Διώκοντας τους "μικρούς Θεούς".

Σκεφτόμουν πρόσφατα να γράψω ένα άρθρο σχετικά με την Θεά Εστία για μια ξένη έκδοση και αναζητώντας μια δομημένη θεματική που να περιλαμβάνει ζητήματα για τα οποία ούτως η άλλως ήθελα να γράψω κάποια στιγμή, έπεσα πάνω στο πάντα τραγικό ζήτημα της "εξόντωσης" των παγανιστικών λατρειών από τους χριστιανούς. Πιο συγκεκριμένα με απασχόλησε το ζήτημα των λαϊκών επιβιώσεων και εθίμων που σχετίζονται με την οικιακή λατρεία και την Εστία, σύνδεση που εξ' αρχής έγινε από τους πρώτους λαογράφους και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η ομοιότητα μάλιστα των πρακτικών και πεποιθήσεων ανάμεσα στον αρχαίο Ελληνικό και Ρωμαϊκό κόσμο και τους μετέπειτα Ευρωπαικούς λαούς, Έλληνες, Γερμανούς, Σλαβικούς πληθυσμούς, Αγγλοσάξονες κτλ είναι σε πολλά πράγματα εντυπωσιακή.


Στην οικιακή λατρεία της αρχαιότητας, βρίσκουμε εκτός από την Εστία και τους άλλους "μικρούς Θεούς" (από τα μικρά είδωλα που διατηρούσαν στους οικιακούς βωμούς οι αρχαίοι), οι οποίοι αναλόγως της περίπτωσης μπορεί να είναι προγονικά πνεύματα, οικιακές εκφάνσεις γνωστών Θεών, οικογενειακοί δαίμονες κ.α. Στην πορεία του χρόνου, με τις διώξεις και την μαζική μεταστροφή των πληθυσμών στον χριστιανισμό οι "μικροί Θεοί" ξεχάστηκαν, όχι εντελώς αλλά αρκετά ώστε η αναζήτηση τους να συμπεριλαμβάνει λαογραφικές συγκριτικές μελέτες και πολύ κριτική σκέψη.
Στο παρόν θα σταθούμε σε δύο-τρείς χαρακτηριστικές αναφορές από το τότε μέχρι το πρόσφατο τώρα για να δούμε την εξέλιξη αυτή των διώξεων αλλά και των επιβιώσεων. Σκοπός είναι να δωθεί το έναυσμα για την πραγματοποίηση της αντίστροφης πορείας ώστε η λατρεία της Θεάς Εστίας και των άλλων οικιακών δαιμόνων να επανατοποθετηθεί στην σωστή και συνολική της βάση και όχι απλώς στην ευκολία μιας "αρχετυπικής" ή "συμβολικής" μετάφρασης της Θεάς ως "το κέντρο του οίκου", "το οικογενειακό σύνολο" κτλ.

Οι οικιακές θεότητες και λατρευτικοί δαίμονες μπορούν να ενοικούν σε πραγματικά αντικείμενα, συνήθως ειδώλια, όπως βρίσκουμε ήδη από το βιβλίο της Γένεσις που αποτελεί την γενεσιουργό αιτία των μετά διώξεων. Στο 31 κεφάλαιο όπου αναφέρεται η φυγή του Ιακώβ από τον Λάβαν, η Ραχήλ έχει κλέψει τα αγαλματίδια (δηλαδή τους οικιακούς Θεούς του πατέρα της).

ἔκλεψε δὲ Ῥαχὴλ τὰ εἴδωλα τοῦ πατρὸς αὐτῆς.

όταν τους προφταίνει ο Λάβαν ρωτάει τον Ιακώβ γιατί του έκλεψε τους Θεούς του.

ἱνατί ἔκλεψας τοὺς θεούς μου;

Το ζήτημα είναι τόσο σοβαρό που ο Ιακώβ μη γνωρίζοντας πως η Ραχήλ έκλεψε τα αγαλματίδια λέει πως όποιος βρεθέι να τα έχει τους Θεούς του Λάβαν πρέπει να φονευθεί.

καὶ εἶπεν Ἰακώβ· παρ᾿ ᾧ ἂν εὕρῃς τοὺς θεούς σου, οὐ ζήσεται ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν· ἐπίγνωθι τί ἐστι παρ᾿ ἐμοὶ τῶν σῶν καὶ λαβέ. καὶ οὐκ ἐπέγνω παρ᾿ αὐτῷ οὐδέν. οὐκ ᾔδει δὲ Ἰακώβ, ὅτι Ῥαχὴλ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἔκλεψεν αὐτούς.

ενώ αργότερα στο 35 που ο Ιακώβ θέλει να μεταστρέψει στην θρησκεία του την οικογένεια του και τους οικείους του, τους καλεί να πετάξουν τους "ξένους Θεούς" που είχαν μαζί τους (δηλαδή τα αγαλματίδια κτλ).

εἶπε δὲ Ἰακὼβ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ καὶ πᾶσι τοῖς μετ᾿ αὐτοῦ· ἄρατε τοὺς θεοὺς τοὺς ἀλλοτρίους τοὺς μεθ᾿ ὑμῶν ἐκ μέσου ὑμῶν καὶ καθαρίσθητε καὶ ἀλλάξατε τὰς στολὰς ὑμῶν,

όπου παίρνοντας τα αυτός τα έθαψε, όπως επίσης και τα σκουλαρίκια των γυναικών που είχαν "ειδολολατρικές μορφές" για να μην βρεθούν ποτέ.

καὶ ἔδωκαν τῷ Ἰακὼβ τοὺς θεοὺς τοὺς ἀλλοτρίους, οἳ ἦσαν ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν, καὶ τὰ ἐνώτια τὰ ἐν τοῖς ὠσὶν αὐτῶν, καὶ κατέκρυψεν αὐτὰ Ἰακὼβ ὑπὸ τὴν τερέβινθον τὴν ἐν Σικίμοις καὶ ἀπώλεσεν αὐτὰ ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας.

Στα χνάρια λοιπόν του Ιακώβ και του θεού Ισραήλ ο Θεοδόσιος τον 5ο μ.κ.ε αιώνα, απαγορεύει και την οικιακή λατρεία στην αυτοκρατορία (όχι όπως λένε οι χριστιανοί δήθεν μόνο καταπολεμούσε την δεισιδαιμονία, ή την δημόσια λατρεία στους ναούς...)

Το συγκεκριμένο απόσπασμα του Θεοδοσιανού κώδικα είναι το εξής:

CTh.16.10.12pr.
Imppp. Theodosius, Arcadius et Honorius aaa. ad Rufinum praefectum praetorio. Nullus omnino ex quolibet genere ordine hominum dignitatum vel in potestate positus vel honore perfunctus, sive potens sorte nascendi seu humilis genere condicione ortuna in nullo penitus loco, in nulla urbe sensu carentibus simulacris vel insontem victimam caedat vel secretiore piaculo larem igne, mero genium, penates odore veneratus accendat lumina, imponat tura, serta suspendat.

Που ουσιαστικά λέει πως ".....κανένας δεν θα τιμά την οικιακή του Θεότητα (Lar, πληθυντικός Lares από εκεί ο οικιακός λατρευτικός χώρος Lararium) με φωτιά, τον οικογενειακό του Δαίμονα (Genius πληθυντικός τα Genii, θυμίζει τα ελληνικά γένη και τα Τζίνι :-)) με οίνο, τους οικιακούς Θεούς (Penates) με αρώματα και δεν θα τους ανάβει καντήλια, ούτε θα καίει θυμιάματα για αυτούς, ούτε θα κρεμάει στεφάνια για αυτούς. (Με τους όρους Lar ,Genius και Penates ο νόμος έχει συμπεριλάβει το σύνολο της οικιακής λατρείας, όλους τους dii familiares του οίκου/domus).

Παρά, όμως, τις απαγορεύσεις, συχνά με αλλαγές από τον χρόνο και τον τόπο οι οικιακοί δαίμονες συνεχίζουν να επιζούν. Ανάμεσα στις Σάγκας των Ισλανδών βρίσκεται και το ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο Pattr Porvalds ens vidforla ( η Ιστορία του Θόρβαλτ του πολυταξιδεμένου) το οποίο μας αφηγείται την ζωή του Θόρβάντ ο οποίος ήταν ο πρώτος Ισλανδός ιεραπόστολος . Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία ο Thorvald Kodransson είχε μυηθεί στον χριστιανισμό σε ένα του ταξίδι νότια από έναν Φράγκο/Σάξωνα επίσκοπο ονόματι Fridrek. Γύρω στα 980 επέστρεψε στην Ισλανδία συνοδευόμενος από τον Fridrek και επιδόθηκε στο σπορ της κατήχησης των παγανιστών συμπολιτών του, όμως οι ιδέες του δεν έτυχαν και ιδιαίτερα καλής υποδοχής, μάλλον αντιμετώπισε την χλεύη των υπολοίπων Ισλανδών. Σε κάποιο τέτοιο επεισόδιο έρχεται σε διαπληκτισμό και σκοτώνει δύο άντρες. Εξορίζεται απο την χώρα και συνεχίζει τα ταξίδια του μέχρι που καταλήγει για να ολοκληρώσει το ιεραποστολικό του έργο στην Ρωσία όπου τελικά πέθανε.
Στο εν λόγω κείμενο υπάρχει το παρακάτω ενδιαφέρον για την παρούσα αναφορά περιστατικό.


