιπροσθέτως οι μη Ελληνες συμμέτοχοι μοιάζει να δείχνουν μια εξίσου βαθιά κατανόηση του προτύπου όσο και οι Έλληνες.....

Εδώ να κάνω μια παρένθεση σε άμεση σχέση με την κατακλείδα του Αγγλικού κειμένου. Ανάλογους θεσμούς με αυτόν της Ξενίας των Ελλήνων παρατηρούν οι μελετητές ώς γενικευμένο φαινόμενο σε όλους τους μεσογειακούς λαούς της εποχής. Παρ' αυτα κάποιες διαφορές μεταξύ του πως λειτουργούσαν αυτοί και διαφορές στο πως γίνονταν κατανοητοί απο το καθέ μέλος συχνά οδηγούσαν σε παρανοήσεις, μπερδέματα και διαμάχες όπως ωραία μας εξηγεί και αυτό το κείμενο:
στο οποίο επίσης αναφέρεται πως:

From the earliest attestations of xenia in the Homeric epics it is clear that these relationships were considered operative not only between individuals in the various Greek poleis, but between Greeks and non-Greeks as well; hence they came to serve as a conduit for international relations.

δηλαδή

Ήδη από τις πρώιμες αναφορές της Ξενίας στα Ομηρικά έπη είναι ξεκάθαρο πως αυτές οι σχέσεις θεωρούνταν λειτουργικές όχι μόνο μεταξύ ατόμων των διαφόρων Ελληνικών πόλεων, αλλά και μεταξύ Ελλήνων και μη-Ελλήνων επίσης. Ετσι κατέληξαν να λειτουργούν και ως μέσον για διεθνείς σχέσεις.

Επιστρέφοντας ξανά στο πρώτο βιβλίο διαβάζουμε επίσης πως θεσμός της Ξενίας φέρει χαρακτηριστικά εκτός από τελετουργικής φιλίας και τελετουργικής συγγένειας πράγμα που μας δείχνει ακόμα μεγαλύτερο βάθος στις σχέσεις που αναπτύσσονται. Έτσι υπήρχε το φαινόμενο ο ένας "Ξένος" να ονομάσει κάποιο παιδί του με το όνομα του άλλου "Ξένου"-φίλου.

 Another feature in common with kinship was the custom of naming. As a christian father would name a son after his godfather, so a xenos would name a son after his own xenos.....Names of second-generation xenoi are evident in many cases in which the alliance involved a Greek and a non-Greek, For example, the Greek Theokles names a son after the Egyptian pharaoh, Psammetichos; Gorgos, brother of the Corinthian tyrant Periander, also names a son Psammetichos; an Athenian (Alkmeonid?) named a son after the Lydian king Croesus; and the Odrysean king Kersobleptes named a son Iolaos. Within the Greek world itself, the practice must have been even more widespread. Thucydides believed that it accounted for the spread of the Hellenic name as a result of which the whole country came to be known as Hellas:

Και προς επίρρωση της επιμονής μου πως ο θεσμός δεν περιορίζει την λειτουργία σε φυλετικά πλαίσια μόνο ο συγγραφέας χαρακτηριστικά αναφέρει:

Ονόματα δεύτερης γενιάς Ξένων αποδυκνείονται σε πολλές περιπτώσεις όπου η συμμαχία (σχέση) περιλάμβανε έναν Έλληνα και έναν μη-Έλληνα. Για παράδειγμα ο Έλληνας Θεοκλής ονοματοδοτεί ένα γιό από τον Αιγύπτιο Φαραώ Ψαμμήτιχο. Ο Γόργος αδελφός του Τυράννου της Κορίνθου Περίανδρου ονοματοδοτεί επίσης γιό με το ίδιο όνομα. Ένας Αθηναίος (Αλκμεονίδης;) ονοματοδοτεί τον γιό του από τον Λύδο Κροίσο και ο βασιλιάς των Οδρυσών Κερσοβλέπτης ονοματοδοτεί έναν του γιό Ιόλαο.

Τέλος πολύ σημαντική, όχι σαν ιστορικό γεγονός αλλά για να κατανοήσουμε πως έβλεπαν οι Έλληνες την Ξενία σε σχέση με το παραπάνω, είναι η αναφορά του  Θουκυδίδη ο οποίος πίστευε πως όλη η Ελλάδα πήρε το όνομα της ως αποτέλεσμα της επέκτασης του ονόματος του Έλληνα στις άλλες φυλές λόγω των σχέσεων Ξενίας που αυτός και οι γιοί του ανέπτυξαν.

Πριν απο την εποχή του Έλληνα, του υιού του Δευκαλίωνα το όνομα αυτό δεν υπήρχε καθόλου, και τα διαφορα μέρη ήταν γνωστά απο τα ονόματα των διαφορετικών φυλών.... Αφότου ο Έλλην και οι υιοί του απέκτησαν εξουσία στην Φθιώτιδα και είχαν προσκληθεί σαν σύμμαχοι (μεσω Ξενίας) στις άλλες περιοχές (κράτη), αυτά το καθένα ξεχωριστά και λόγω των δεσμών με την οικογένεια του Έλληνα ξεκίνησαν να ονομάζονται "Ελληνικό".