Ο Thorvald επισκέπτεται με τον Fridrek την φάρμα του πατέρα του Kodran. Εκεί αυτός είχε στην κατοχή του μια πέτρα στην οποία ζούσε το πνεύμα βοηθός (armadr) της οικογενείας. Εκεί πήγαιναν τις προσφορές τους και το πνεύμα προέλεγε το μέλλον, προστάτευε τα ζωντανά της οικογένειας υπενθύμιζε στον Kodran τις δουλειές που έπρεπε να κάνει και τον συμβούλευε τι να προσέχει. Ο Thorναld Θέλησε να πείσει τον πατέρα του να μεταστραφεί στον χριστιανισμό. Αυτός θεωρώντας τον Fridrek μάντη απάντησε πως ήδη είχε το πνεύμα που τον εξυπηρετούσε και πως δεν χρειάζονταν κάτι άλλο καθώς το τιμούσε πάρα πολύ καιρό και του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη. Το ίδιο το πνεύμα μάλιστα τοv είχε συμβουλεύσει να μην μεταστραφεί. O Thorvald, λοιπόν, πρότεινε στον πατέρα του να αφήσει τον Fridrek να δοκιμάσει αν θα μπορούσε να εκδιώξει το πνεύμα. Αν τα κατάφερνε ο Kodran δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να βαπτιστεί. Ο Kodran δέχτηκε την πρόταση. Έτσι ο Fridrek πλησίασε την πέτρα, έριξε πάνω της αγιασμό και άρχισε να προσεύχεται και να τραγουδάει ψαλμούς. Την ίδια νύχτα τον πνεύμα εμφανίστηκε φοβισμένο σε όνειρο στον Kodran και άρχισε να τον ψέγει κατηγορώντας τον Fridrek πως ήταν ένας λωποδύτης που ήθελε να το εκδιώξει απ' το σπίτι του ψεκάζοντας το με καυτό νερό με το οποίο καψαλίζονταν τα παιδιά του και κλαίγανε. Την επόμενη ημέρα όμως ο Fridrek συνέχισε την διαδικασία. Το πνεύμα εμφανίστηκε ξανά στον Kodran, σε άθλια κατάσταση με τα ρούχα του σχισμένα, και τον παρακάλεσε να διώξει τον ξένο. Ο εξορκισμός όμως συνεχίστηκε, έτσι το πνεύμα αναγκάστηκε να φύγει για κάποια άγρια ερημική περιοχή. Φεύγοντας ρώτησε τον Kodran.
"Ποιος θα προστατεύει τώρα την περιουσία σου όπως έκανα τόσο καιρό εγώ;"
Και ο Kodran απάντησε:
"Σε τιμούσα ως δυνατό και χρήσιμο θεό, όσο δεν είχα γνωρίσει ακόμα τον πραγματικό Θεό. Τώρα όμως που διαπίστωσα πως είσαι αναξιόπιστο και αδύναμο, νομίζω πως είναι καλύτερα να χωρίσουν οι δρόμοι μας και να θέσω τον εαυτό μου κάτω απο την προστασία ενός θεού που είναι καλύτερος και δυνατότερος από σένα."

Η τελευταία ιστορία με την οποία θα κλείσουμε το παρόν προέρχεται από το έργο του Στρατή Μυριβήλη Ο Βασίλης ο Αρβανίτης.

Όταν ο Βασίλης ήταν 16 χρονών και έπαιζε με άλλα παιδιά στον κήπο, ένα τεράστιο φίδι ξεμύτισε κάτω από τα κεραμίδια του σπιτιού. Ο νεαρός έτρεξε αμέσως και σκαρφάλωσε στην στέγη και άρχισε να μάχεται με το φίδι ενώ πολύς κόσμος μαζεύτηκε και με αγωνία παρακολουθούσε την μάχη. Μετά από κάποιες αβέβαιες στιγμές κατά τις οποίες ο Βασίλης κινδύνεψε να βρεθεί στο κενό, τελικά άρπαξε το φίδι, κάρφωσε το κεφάλι του με ένα σίδερο και το πέταξε στο δρόμο υπό της επευφημίες του κόσμου. Όλοι κοίταγαν έντρομοι το νεκρό πια τέρας να κείτεται στο δρόμο και με θαυμασμό τον θαρραλέο νεαρό. Ο πατέρας του μάλιστα, ο νοικοκύρης του σπιτιού χαρούμενος για το κατόρθωμα του Βασίλη του πήρε δώρο ένα κόκκινο μεταξωτό μαντίλι και άρχισε να λέει παντού πώς ο γυιός του ήταν "αντρειωμένος Έλληνας". Η μητέρα του, όμως, αντιθέτως είπε πως δεν έπρεπε να σκοτώσει το φίδι γιατί αυτό ήταν το καλό στοιχειό του σπιτιού και προέβλεψε πως κάτι κακό θα γινόταν. Πράγματι μέσα στον χρόνο η Λενιώ το μικρό κοριτσάκι της πέθανε.




Μιας και σήμερα είναι τα γενέθλια μου το παρόν dedicavit ad patrios deos

Τυφλοί αοιδοί και βίοι παράλληλοι από τον Όμηρο στον Hoichi

 ὑμεῖς δ' εὖ μάλα πᾶσαι ὑποκρίνασθαι ἀφήμως:

τυφλὸς ἀνήρ, οἰκεῖ δὲ Χίῳ ἔνι παιπαλοέσσῃ

τοῦ μᾶσαι μετόπισθεν ἀριστεύσουσιν ἀοιδαί.

ἡμεῖς δ' ὑμέτερον κλέος οἴσομεν, ὅσσον ἐπ' αἶαν

ἀνθρώπων στρεφόμεσθα πόλεις εὖ ναιεταώσας:   

οἳ δ' ἐπὶ δὴ πείσονται, ἐπεὶ καὶ ἐτήτυμόν ἐστιν.

Γιά μένα ἐσεῖς ὅλοι μαζί ἀπόκριση δῶστε εὐνοϊκή:

῾῾Εἶναι ὁ ἄντρας ὁ τυφλός 

ἀπ᾿ τήν πετρώδη Χίο,

πού τ᾿ ἄσματά του θά ᾿ρθει καιρός,

θά ᾿χουνε τό πρωτεῖο.

῞Οσο γιά μᾶς, τή φήμη σου στή γῆς ἐπάνω ὅλη 

γυρνῶντας θά διαδώσουμε σέ κάθε ἔμορφη πόλη.

Κι ὅλοι σ᾿ αὐτό θά πείθονται, γιατί ᾿ναι ἡ πᾶσα ἀλήθεια᾿᾿

Ομηρικός ύμνος στον Δήλιο Απόλλωνα. 

Ο πρώτος και γνωστότερος ποιητής του ελληνικού πολιτισμού σύμφωνα με τις περισσότερες παραδόσεις ήταν τυφλός. Ακόμα και το όνομά του, Όμηρος, σύμφωνα με κάποιες απόψεις ετυμολογείται από αυτή του την ιδιότητα. Το γιατί του αποδίδεται αυτό το χαρακτηριστικό δεν γίνεται εμφανές από τις πηγές μας, οι οποίες δεν μας πληροφορούν ούτε αν είναι μεταφορικό ή κυριολεκτικό ούτε αν είναι επίκτητο ή o ποιητής γεννήθηκε με αυτή την έλλειψη. Ανήκει και αυτό σαν ζήτημα, όπως και όλη η βιογραφία του Ομήρου και το κατά πόσο ήταν ιστορικό πρόσωπο ή όχι στην συζήτηση που ονομάζεται «Ομηρικό πρόβλημα». Το σίγουρο, όμως είναι πως η τυφλότης ως χαρακτηριστικό συχνά αποδίδεται στις ιδιαίτερες εκείνες κατηγορίες των ανθρώπων που συγκροτούν οι ποιητές και οι μάντεις. Βέβαια όταν λέμε ποιητής στην αρχαιότητα δεν εννοούμε έναν καλλιτέχνη που σκαρώνει στίχους σε ένα χαρτί αλλά έναν δημιουργό-συνθέτη που αποδίδει μετά μουσικής, συνήθως με την συνοδεία λύρας (όπως στην λυρική ποίηση) ή φόρμιγγας (όπως οι αοιδοί των επών) την ποίηση του τραγουδιστά. Αοιδοί μάλιστα όπως ο Όμηρος μπορεί να μην είναι καν οι ίδιοι συνθέτες του ποιητικού λόγου, αλλά μουσικοί-τραγουδιστές ανήκοντες σε μια παραδοσιακή κάστα (ή επαγγελματική ένωση ραψωδών όπως οι Ομηρίδες) που έχουν αυτή την καλλιτεχνική ασχολία ως επάγγελμα. Μπορούμε να φανταστούμε τους αοιδούς να περιδιαβαίνουν τον Ελλαδικό χώρο την μυκηναϊκή εποχή επισκεπτόμενοι τα μέγαρα των τοπικών βασιλιάδων και να τέρπουν τις αυλές με την τέχνη τους όπως μας παρουσιάζεται από τον ίδιο τον Όμηρο ο ρόλος τους στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια με εξέχον παράδειγμα τον Δημόδοκο (αυτός που είναι ευπρόσδεκτος από τον λαό) στην αυλή του Αλκίνοου στους Φαίακες. Υπάρχει μάλιστα μια ευρύτερη παράδοση που θέλει την τυφλότητα να είναι ένα διαδεδομένο χαρακτηριστικό ανάμεσα στους αοιδούς και όχι κάτι που περιορίζεται στον Όμηρο.

"Ο Ομηρος, αντίθετα, ακολουθώντας μίαν άλλη και τελειότερη, κατά την γνώμη μου, κατάσταση της ψυχής, απομακρυνόμενος από το κατ' αίσθηση ωραίο και τοποθετώντας τη νόηση του πάνω από κάθε ορατή και φαινομενική αρμονία, υψώνοντας μάλιστα τον νού της ψυχής του προς την αόρατη και πραγματική υπαρκτή αρμονία και οδηγημένος στην αληθινή ωραιότητα, έχασε το φως του, όπως λένε εκείνοι που συνηθίζουν κάτι τέτοια μυθολογήματα.... είναι πάντως ολοφάνερο ότι οι μυθοπλάστες δικαιολογημένα λένε ότι τυφλώθηκε εκείνος που αγαπά την θέαση τέτοιων πραγμάτων στον κόσμο, αυτός που από τα φανερά πράγματα και τις απεικονίσεις ανυψώθηκε προς την απόκρυφη για τις αισθήσεις μας θέαση. Αφού λοιπόν κάποιοι έκρυβαν μέσω των συμβόλων κάθε φορά την περί των όντων αλήθεια, έπρεπε και η παράδοση σχετικά με αυτούς να μεταδοθεί στους μεταγενεστέρους με τρόπο κυρίως συμβολικό".
Πρόκλος - Σχόλια στην Πολιτεία 1.174

Απ’ ότι φαίνεται στην Ελληνική αντίληψη συχνά η τύφλωση, ως στέρηση, συνοδεύεται από μια αντίρροπη ανάπτυξη, συχνά σε μεταφυσικά επίπεδα, άλλης δύναμης ή αίσθησης, η οποία έρχεται να αποκαταστήσει την χαμένη ισορροπία. H μανία των Μουσών, δηλαδή η ικανότητα καλλιτεχνικής έκφρασης ανώτατου επιπέδου στους αοιδούς και ποιητές, όπως επίσης και η δυνατότητα μαντικής πρόγνωσης σε προσωπικό επίπεδο (έξω δηλαδή από τα μαντεία όπου η πρόγνωση δίνεται από κάποιον Θεό) πολλές φορές στους αρχαίους μύθους ή ιστορικούς θρύλους συνοδεύεται από αναφορές απώλειας της όρασης, ολικής η μερικής, μόνιμης ή πρόσκαιρης. Γι’ αυτό και αρκετοί ήδη από την αρχαιότητα απέδωσαν στο χαρακτηριστικό συμβολική και όχι κυριολεκτική ερμηνεία.

καλέσασθε δὲ θεῖον ἀοιδὸν Δημόδοκον: τῷ γάρ ῥα θεὸς πέρι δῶκεν ἀοιδὴν τέρπειν, ὅππῃ θυμὸς ἐποτρύνῃσιν ἀείδειν.

Το Δημόδοκο, το θείο τον τραγουδάρη,φωνάχτε ακόμα᾿ τι του χάρισε κάποιος θεός να φραίνει με το τραγούδι του, όπως του 'ρχεται να τραγουδήσει ο πόθος. 

κῆρυξ δ᾿ ἐγγύθεν ἦλθεν ἄγων ἐρίηρον ἀοιδόν,

τὸν πέρι μοῦσ᾿ ἐφίλησε, δίδου δ᾿ ἀγαθόν τε κακόν τε:

ὀφθαλμῶν μὲν ἄμερσε, δίδου δ᾿ ἡδεῖαν ἀοιδήν. 

Κι ο κράχτης τον τρανό τους έφερε τραγουδιστή, που η Μούσα

καλό, κακό μαζί του εχάρισε, περίσσια αγάπη ως του 'χε:

του στέρησε το φως, μα του 'δωκε γλυκά να λέει τραγούδια.

Εκτός από τον όμηρο και ο Δημόδοκος αναφέρεται ως τυφλός, ενώ γνωστή είναι και η θρυλούμενη ιστορική αναφορά για τον Στησίχορο πως έχασε προσωρινά την όραση του όταν στην ποίηση του καταφέρθηκε εναντίον του προσώπου της ωραίας Ελένης (η οποία λατρεύονταν ως Θεά στην Σπάρτη). Πασίγνωστος τυφλός Μάντης αναφέρεται ο Τειρεσίας όμως αντίστοιχες ιστορίες έχουμε και για τον Φινέα, τον τυφλό ψαρά Φορμίωνα με το προφητικό όνειρο, κ.α. Αρχετυπικός θα λέγαμε μύθος που συνδέει την απώλεια της όρασης με την πρόγνωση είναι και o αναφερόμενους στους Κύκλωπες. Το αντιστάθμισμα για την απώλεια του ενός οφθαλμού ήταν για τους Κύκλωπες η ικανότητα να γνωρίζουν την στιγμή του θανάτου τους. Ένας περιορισμός σε σχέση με την πλήρη δυνατότητα πρόγνωσης των μελλούμενων πού επιβλήθηκε σαν τιμωρία από τους Θεούς. Και σε πολλούς όμως ακόμα μύθους η τύφλωση μπορεί να επέρχεται ως τιμωρία από τους θεούς ενώ είναι πάλι οι Θεοί που προσφέρουν και τις ιδιαίτερες ικανότητες της πρόγνωσης ως αντιστάθμισμα. Κάποιες φορές η απώλεια της όρασης επιλέγεται ως μικρό τίμημα έναντι του κέρδους της μαντικής ικανότητας, της σοφίας, ακόμα και της μεγαλύτερης του συνηθισμένου διάρκειας ζωής από τους ίδιους τους ήρωες του μύθων όπως στην περίπτωση του Φινέα.

H αντίληψη, όμως, αυτή που συνδέει τις υπερφυσικές δυνατότητες και κυρίως την γνώση με την απώλεια όρασης βρίσκεται διαδεδομένη και σε άλλους τόπους και ιστορικούς χρόνους. Ας αρκεστούμε σε μια μόνο παράλληλη αναφορά, στην αυτο-τύφλωση του Θεού Όντιν. Ο Όντιν αντάλλαξε το ένα του μάτι για να πιεί από το πηγάδι του Μίμιρ, μια θυσία για αντάλλαγμα των κοσμικών μυστικών. Το δίπολο γνώση (είτε μαντική, είτε μυστικών είτε άλλου τύπου) και τύφλωση μπορεί να βρεθεί σε πάρα πολλές αναφορές και με αυτό ακριβώς το μοτίβο ξετυλίγει ο Σοφοκλής την πλοκή στον διάλογο μεταξύ του Τειρεσία και του Οιδίποδα στην γνωστή τραγωδία του.

Οιδ. …Εσύ δεν έχεις κύρος κανέναν.
είσαι τυφλός στ' αυτιά, στα μάτια και στο νου.
Τειρ. και συ πανάθλιος που με το φώς των οφθαλμών μου παίζεις. Με την δική σου τύφλα γρήγορα ο κόσμος θα γελάει.
Οιδ. …Εχεις βουλιάξει σε νύχτα βαθιά. Δεν σε φοβάται πια κανείς ανοιχτομάτης.
Τειρ. ....
Είμαι τυφλός και χλευάζεις την τύφλα μου. Σου λέω λοιπόν πως βλέπεις και όμως δεν βλέπεις. ....Και δεν θα βλέπεις πλέον φώς θα πλέεις στο σκοτάδι.

Ειδικού τύπου γνώση και ικανότητα είναι φυσικά και η μουσική τέχνη. Ειδικά στον χώρο των κατ’ αντιστοιχία με τους αοιδούς της αρχαίας Ελλάδας, μουσικών οι αναφορές στην τύφλωση είναι πάρα πολλές σε όλους τους πολιτισμούς και συνδυαζόμενες ρίχνουν φως σε διάφορες πτυχές του ζητήματος.
Έτσι στην κινεζική παράδοση οι πρώτοι μυθικοί (αυλικοί) μουσικοί  Shi Yan και Shi Kuang είναι επίσης τυφλοί και μάλιστα παρά τους 5 αιώνες που τους χωρίζουν συνδέονται με μια ωραία ιστορία με υπερφυσικά χαρακτηριστικά, ενώ μέχρι και τον 20ο αιώνα αναφέρονται guilds τυφλών μουσικών και μάντεων (από αυτούς που λένε παραδοσιακά την τύχη στην Κίνα), συνδυάζοντας και τα δύο αντικείμενα που από την αρχή είδαμε να συνοδεύονται από τυφλότητα.

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η περίπτωση του θρυλικού Βάρδου και Δρυίδη της Βρετάνης του 6ου αιώνα, Kian Gwenc'hlan, ο οποίος λέγεται πως τυφλώθηκε γιατί αρνήθηκε να μεταστραφεί στον χριστιανισμό και προφήτευσε το τέλος των εχθρών του ετοιμοθάνατος στο μπουντρούμι που τον είχαν ρίξει.

Παρομοίως σε ιστορικές εποχές από τον μεσαίωνα και μετά οι πλειοψηφία των περιπλανώμενων μουσικών στην Ιρλανδια (αρπιστές) ή στην Ουκρανία (οι Kobzars) λέγεται πως ήταν τυφλοί. Βέβαια η εξήγηση σε αυτές τις πιο σύγχρονες περιπτώσεις για την μεγάλη ποσόστωση τυφλών στα εν λόγω επαγγέλματα είναι πως η μουσική θα ήταν η μόνη ενασχόληση που θα προσέφερε μια δυνατότητα βασικής διαβίωσης αν όχι επιβίωσης σε αυτούς τους στερημένους από την όραση ανθρώπους σε εποχές δύσκολες χωρίς τις κοινωνικές δομές προστασίας και βοήθειας που βρίσκουμε στις σημερινές ανεπτυγμένες κοινωνίες. Επειδή όμως αυτή η πεζή εξήγηση, παρότι μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί σε κάθε ανάλογη περίπτωση από τον Όμηρο μέχρι σήμερα, μας στερεί την ομορφιά των μεταφυσικών συνδέσεων που παραδοσιακά βρίσκουμε, ας κλείσουμε το κείμενο με μια ιστορία του Λευκάδιου Χέρν, που τα περικλείει όλα, από το πιο απομακρυσμένο σε εμάς μέρος που μπορούμε να εξετάσουμε ως προς το θέμα μας. Στην Ιαπωνία, όπου και εκεί συναντούμε παραδοσιακά την τυφλότητα να συνοδεύει τους αντίστοιχους ραψωδούς οργανοπαίχτες του Ιαπωνικού λαούτου (Biwa).

Η Ιαπωνική Θεά Benzaiten κρατώντας μια Biwa.

Ο Λευκάδιος μας παραδίδει την παρακάτω ενδιαφέρουσα προϊστορία στην αφήγηση.