 Στο δεύτερο βιβλίο μας τώρα όπου η συγγραφέας ερευνά πως λειτουργούσαν μέσα στα πλαίσια της πόλης και της πολιτικής τέτοιοι θεσμοί εισάγει την Ξενία στην συζήτηση του γεφυρώματος της διάστασης ντόπιος-ξένος, εγώ-άλλος και αναφέρει

Xenia provided at once a resolution for this crux, while at the same time creating fresh problems of its own. The xenjos was fundamentally the stranger the outsider, who stood beyond social and religious boundaries. Yet, through the mediation and protection of Zeus xenios, the xenos/stranger had the right to be drawn into someone else's community as the xenos/guest. The outsider also had the potential to become the xenos/ritualised-friend and so a permanent member of a philia network through the ritualised exchange of tokens (xenia), and ritualised-friends are sometime distinguished from other types of xenoi by the label 'philos and xenos'. Consequently, through the institution of xenia, at least to the Greek mind, the non-Greek, the barbarian, the archetypal outsider, could become an insider, and was treated - and was expected to react - as one of those inside the friendship network by both giving and receiving in positively reciprocal ways. The trouble began when, with his own understanding and expectations, he did not.

So the ritualised-friend was the outsider who had been brought in, the xenos who had become philos and become part of the philia network. Thus a xenos could mediate for his foreign xenos, and provide for him a legitimate point of entry when he visited the community. On the other hand, the xenos also posed a potential threat to the polis as a competing loyalty, presenting a problem which the Greeks had difficulty resolving and for which there was no single solution.

Εδώ θα μεταφράσω μόνο το απολύτως απαραίτητο πως

Τελικά μέσω του θεσμού της Ξενίας, τουλάχιστον στο μυαλό του Έλληνα (είπαμε ανάλογους θεσμούς αλλά με διαφορετική νοηματοδότηση είχαν και άλλοι λαοί), ο μη-Έλληνας, ο βάρβαρος ο αρχετυπικός "άλλος" (ξένος) μπορούσε να ενσωματωθεί και να δεχτεί συμπεριφορά -όπως επίσης περίμεναν και να συμπεριφερθεί με την σειρά του- σαν αυτούς εντός του δικτύου φιλίας (τους μη ξένους) και δίνοντας και παίρνοντας με θετικούς  όρους αμοιβαιότητας. Το πρόβλημα εμφανιζόταν όταν, με την δική του κατανόηση και προσμονές, δεν συμπεριφερόταν έτσι.

Με τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποσπάσματα θεωρώ πως τελειώνει η εμμονή στα δήθεν φυλετικά πλαίσια λειτουργίας της Ξενίας.

Θεολογία
Εξ' άλλου και εδώ δεν χρειαζόμαστε πια τις ειδικές επιστήμες και πανεπιστημιακές εκδόσεις οπότε απευθύνομαι κυρίως στους θρησκευόμενους κατα τα πάτρια που αυτοί και μόνον αυτοί μπορούν να επικαλούνται και οφείλουν όμως να τιμούν τον Ξένιο Δία με τον ορθό τρόπο τα πράγματα είναι ολοφάνερα.

Για την Ελληνική αντίληψη ο Ξένιος Δίας, ο Δίας (και οι υπόλοιποι μεγάλοι θεοί και θεές του Πανθέου μας) δεν είναι ο θεός ΤΩΝ Ελλήνων όπως θεωρείται αντιθέτως πχ ο IEVE ο Θεός ΤΩΝ Ιουδαίων, ο Θεός Ισραήλ, αλλά είναι ο θεός ΓΙΑ τους Έλληνες δηλαδή όπως τον αντιλήφθησαν αυτοί. Οπότε η όποια ΘΕΜΙΣ του Διός δεν μπορεί να περιορίζεται ΣΤΟΥΣ Έλληνες αλλά ανήκει σε όλους ώς γνήσιος αληθινός ιερός νόμος που δεν αλλάζει καθώς ούτε ο θεός μας αλλάζει τις πράξεις του και τους νόμους του προς όφελος κάποιου λαού όπως υποτίθεται κάνει ο Θεός των μονοθειστών που όντας ο θεός ΤΩΝ, δεν είναι ο Θεός των άλλων. Ακριβώς εκεί στον θρησκευτικό αυτό ρατσισμό που δεν υπάρχει στους Έλληνες (ανεξάρτητα τι βλακείες θα πει ο Πλεύρης ή όποιος άλλος) βρίσκεται η πηγή κάθε άλλης μορφής ρατσισμού δικαιολογημένης απο θεολογικά αίτια. Αντιθέτως στον Ξένιο Δία, στους θεούς και θεές μας, όπως και στους θεούς και θεές των άλλων παραδοσιακών πανθέων βρίσκονται οι ρίζες της αρετής, οι ρίζες της ανθρωπιάς στεμμένες με την κορώνα της Δικαιοσύνης, την κορώνα του Διός.