Η μάχη του Dan-no-ura

"Περισσότερο από επτακόσια χρόνια πριν, στο Dan-no-ura, στα στενά του Shimonoseki έλαβε χώρα η τελική μάχη του μεγάλου πόλεμου μεταξύ των Heike, της φυλής Taira και των Genji ή αλλιώς της φυλής Minamoto. Εκεί οι Heike εξολοθρεύθηκαν μέχρι ενός με τις γυναίκες και τα παιδιά τους και τον ανήλικο αυτοκράτορας τους που τώρα τον καλούμε Antoku Tenno*. Η θάλασσα και η στεριά εκεί παραμένουν στοιχειωμένες επτακόσια χρόνια. Αλλού, σας έχω μιλήσει για τα παράξενα καβούρια που βρίσκονται εκεί, τα λέμε καβούρια Heike, τα οποία έχουν ανθρώπινα πρόσωπα στην πλάτη τους και λέγεται πως είναι τα πνεύματα των πολεμιστών Heike*, Αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα περίεργα πράγματα για να δεί και να ακούσει κανείς σε αυτή την ακτή. Τις σκοτεινές νύχτες χιλιάδες φασματικές φωτιές, υπερίπτανται στην ακτή, ή επιπλέουν πάνω από τα νερά, αχνά φώτα, τα οποία οι ψαράδες ονομάζουν Oni-bi, ή δαιμονικές φωτιές και όποτε φυσάει άνεμος, ένας μεγάλος αχός έρχεται από την θάλασσα, σαν τις κραυγές από μάχη. 
Τα παλαιότερα χρόνια οι Heike ήταν πολύ πιο ανήσυχοι απ' ότι είναι τώρα. Υψώνονταν γύρω από τα πλοία που πέρναγαν την νύχτα προσπαθώντας να τα βυθίσουν και συνεχώς παραμόνευαν τους κολυμβητές, ώστε να τους τραβήξουν στα βάθη. Ακριβώς για εξευμενισμό αυτών των νεκρών χτίστηκε ο βουδιστικός ναός Amidaji στο Akamagaseki. Επίσης χτίστηκε κοντά στην παραλία ένα νεκροταφείο και μέσα σε αυτό υψώθηκαν μνημεία με χαραγμένα τα ονόματα του πνιγμένου αυτοκράτορα και των σημαντικών του υποτελών. Βουδιστικές λειτουργίες τελούνταν συχνά εκεί, προς τιμήν των πνευμάτων τους. Αφού χτίστηκε ο ναός και το νεκροταφείο, οι Heike δημιουργούσαν λιγότερα προβλήματα από πριν, αλλά κατά διαστήματα συνέχιζαν να κάνουν περίεργα πράγματα, αποδεικνύοντας πως δεν είχαν βρει ακόμα την απόλυτη ειρήνη."

*Η μάχη αυτή είναι πραγματική και πολύ καθοριστική για την πολιτική διαμόρφωση της μεσαιωνικής Ιαπωνίας. Οι περιπλανόμενοι, συχνά τυφλοί μουσικοί Biwa Hoshi (αναφέρονται και ως «τυφλοί ιερείς» παρότι δεν είναι), έχουν σαν πιο γνωστό θέμα των απαγγελιών τους αυτή ακριβώς την μάχη και την ιστορία των Heike.

*Και τα καβούρια αυτά είναι αληθινά. Μάλιστα πρωταγωνιστούσαν και σε ένα επεισόδιο μιας σειράς του Carl Sagan, στο οποίο ο διάσημος επιστήμονας έδινε μια αποτυχημένη εξήγηση της παράξενης ομοιότητας του καβουκιού τους με το πρόσωπο των σαμουραί πολεμιστών.

Η Ιστορία του MIMI-NASHI-HOICHI (με δικά μου λόγια)

κῆρυξ δ᾿ ἐγγύθεν ἦλθεν ἄγων ἐρίηρον ἀοιδόν,

Δημόδοκον λαοῖσι τετιμένον: εἷσε δ᾿ ἄρ᾿ αὐτὸν

μέσσῳ δαιτυμόνων, πρὸς κίονα μακρὸν ἐρείσας. 

Κι ο κράχτης τον τρανό τους έφερε τραγουδιστή, που ο κόσμος

τόνε τιμούσε, το Δημόδοκο, και μπρός σε μια κολόνα

ψηλή, για ν᾿ ακουμπάει, τον κάθισε, στους καλεσμένους μέσα.

O Hoichi ήταν πριν εκατοντάδες χρόνια ένας τυφλός μουσικός/ραψωδός που έμενε στο Akamagaseki. Παρότι από μικρός είχε διαπρέψει στην τέχνη του στην αρχή της καριέρας του όντας φτωχός είχε βρει φιλοξενία στον ναό Amidaji του οποίου ο βουδιστής ιερέας ευχαριστιόταν να ακούει τις απαγγελίες του Hoichi. Μια καλοκαιρινή νύχτα ο Hoichi έμεινε μόνος στον ναό καθώς ο μοναχός και ο βοηθός του είχαν φύγει να τελέσουν μια κηδεία. Καθώς έκανε ζέστη ο Hoichi έκατσε στην βεράντα και περίμενε να γυρίσουν οι άλλοι. Κοντά στα μεσάνυχτα όμως άκουσε άγνωστα βήματα και μια φωνή τον κάλεσε με επιτακτικό τόνο. Από το ύφος φάνηκε πως ήταν κάποιος ευγενής, ο οποίος του ζήτησε να τον συνοδέψει σε μια κοντινή τοποθεσία όπου βρίσκονταν ο άρχοντας του με την αυλή του όντας σε επίσκεψη σε εκείνα τα μέρη για να δούν που έγινε η μάχη του Dan-no-ura. Έχοντας μάθει πως ήταν ο καλύτερος μουσικός στην περιοχή θα ήθελαν να τους παίξει κάποια από τις ιστορίες του. Καθώς δεν είναι καλό να αρνείσαι πρόσκληση ευγενών ο Hoichi άφησε τον επισκέπτη του να τον οδηγήσει ώσπου φτάσαν σε μια σάλα περνώντας μέσα από κήπους κτλ έχοντας διανύσει κάποια απόσταση από το μοναστήρι με ταχύ βήμα. Εκεί αφού τον ανήγγειλε, και κάποιες υπηρέτριες τον οδήγησαν πάνω από κάποια σκαλιά να κάτσει κάπου άνετα, μια γυναίκα, προφανώς η υπεύθυνη της αυλής του ζήτησε να αρχίσει να παίζει την ιστορία των Heike. Αυτός όμως ρώτησε ποιο σημείο θα επιθυμούσαν καθώς η ιστορία ολόκληρη θα έπαιρνε μερόνυχτα. Η απάντηση ήταν να τραγουδήσει για την μάχη του Dan-no-ura που ήταν και το πιο λυπητερό κομμάτι.

μοῦσ᾿ ἄρ᾿ ἀοιδὸν ἀνῆκεν ἀειδέμεναι κλέα ἀνδρῶν,

οἴμης τῆς τότ᾿ ἄρα κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἵκανε, 

τον τραγουδάρη η Μούσα εκίνησε παλικαριές να ψάλει

απ᾿ το τραγούδι, που 'χε η δόξα του στα ουράνια φτάσει τότε, 

ταῦτ᾿ ἄρ᾿ ἀοιδὸς ἄειδε περικλυτός: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

πορφύρεον μέγα φᾶρος ἑλὼν χερσὶ στιβαρῇσι κὰκ κεφαλῆς εἴρυσσε, κάλυψε δὲ καλὰ πρόσωπα: αἴδετο γὰρ Φαίηκας ὑπ᾿ ὀφρύσι δάκρυα λείβων.

ἦ τοι ὅτεαὐτὰρ ὅτ᾿ ἂψ ἄρχοιτο καὶ ὀτρύνειαν ἀείδειν

Φαιήκων οἱ ἄριστοι, ἐπεὶ τέρποντ᾿ ἐπέεσσιν,

ἂψ Ὀδυσεὺς κατὰ κρᾶτα καλυψάμενος γοάασκεν. λήξειεν ἀείδων θεῖος ἀοιδός,

δάκρυ ὀμορξάμενος κεφαλῆς ἄπο φᾶρος ἕλεσκε

καὶ δέπας ἀμφικύπελλον ἑλὼν σπείσασκε θεοῖσιν:

Αυτά ετραγούδα ο πολυδόξαστος τραγούδιστής· ωστόσο

πήρε ο Οδυσσέας μεμιάς κι ανάσυρε το πορφυρό μαντί του 

κι αποκορφής ως κάτω εσκέπασε τ᾿ όμορφο πρόσωπό του·

τι ντρέπουνταν τους Φαίακες που 'τρεχαν τα μάτια του ποτάμι.

Κάθε φορά που ο θείος Δημόδοκος σκολνούσε το τραγούδι,

τα δάκρυα σφούγγιζε, κατέβαζε το ρούχο απ᾿ το κεφάλι

και στους θεούς με κούπα δίγουβη κρασί εσταλαματούσε·

μα σαν ξανάρχιζε — τον έσπρωχναν μαθές να τραγουδήσει

οι Φαίακες οι τρανοί, που ευφραίνουνταν ακούγοντας — εκείνος,

την κεφαλή ξανά κουκούλωνε και ξέσπαζε σε θρήνο.

Και όντως άρχισε να παίζει κάτω από τις σιγανές επευφημίες των παρισταμένων που εκθείαζαν το ταλέντο του. Όταν όμως έφτασε να τραγουδάει για την μοίρα των χαμένων γυναικόπαιδων οι επευφημίες έγιναν λυγμοί. Τελειώνοντας, υπήρξε ησυχία μέχρι που η ίδια γυναίκα του είπε πως ήταν πολύ καλύτερος απ’ ότι περίμεναν και πως καθώς ο άρχοντας τους θα ήταν εκεί για 7 νύχτες θα ήθελε ο Hoichi να έρχεται και τα υπόλοιπα βράδια να τους τραγουδάει. Επίσης του ζήτησαν να μην αναφέρει πουθενά αυτή την μάζωξη καθώς ο άρχοντας ταξίδευε στα κρυφά και δεν ήθελε να μαθευτεί πως ήταν σε εκείνα τα μέρη. Ο ίδιος άντρας που τον είχε πάει εκεί τον συνόδεψε μετά το πέρας της παράστασης πίσω στην βεράντα του μοναστηριού την ώρα που ξημέρωνε. 

Την δεύτερη νύχτα ο οδηγός ήρθε ξανά και τον οδήγησε στον άρχοντα, όπου έπαιξε όπως την προηγούμενη ημέρα. Στην επιστροφή του όμως πάλι κοντά στο ξημέρωμα η απουσία του την νύχτα είχε γίνει αισθητή από τον μοναχό, ο οποίος τον ρώτησε που ήταν γιατί είχαν ανησυχήσει. Ο Hoichi απέφυγε να απαντήσει, τηρώντας την υπόσχεση του και απλά είπε πως είχε κάποιες προσωπικές δουλείες.  Ο Ιερέας παραξενεύτηκε από την απάντηση και φοβήθηκε πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Έβαλε λοιπόν τους υπηρέτες του ναού να παρακολουθούν τον Hoichi. Αυτοί τον είδαν την τρίτη νύχτα να σηκώνεται και να περπατά έξω γρήγορα κουβαλώντας την Biwa του. Τον ακολούθησαν μέχρι το νεκροταφείο του Amidaji όπου εκεί τον βρήκαν να παίζει εκστατικά και να τραγουδά καθήμενος μπροστά από το μνημείο-τάφο του Antoku Tenno ενώ μάλιστα έβρεχε καταρρακτωδώς. Εκεί προσπάθησαν να του μιλήσουν και να τον βγάλουν από την προφανή εκστατική κατάσταση που ήταν αλλά δεν τους άκουγε. Κατάλαβαν πως ήταν μαγεμένος. Μόνο όταν του φώναξαν μέσα στα αυτιά τους απάντησε θυμωμένα πως δεν πρέπει να τον διακόπτουν ενώ παίζει για τόσο σημαντικό ευγενή. Τότε αυτοί τον πήραν σηκωτό και τον επέστρεψαν στο μοναστήρι. Εκεί ο μοναχός του εξήγησε τι είχε συμβεί και πώς τον καταδίωκαν τα φαντάσματα των νεκρών που είχαν μαγευτεί από το παίξιμο του. Καθώς τους είχε ακολουθήσει ήταν τώρα υπό την επήρεια τους μαγεμένος αυτός.

κῆρυξ δ᾿ ἐγγύθεν ἦλθεν ἄγων ἐρίηρον ἀοιδόν,

Δημόδοκον λαοῖσι τετιμένον: εἷσε δ᾿ ἄρ᾿ αὐτὸν

μέσσῳ δαιτυμόνων, πρὸς κίονα μακρὸν ἐρείσας. 

Κι ο κράχτης τον τρανό τους έφερε τραγουδιστή, που ο κόσμος

τόνε τιμούσε, το Δημόδοκο, και μπρός σε μια κολόνα

ψηλή, για ν᾿ ακουμπάει, τον κάθισε, στους καλεσμένους μέσα. 

«κῆρυξ, τῆ δή, τοῦτο πόρε κρέας, ὄφρα φάγῃσιν,

Δημοδόκῳ: καί μιν προσπτύξομαι ἀχνύμενός περ:

πᾶσι γὰρ ἀνθρώποισιν ἐπιχθονίοισιν ἀοιδοὶ «κῆρυξ, τῆ δή, τοῦτο πόρε κρέας, ὄφρα φάγῃσιν,

τιμῆς ἔμμοροί εἰσι καὶ αἰδοῦς, οὕνεκ᾿ ἄρα σφέας

οἴμας μοῦσ᾿ ἐδίδαξε, φίλησε δὲ φῦλον ἀοιδῶν.»

ὣς ἄρ᾿ ἔφη, κῆρυξ δὲ φέρων ἐν χερσὶν ἔθηκεν

ἥρῳ Δημοδόκῳ: ὁ δ᾿ ἐδέξατο, χαῖρε δὲ θυμῷ.

«Να, δώσε, κράχτη, στο Δημόδοκο να φάει το κρέας ετούτο,

για να του δείξω την αγάπη μου, κι ας νιώθω τόση πίκρα.

Όλοι οι θνητοί στους τραγουδάρηδες τιμή και σέβας δείχνουν, 

γιατί είναι η Μούσα που τους έμαθε πολλούς σκοπούς, και πάντα

για τη γενιά των τραγουδάρηδων μεγάλη αγάπη νιώθει.»

Αυτά είπε, κι ο διαλάλης το 'φερε και το 'βαλε στα χέρια

του ηρώου Δημόδοκου, που χάρηκε στα φρένα παίρνοντας το. 

ταῦτ᾿ ἄρ᾿ ἀοιδὸς ἄειδε περικλυτός: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

τήκετο, δάκρυ δ᾿ ἔδευεν ὑπὸ βλεφάροισι παρειάς. 

Αυτά ετραγούδα ο πολυδόξαστος τραγουδιστής· ωστόσο

έλιωνε εκείνος, και του μουσκεύαν τα μάγουλα απ᾿ τα δάκρυα. 

Για να λυθούν τα μάγια, ο ιερέας τον ξεγύμνωσε και σχεδίασε σε όλο του το σώμα την Hannya-Shin-yo sutra που θα τον προστάτευε κάνοντας τον αόρατο από τα φαντάσματα. Το βράδυ που πάλι θα έφευγε ο ιερέας από τον ναό του είπε να κάτσει σε διαλογισμό στην βεράντα και όταν έρχονταν και πάλι να τον πάρουν να μην μιλήσει καθόλου αλλά να αγνοήσει το κάλεσμα. Καθώς δεν θα τον έβλεπαν τα φαντάσματα θα έφευγαν και τα μάγια θα λύνονταν. Έτσι και έγινε και το βράδυ η γνώριμη φωνή κάλεσε πάλι τον Hoichi που γυμνός κάθονταν σε διαλογισμό στην βεράντα. Η φωνή μετά από λίγο μονολόγησε πως έβλεπε την Biwa αλλά όχι τον οργανοπαίχτη. Και μετά από λίγο" Μα βλέπω μόνο τα δύο αυτιά του". Έστω θα πάρω να πάω αυτά στον άρχοντα να μην λέει πως δεν έκανα όπως με πρόσταξε". Νοιώθει λοιπόν ο Hoichi δυο σιδερένια χέρια να του τραβάνε τα αυτιά μέχρι που του τα ξερίζωσαν. Σφίχτηκε και άντεξε τον πόνο και δεν αντέδρασε αλλά παρέμεινε σε διαλογισμό και έτσι το φάντασμα έφυγε άπραγο. Το πρωί ο ιερέας τον βρήκε ακόμα να διαλογίζεται με ματωμένο πρόσωπο. Κατάλαβα πως είχε ξεχάσει να γράψει την σούτρα και στα αυτιά του, ζήτησε συγγνώμη και έφερε γιατρό. Ο Hoichi έγινε καλά, και από τότε η φήμη του μεγάλωσε μέχρι που έγινε ο σπουδαιότερος και πλουσιότερος ραψωδός με ειδικότητα στην ιστορίας των Heike. Εμεινε γνωστός με το όνομα Mimi-Nashi-Hoichi, ο χωρίς αυτιά Χοϊτσι

Πως να ρίχνετε τις γυναίκες και άλλες ιστορίες lifestyle και ξερατού.

Χθές το βράδυ ήμασταν μια μεγάλη ωραία παρέα να ακούσουμε τον φίλο μου Πάνο Λαμπρίδη στο Γυάλινο. Περάσαμε πάρα πολύ ωραία απολαμβάνοντας το καταπληκτικό ρεπερτόριο του προγράμματος και την πάντα συγκινητική απόδοση των τραγουδιών από τον Πάνο και άλλους φίλους, άλλα πήγε κάπως αργά, οπότε σήμερα στην δουλειά σερνόμουν λίγο. Γυρνώντας σπίτι παίρνω έναν καφέ να συνέλθω και μπαίνω να χαζέψω στο ίντερνετ. Μια το ξενύχτι, μια το άδειο στομάχι, μια ο καφές, είχα την ατυχία και έπεσα στο πιο αναγουλιαστικό Lifestyle σαιτ που θυμάμαι. Μετά δυσκολίας δεν ξέρασα και κάπως έτσι προέκυψε το παρόν, η πιο άσχετη δηλαδή από άποψη θεματολογίας ανάρτηση μου στο ιστολόγιο, ώς θεραπεία στην αναγούλα που ένοιωσα.

Είναι αλήθεια πως αρκετά χρόνια τώρα δεν πολυβγαίνω νύχτα σε μπαρ, καφέ κτλ καθώς όλες οι υπόλοιπες ασχολίες, μου τρώνε πολύ χρόνο και ενέργεια, και δεν βρίσκω και ιδιαίτερα εποικοδομητικό το σπόρ. Αν τύχει και βγώ, συνήθως θα είναι σε κάποια μουσική σκηνή όπως χθές ή καμιά συναυλία, όπου μάλλον δεν συναντούμε αυτά που θα αναφέρω παρακάτω, αλλά ακόμα και όταν κάπως συμβεί και βρεθώ σε μπάρ, είμαι με παρέα την οποία θέλω να δώ, μιλήσω, ασχοληθώ οπότε μάλλον έχω χάσει επεισόδια από αυτήν την "νύχτα". Έτσι, η αλήθεια είναι πως δεν περίμενα να υπάρχει στην Ελλάδα αυτό που μόνο σε κάτι αμερικάνικες ταινίες -συνήθως κωμωδίες- έχω δεί, δηλαδή ειδικοί επαγγελματίες που σε μαθαίνουν πως να ρίχνεις γυναίκες στις βραδινές εξόδους. Και, όμως, υπάρχει εταιρία με αυτό το αντικείμενο και το φανταστικό σαιτ με τίτλο "men of style" και τον ακόμα φανταστικότερο υπότιτλο "οι άντρες επέστρεψαν", η οποία κάνει ακριβώς αυτό. Όπως γράφουν:

"Η εταιρεία μας είναι η πρώτη και ίσως η μοναδική σοβαρή επαγγελματική προσέγγιση στην Ανάπτυξη των Ανδρών και την βελτιστοποίηση στις σχέσεις τους με τις γυναίκες, με τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Η πρωτοπορία μας δεν μένει μόνο στο αντικείμενο αλλά προχωράει στις μεθόδους εκπαίδευσης και στα πρακτικά εργαλεία που μεταφέρουμε στους Άνδρες που έρχονται σε επαφή με εμάς." 

Ο ιστότοπος της εταιρίας έχει σχετικά άρθρα αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι τα services που παρέχει, όπως online και τηλεφωνικές συμβουλές, σεμινάρια, μέχρι και On the spot training με τους masters (αν σας ξένισε που το έριξα στην αγγλική ορολογία θα καταλάβετε μετά).
Πληροφορούμαστε λοιπόν πως αν θέλει για παράδειγμα κάποιος να μάθει:

●Τι σημάδια δίνει η κάθε η γυναίκα για να σου δείξει πως να την σαγηνεύσεις;
●Τον απαραίτητο συνδυασμό για να εκφράζεις σεξουαλικότητα, θέληση και αποφασιστικότητα;
●Τους τρόπους που σαμποτάρεις την επιτυχία σου με τις γυναίκες;
●Να φτάνεις γρήγορα και εύκολα στο σημείο που να προβάλεις σε υποσυνείδητο επίπεδο τα χαρακτηριστικά ενός κορυφαίου αρσενικού;
●Πώς να χρησιμοποιείς την φυσική ικανότητα του εγκεφάλου σου να χτίζει μοτίβα επιτυχίας και δημιουργικότητας;
●Μέσω εξελιγμένων επικοινωνιακών τεχνικών να δημιουργείς με τις γυναίκες που μιλάς ένα περιβάλλον σεξουαλικής χημείας, εμπιστοσύνης και άνεσης;
●Να αντιλαμβάνεσαι και να διαχειρίζεσαι τα λογικά και συναισθηματικά κίνητρα της κάθε γυναίκας;
●Να κινητοποιείς καταστάσεις έκθεσης ώστε να εξελίσσεις τις ικανότητες σου;
●Να μετατρέπεις το πάθος σου σε βήματα επίτευξης και κατάκτησης και να αναλαμβάνεις στιγμιαία δράση;
●Να ερεθίζεις το κίνητρο σου όποτε επιθυμείς ώστε να δημιουργείς κοινωνικές συναναστροφές από το μηδέν;
●Να βγεις από τα παθητικά πλαίσια συζήτησης με τις γυναίκες και να επιβάλεις την δική σου πραγματικότητα;
●Να χρησιμοποιείς την κάθε εμπειρία που ζεις ως γνώση αλλαγής και ανάπτυξης σε οποιοδήποτε τομέα της ζωής σου;
●Να ξεκλειδώνεις κατά βούληση τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες που έχεις;

τότε "Η Υπηρεσία Infield:

●Σου παρέχει συνεχή στήριξη και καθοδήγηση κάθε δευτερόλεπτο
●Σε καμία προσέγγιση που θα γίνει δεν θα είσαι στιγμή μόνος σου
●Κάθε λεπτό που περνά θα έχεις τουλάχιστον έναν Σύμβουλο δίπλα σου να σε στηρίζει σε κάθε σου βήμα"

ούτως ώστε

"σε 4 ώρες μπορείς να αποκτήσεις εμπειρίες που θα θυμάσαι για μια Ζωή".

Με απλά λόγια.
Είσαι καληνυχτάκιας;
Βαρέθηκες να πίνεις μπακούρης ποτα μέχρι να ξεράσεις ενώ απλά κοιτάς σαν λιγούρη όλες τις γκόμενες που κυκλοφορούν σε ένα μαγαζί ή είσαι πέφτουλας αλλά τελικά δεν σου κάθεται καμία.
Συμπληρώνεις την φόρμα, έρχεσαι σε επαφή με τους ειδικούς, σε παίρνουν από το χεράκι μπαρότσαρκα και σε μαθαίνουν πώς να επιτυγχάνεις στο "κυνήγι" ή αλλιώς στο "game", ώστε να γυρίσει ο τροχός να γαμήσει και ο κλαρινογαμπρός.

Θα μου πείτε τώρα εντάξει μας τα είπαν και άλλοι αυτά, αλλά το ζήτημα σχέσεις γυναικών αντρών είναι άλυτο από την αυγή της ανθρωπότητας. Από το Πλατωνικό συμπόσιο και τις αρετές γυναικών του Πλουτάρχου, μέχρι το Κάμα Σούτρα και τον απόστολο Παύλο ή τους σημερινούς τζιχαντιστές ο καθένας (ανάλογα τον πολιτισμό στον οποίο ανήκει) λέει τα δικά του. Όχι τυχαία άλλωστε, ο τομέας της ερωτικής μαγείας διαχρονικά, βρίθει από μεθόδους και δασκάλους για αυτά ακριβώς τα θέματα. Η διαφορά όμως είναι οι ειδικοί.
Εδώ έχουμε τους Anestis, Spiros, Chris, Vasilis, Giorgos που ξέρουν τι κάνουν οι άνθρωποι, δεν είναι τυχαίοι. Η όπως διαβάζουμε ας πούμε στο Who is Spiros (Head Of Operations / Instructor at Men Of Style):

...
Όσο οι ηγετικές ικανότητές του εξελίσσονταν, ο Spiros δοκίμαζε τον εαυτό του σε κάθε ευκαιρία. Έτσι πήρε μέρος σε μεγάλα έργα ως υπεύθυνος σε διάφορους τομείς τα οποία παρέδωσε όλα με επιτυχία. Σπάζοντας συνεχώς το comfort zone του κατέληξε να έχει μια πλήρη αίσθηση για τις συναισθηματικές ανάγκες των ανθρώπων που δεν εκφράζονται πάντα με λογικά επιχειρήματα, δίνοντάς του έτσι την δυνατότητα να δίνει και να παίρνει αυτό που υποσυνείδητα οι άνθρωποι θέλουν πραγματικά να πάρουν και να δώσουν, επιτυγχάνοντας έτσι τους στόχους του.
Ο Spiros με εξειδίκευση στην Συναισθηματική Νοημοσύνη, με την βαθιά γνώση των κοινωνικών δυναμικών και την ικανότητα να επικοινωνεί αποτελεσματικά με όλους, πήρε γρήγορα μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στους πιο διάσημους έλληνες PUAs της ελληνικής Underground PickUp σκηνής. Πέρα από τους αριθμούς και τις επιτυχίες που απέδειξαν τις ικανότητές του στο PickUp, μεταξύ των άλλων pickup artists, οι ενέργειές του εκπέμπουν ένα αίσθημα εμπιστοσύνης και έμπνευσης. Τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα της ορθολογικής σκέψης και των ικανοτήτων του στα mind games τον μετατρέπουν σε ένα ισχυρό όπλο «κοινωνικών δυναμικών».
...
Η δέσμευσή του για βελτίωση και αυτογνωσία του, επιβάλλει να προσπαθεί πάντα για νέα πράγματα, να εξερευνά νέες αχαρτογράφητες περιοχές γνώσεων και αυτοεξέλιξης πέρα από κάθε comfort zone."

Για να μην πω για τον Chris που:

"Ο Chris ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το Pick Up το 2005. Έχει υπάρξει μέλος της Ελληνικής PickUp κοινότητας απ’ το 2006 και θεωρείται η πατρική φιγούρα της ελληνικής pickup σκηνής αλλά και ο κατά γενική ομολογία καλύτερος ενεργός PUA στην Ελλάδα."
.....
Από τα τέλη του 2009 o Chris είναι ο κορυφαίος Dating Coach και Σύμβουλος Σχέσεων στην Ελλάδα και ιδρυτικό μέλος του MenOfStyle.gr
ή και τον Dimitris:
"Με την επιβλητική του εμφάνιση, το ταλέντο του στον συνδυασμό αναίδειας και χιούμορ, την ικανότητα του στον χειρισμό της Ελληνικής γλώσσας, τα ανεξάντλητα σημεία αναφοράς από τις εμπειρίες των ταξιδιών αλλά και την διαμονή του σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες , θέτει την δημιουργία άμεσης ενστικτώδους έλξης στις γυναίκες σε καινούργια δεδομένα για τον χώρο,  όντας από τους πιο «επιθετικούς» και άμεσους στο παιχνίδι της αποπλάνησης!
Σύντομα γίνεται wing με τους πιο γνωστούς Έλληνες Pick Up Artists ."

Μην ξεχάσω και τον Giorgos:

"Όταν αποφάσισε ότι θέλει να βελτιωθεί και στις διαπροσωπικές του σχέσεις, στράφηκε στους καλύτερους, σε αυτούς που τα ξεκίνησαν όλα: Έχει εκπαιδευτεί στο Game από το Neil Strauss και την ομάδα του (head coaches). Από εκεί και έπειτα η ανάπτυξή του ήταν αλματώδης. Βασικό μυστικό του το άριστο inner game που του εξασφαλίζει ένα άνετο, ήρεμο και πλήρους αυτοπεποίθησης προφίλ, η σκληρή δουλειά και η συνεχής ενσωμάτωση feedback από κάθε interaction. Ο Giorgos, γνωστός ως ένας από τους καλύτερους PUA στην κοινότητα του game, διατηρεί ακόμα και σήμερα προσωπική φιλική επαφή με τους head coaches του Neil Strauss και είναι μέλος του Inner Circle που ο τελευταίος έχει συστήσει.
Για τα απίστευτα στατιστικά του και την αποτελεσματικότητα του, δεν του αρέσει να μιλάει ο ίδιος. Διαδίδονται μόνα τους από στόμα σε στόμα. Αυτό που του αρέσει όμως να εξηγεί είναι η προσωπική του φιλοσοφία του win-win, και οι τρόποι με τους οποίους μπορείς να κάνεις απλά τα πράγματα. Μελετητής της ανθρώπινης ψυχολογίας αλλά και λάτρης της στρατηγικής, αναλύει με διεισδυτική ματιά τις δυναμικές (dynamics) που αναπτύσσονται σε κάθε interaction.
Είναι χαρακτηριστική η άνεση με την οποία μπαίνει στα σετ, το χαλαρό και φυσικό στυλ που σε κάνει να θέλεις να τον γνωρίσεις καλύτερα και το playfulness με το οποίο αντιμετωπίζει τα πράγματα. Κάπως έτσι δεν θα έπρεπε να είναι το pickup άλλωστε; Ένα χαλαρό και φυσικό παιχνίδι στο οποίο όλοι περνάνε καλά…
Λατρεύει να κάνει diffuse objections και προσεγγίζει με άνεση και μικτά σετ. Ειδικότητα του το reframe ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, καθώς και ο έλεγχος του frame του interaction χωρίς να φαίνεται (frame control)."

και τέλος το παιδί της διπλανής πόρτας "Όντας για πολλά χρόνια ένας απογοητευμένος άνδρας με πολλές αποτυχίες στην προσωπική του ζωή, προσπάθησε να προσεγγίζει γυναίκες οδηγούμενος από την απόγνωση, πιστεύοντας ότι αξίζει κάτι καλύτερο. Και τα κατάφερε." Anestis

"είναι ιδιαίτερα γνωστός και για την εξέλιξη του διαδικτυακού φλερτ, στο οποίο και έκανε τα πρώτα του βήματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εξέλιξε τον εαυτό του χωρίς βοήθεια σε τέτοιο σημείο, ώστε το Online Game – Παιχνίδι στο Διαδίκτυο και το Facebook να έχει πάρει νέα διάσταση, ενώ τα σεμινάριά του πάνω στο φλερτ στο Διαδίκτυο έχουν απασχολήσει αρκετές φορές τα ελληνικά ΜΜΕ και οι συνεντεύξεις διαδέχονται η μία την άλλη.
....
Ειδικότητά του είναι η ετοιμολογία του, η άνεσή του και το χιούμορ του. ‘Έχοντας πραγματικά αστείρευτη ενέργεια  που σε συνδυασμό με το πηγαίο χιούμορ, τον ενθουσιασμό και την μεγάλη εμπειρία του μπορεί να καθηλώσει όχι μόνο την γυναίκα που τον ενδιαφέρει, αλλά και μία ολόκληρη παρέα ανθρώπων! Είναι γνωστός για  το πάθος του όχι μόνο για το φλερτ, αλλά και με οτιδήποτε καταπιαστεί – καθώς και για τη μεγάλη του εμπειρία όντας ενεργός player από το 2008.
....
Ο Anestis είναι ένας αναγνωρισμένος στην ελληνική κοινότητα  pickup artist, έχοντας βαθιά γνώση στο Φλερτ αλλά και στην Ψυχολογία των δύο φύλων, το οποίο και εξελίσσει συνεχώς στα δύσκολα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας με σκοπό να κάνει το φλερτ πιο εύκολο και διαθέσιμο για όλους τους άνδρες έχοντας χιλιάδες ώρες στο ενεργητικό του που έχει αφιερώσει προσεγγίζοντας γυναίκες.
....
Παράλληλα, ο Anestis τα τελευταία 4 χρόνια εξέλιξε το Παιχνίδι στην live προσέγγιση ακόμα περισσότερο με συνεχή εξάσκηση, που τον έφερε εμπειρικά σε κορυφαίο επίπεδο για τα ελληνικά – και όχι μόνο – δεδομένα, έχοντας παρακολουθήσει και Coaching Seminar με τους Venusian Arts, την ομάδα του Mystery, που θεωρείται από πολλούς ένας από τους πατεράδες του φλερτ στη σύγχρονη εποχή. Ο Ανέστης συχνά αναφέρει ότι όποτε έρχεται σε επαφή με μαθητή, στα μάτια του μαθητή βλέπει τον εαυτό του πριν πολλά χρόνια και αυτό είναι κάτι που τον ωθεί να αποδίδει πάντα 100%, καθώς και να καταλαβαίνει πάντα πώς μπορεί να νιώθει αυτός που έχει απέναντί του."

Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω προσωπικά ψάρωσα και αν είχα ανάγκη σίγουρα θα έπαιρνα το κορυφαίο παρεχόμενο Service της εταιρίας δηλαδή τα bootcamps για να μάθω "πως να έχεις επιτυχία με τις γυναίκες άμεσα, σε ένα διήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με κόστος λιγότερο από ένα επαγγελματικό σεμινάριο υψηλού επιπέδου. Ήρθε η ώρα να απολαύσεις το να είσαι άνδρας!"
Ε τι σκατά τόσα λεφτά έχουμε φάει όλοι σε επαγγελματικά σεμινάρια, πιστοποιήσεις και άλλες μαλακίες. Ας τα δώσουμε να μάθουμε και τίποτα χρήσιμο.
Ότι δηλαδή πρέπει να ξέρει κάθε Pick-up (όχι αυτά τα παλιά) Artist "

"Μεταξύ άλλων, στα bootcamps θα μάθεις:
1) μία λίστα με όλους τους διακόπτες που δημιουργούν – και καταστρέφουν – την έλξη στη γυναίκα και πως να τους ενεργοποιήσεις.
2) πώς να προσεγγίζεις οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, μεικτή ή μόνο με γυναίκες.
3) πώς να κλιμακώνεις το άγγιγμα και τη σωματική επαφή, πώς να έχεις σωστή γλώσσα του σώματος.
4) πώς να προσεγγίζεις μπαργούμεν, σερβιτόρες, χορεύτριες ή ακόμα και στρίπερς (χωρίς να ξοδέψεις ούτε ένα ευρώ).
5) online game.
6) πώς να είσαι πάντα σίγουρος και να έχεις αυτοπεποίθηση.
7) ατελείωτες ατάκες – ρουτίνες, ώστε να έχεις πάντα κάτι να πεις και να μη σε κυριεύει ο πανικός.
8) πως να οδηγείς την απλή επικοινωνία σε ερωτική.
9) πως να κλιμακώνεις και να ολοκληρώνεις την αλληλεπίδραση παίρνοντας το τηλέφωνό της ή συνεχίζοντας την επικοινωνία σε άλλο χώρο (προσωπικό ή άλλο μαγαζί οι δύο σας).
10) πως να διαχειρίζεσαι τις δυναμικές στα επόμενα ραντεβού ή στην όποια σχέση δημιουργήσετε "

Το σαιτ γενικά είναι ένας θησαυρός γνώσεων, πληροφοριών και lifestyle τέτοιου τύπου, μέχρι και οδηγίες για ντύσιμο και άλλα έχει, απλά δεν καταλαβαίνω γιατί αντί να χαίρομαι  που σωθήκαμε οι άντρες και επιστρέφουμε με πιάνει αναγούλα, ή για να το πώ αντίστροφα ποιος απελπισμένος στον αγάμητο πούτσο θα ψαρώσει από αυτά και θα ασχοληθεί.

Μετά θυμάμαι τα ορφανά του lifestyle των 80s
και 90s Κλικ, men, Maxim κτλ και μου λύνεται η απορία, αφού θα πρέπει σήμερα να έχουμε μια ολόκληρη, μην πώ και δύο γενιές κατεστραμμένων αρσενικών και θηλυκών στους οποίους απευθύνεται ώς πελάτες αλλά και ώς στόχος  του "κυνηγιού" η εν λόγω εταιρία.


Για όσους τώρα την είχαν γλυτώσει αρκεί για να συνοψίσει το θέμα η παρακάτω ατάκα του Arnie. Αν μάλιστα στους εχθρούς μας βάλουμε και τους Chris, Anestis, Giorgos και ΣΙΑ αφού μας τρώνε τις στριπερς (χωρίς να ξοδέψουν μάλιστα ούτε ένα ευρώ), ακόμα καλύτερα!

Για να μην πάει και τελείως στο βρόντο η ανάρτηση, ας ενημερώσουμε πως και ο Robert Parker άρχισε να αναρτά άρθρα του στο Academia : https://oxford.academia.edu/robertparker. Γιουυυυυυυυυυυυυυπι τι να τα κάνεις τα bootcamps αν έχεις R.Parker για διάβασμα :-)

Επιστρέφοντας την ερμηνεία στην εμπειρία.

Γράφοντας πρόσφατα το κείμενο της ομιλίας μου για το επερχόμενο μυθικιστικό συνέδριο και αναφερόμενος στις διάφορες σχολές ερμηνείας του φαινομένου μυθολογία, για άλλη μια φορά κατέληξα να σκέφτομαι τον βαθμό επιρροής των διαφόρων επιστημονικών ή ακαδημαϊκών μελετών των εκατό τελευταίων χρόνων στο συλλογικό φαντασιακό όσον αφορά σχετικά ζητήματα. Παρότι, σίγουρα υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο χάσμα που χωρίζει συνήθως το έργο διανοητών και ακαδημαϊκών από το ευρύ κοινό, το οποίο τις περισσότερες φορές αγνοεί πλήρως τις ιδεολογικές διαδρομές των θεωριών που διατυπώνονται, αν όχι και τις ίδιες τις θεωρίες, πολλές από τις ιδέες που αρχικά εμφανίζονται σε τέτοιους κύκλους καταλήγουν τελικά εν μέρει να διαχέονται εκλαϊκευμένες, παραλλαγμένες ή διαστρεβλωμένες, μερικές φορές ίσως και αυτούσιες, στο ευρύ κοινό . Αυτή η διάχυση συνήθως πραγματοποιείται σταδιακά, μέχρι να λάβει την πλήρη της διάσταση μετά από αρκετό καιρό, αν και δεν σπανίζει το φαινόμενο της γρήγορης και καθολικής μετάδοσης, όπως παρατηρείται σε πολύ καθοριστικές ιδέες, οι οποίες συνήθως αποτελούν τις βάσεις αυτών που αργότερα αναγνωρίζονται ως κυρίαρχα ιδεολογικά συστήματα, ή zeitgeist μιας εποχής. Σαν χαρακτηριστικά παραδείγματα μου έρχονται τώρα πρόχειρα στο μυαλό οι θεωρίες του Φρόιντ ή του Μαρξ. Ιδέες οι οποίες την εποχή τους είχαν έναν μεγάλο βαθμό καινοτομίας μετά από χρόνια αποτέλεσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κοινό κτήμα ανθρώπων που μπορεί να μην διάβασαν ουδέποτε είτε τον ένα είτε τον άλλο διανοητή. Έτσι, σήμερα ακόμα και στο τελευταίο χωριό, σίγουρα θα πετύχουμε σε μια συζήτηση κάποιον να ερμηνεύει πράξεις του συνανθρώπου του με βάση τις θεωρίες του Φρόιντ ή να ασκεί κριτική στην θρησκεία η άλλες κοινωνικές εκφάνσεις επηρεασμένος από μαρξιστικού τύπου αναλύσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ασυνείδητη διάχυση των ιδεών μπορεί να είναι τόσο καθολική ώστε σε συνδυασμό με την άγνοια προέλευσης αντίστοιχων, ή αντίπαλων, άλλων ιδεών, νεότερων ή παλαιότερων, να καθιστά αδύνατη κάθε προσπάθεια εξέτασης τους ως απλά θεωρίες με βαθμούς ορθότητας ή σφάλματος συγκρίσιμους με τις άγνωστες άλλες. Η μεγάλη τους διάχυση συντροφεύεται από οικειοποίηση.

Ο προηγούμενος αιώνας είχε να επιδείξει πληθώρα τέτοιων ιδεών. O τωρινός αντιθέτως, έχει να επιδείξει πληθώρα κριτικών αντιμετωπίσεων ειδικά των θεωριών με την μεγαλύτερη διάχυση. Είναι, όμως, ακριβώς αυτές οι κριτικές επανεξετάσεις οι οποίες αργούν να φτάσουν στο ευρύ κοινό και συχνά συντροφεύονται από την παντελή αγνόηση τους. Φαντάζομαι πως ίσως στο μέλλον κάποιες από αυτές ίσως εξελιχθούν σε αντίστοιχα καθολικά ερμηνευτικά συστήματα και ίσως πάρουν την θέση των πρώτων σε ένα φαύλο κύκλο κατά την διάρκεια του οποίου αυτό που δεν περιμένουμε από το ευρύ κοινό είναι η κριτική αντιμετώπιση τους. Οι ιδέες με άλλα λόγια αρκετά συχνά επιδρούν στους περισσότερους όπως η μόδα. Κάπως αντίστοιχα βέβαια, λειτουργούν σε ένα βαθμό, και εντός των κύκλων των ειδικών που ασχολούνται πιο επιστάμενα με διάφορα ζητήματα, ή στο πιο συγκεκριμένο κοινό που ενδιαφέρεται για αυτά. Κάπως έτσι εξάλλου μπορούμε να μιλάμε για συγκεκριμένες ερμηνευτικές η μεθοδολογικές σχολές που κυριαρχούν για κάποια περίοδο σε κάποιο αντικείμενο.
Για να μην μακρηγορώ, όμως, ας περάσουμε σε σχετικά θέματα που ενδεχομένως ενδιαφέρουν το πιο «ειδικό κοινό» των ενασχολούμενων θεωρητικά η πρακτικά με τον Ελληνικό πολυθεϊσμό και άπτεται των ερμηνειών αυτού.

Για να δώσω ένα παράδειγμα ερμηνευτικής σχολής με ιδιαίτερη διάχυση των ιδεών της στην θεματολογία μας, ας αναφέρουμε την σχολή του Cambridge ήτοι Jane Harrison, David Murray, Cook, Frazer ίσως κτλ οι οποίοι ταύτισαν τον μύθο με την τελετουργία ή καλύτερα διέκριναν ως αίτιο πίσω από κάθε μύθο μια τελετουργία. Σε αυτούς οφείλεται κατά μια έννοια η εμμονή με τους λεγόμενους βλαστικούς, αναστενόμενους θεούς και η συνεχή ανάγνωση γονιμικών προτύπων πίσω από κάθε τελετή. Η σχολή αυτή έδρασε κυρίως στις αρχές του 20ου αιώνα δηλαδή έχουν περάσει εκατό χρόνια απ’ όταν διατύπωσαν τις τότε ριζοσπαστικές τους ιδέες. Έκτοτε η μονολιθικότητα της ερμηνείας τους έγινε αντικείμενο έντονης κριτικής οι μελέτες εστίασαν σε άλλα πράγματα και κρατώντας ότι καλό είχαν να πουν θεωρούνται πια ξεπερασμένοι. Παρ’ όλα αυτά στο 90% άρθρων που διαβάζω στο ίντερνετ από ερασιτεχνικά ενασχολούμενους με τα ζητήματα αυτά οι θέσεις τους δεσπόζουν λές και διατυπώθηκαν χθές. Βέβαια αυτό δικαιολογείται κάπως και από το γεγονός ότι η ελληνική βιβλιογραφική παραγωγή υπολείπετε απίστευτα στον τομέα και αρκετοί εκδοτικοί τύπωναν κατά κόρο έργα τέτοιας εποχής λόγω μη απόδοσης συγγραφικών δικαιωμάτων.



Ακόμα ένα παρόμοιο παράδειγμα, αν και πολύ γενικότερο που σχετίζεται με τις περισσότερες ερμηνευτικές σχολές του περασμένου αιώνα είναι η μόνιμη προσπάθεια ανακάλυψης μη θρησκευτικών αιτίων πίσω από θρησκευτικές πρακτικές. Είτε πρόκειται για αρχέτυπα, είτε για κοινωνικές δομές και θεσμούς, είτε για βιολογικούς προκαθορισμούς, ειδικά στις αρχαίες θρησκείες παρατηρούμε την προσπάθεια απόδοσης λόγων και εξηγήσεων τέτοιου τύπου για κάθε τελεστική πράξη ή πράξη λατρείας με κοινό σημείο πως περίπου ποτέ δεν περιλαμβάνεται στην ατζέντα το απολύτως οφθαλμοφανές. Δηλαδή πως αυτά γίνονται στην προσπάθεια του ανθρώπου να έρθει σε επαφή με τους Θεούς. Το προελαύνον μετά τον Διαφωτισμό αθεϊστικό επιστημονικό και κοσμικό πνεύμα προφανώς και έχει συμβάλει τα μέγιστα σε αυτό. Βέβαια κάποια στιγμή, όπως πρώτη η ανθρωπολογία ανακάλυψε, καλές όλες οι ερμηνείες και εξηγήσεις και σίγουρα μας είπαν πολλά χρήσιμα πράγματα, αλλά ένα αντικείμενο για να το εξετάσεις πρέπει να είσαι σε επαφή με αυτό και όχι να το κοιτάς σαν κάτι άλλο από αυτό που είναι. Δεν λέω πως πρέπει σώνει και καλά να πιστεύεις σε αυτό όπως πίστευαν οι αρχαίοι, εφόσον αναφερόμαστε για παράδειγμα στην ελληνική θρησκεία, για να το μελετήσεις καθώς τα νοητικά και λογικά εργαλεία υπάρχουν, αλλά αν μη τι άλλο θα πρέπει να θεωρήσεις πως ως θρησκευτικό σύστημα είναι εξίσου νόμιμο και σωστό με τις λεγόμενες «μεγάλες σύγχρονες θρησκείες» οι οποίες ναι μεν μελετώνται και με τους παραπάνω τρόπους, αλλά η πίστη των θρησκευτών δεν απομονώνεται από τις ερμηνείες.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στο προσφιλές μου θέμα της αιματηρής θυσίας (στο οποίο έχω αναφερθεί ξανά εδώ ). Την σύγχρονη εποχή δύο ερμηνείες κυριάρχησαν στο ζήτημα. Η επηρεασμένη από την σχολή του Cambridge άποψη του Burkert πως η θυσία είναι αποτέλεσμα των αρχέγονων πρακτικών των τροφοσυλεκτών-κυνηγών και έχει να κάνει με τις κοινωνικές δομές του τότε και την ανάγκη θεσμοθέτησης και αντιμετάθεσης της βίας και αυτή των Vernant και Dettiene, που με εργαλεία τον στρουκτουραλισμό ανιχνεύει πώς η λατρευτική πράξη εξυπηρετεί τους κοινωνικούς θεσμούς της εποχής ενισχύοντας την κοινότητα κτλ. Σε καμιά από τις δύο θεωρίες δεν λαμβάνεται υπόψη το προφανές, δηλαδή ή άποψη των ίδιων των λειτουργών αυτής της πρακτικής πως με αυτήν έρχονται σε επαφή με τους Θεούς. Είτε οι θεοί είναι οι φαντασιακές συλλήψεις των κοινωνικών θεσμών και της ομάδας είτε είναι η ψυχολογική αποτροπή των αρνητικών επιπτώσεων της βίας σε μια κοινωνία, ως Θεοί απουσιάζουν. Εξίσου απουσιάζουν και οι πιστοί που θυσίαζαν σε αυτούς. Και μας μένει μόνο μια ερμηνεία του περιτυλίγματος της πράξης, βασισμένη σε όσα δεδομένα δένουν καλά με την θεωρία του κάθε μελετητή.


Ευτυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια το τοπίο έχει αλλάξει και μάλιστα οι αλλαγές είναι ταχύτατες καθώς ολοένα και περισσότεροι μελετητές αρχίζουν να λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψιν, στην προσπάθεια τους κριτικής εξέτασης όλων αυτών των παλαιότερων θεωρήσεων, το προφανές, δηλαδή τον λόγο που οι ίδιοι οι ασκούντες μια πρακτική έδιναν για αυτή. Στο παράδειγμα μας για την θυσία αξίζει εν προκειμένω να αναφέρουμε ένα πρόσφατο έργο με τίτλο “Smoke signals for the Gods” το οποίο εξετάζει εκ νέου το ζήτημα ακριβώς υπό αυτό το πρίσμα. Πως οι αρχαίοι τελούσαν αιματηρές θυσίες γιατί έτσι έρχονταν σε επαφή με τους Θεούς και όχι γιατί έτσι ενίσχυαν σώνει και καλά τις κοινωνικές τους δομές (ανεξάρτητα αν και αυτό συνέβαινε τελικά). Ομοίως για παράδειγμα τα μαντεία υπήρχαν γιατί οι άνθρωποι πάλι λάμβαναν απαντήσεις από τους Θεούς (έτσι τουλάχιστον πίστευαν αυτοί) και όχι γιατί όπως θα ακούγαμε στο καφενείο του χωριού το όποιο ιερατείο ήλεγχε με αυτό τον τρόπο το αλλοτριωμένο εργατικό δυναμικό της εποχής κτλ. Το ευχάριστο είναι πως καθημερινά όλοένα και περισσότερα έργα παράγονται που επιτέλους λαμβάνουν υπόψη το προφανές και δεν μένουν μόνο στην αναζήτηση άλλων αιτίων πίσω από το φαινόμενο.

Προφανώς εκεί που θέλω να καταλήξω είναι πως καλό θα ήταν και οι σημερινοί εν ελλάδι ασχολούμενοι αρθρογράφοι κτλ με αυτά τα θέματα να αρχίσουν να τα προσεγγίζουν κατ’ αυτόν τον τρόπο και να ξεπεράσουν τις από καιρό ξεπερασμένες μονολιθικές θεωρήσεις που επικρατούν λόγω της μεγάλης τους διάχυσης στο ευρύ κοινό. Ακόμα καλύτερα, το επόμενο στάδιο θα είναι τέτοιου τύπου αναζητήσεις να συντροφεύονται και από την γνώση της εμπειρίας, δηλαδή της πρακτικής εφαρμογής, να προέρχονται δηλαδή από σύγχρονους πολυθεϊστές και όχι από τα ορφανά των παλαιότερων ιδεολογημάτων που μάλιστα συχνά εμφανίζονται και ως περισσότερο «γνώστες» των αντικειμένων αυτών επειδή κάπου πήρε το μάτι τους μια ανάλυση της Harrison.