Τα Gucci στην Ακρόπολη ή όταν η πολιτισμική κληρονομιά είναι προϊόν για διαχείριση.

Είναι δυο τρεις ημέρες τώρα που το διαδίκτυο έχει γεμίσει με αναφορές, απόψεις και διαξιφισμούς σχετικά με την αίτηση του οίκου μόδας Gucci, να παραχωρηθεί ο χώρος της Ακροπόλεως (μεταξύ Παρθενώνος και Ερεχθείου) για την πραγματοποίηση Show του οίκου. Ο οίκος σύμφωνα με τα δημοσιεύματα προτίθονταν να κάνει δωρεά ύψος 2εκ. για τις ανάγκες του Υπ.Πο, ενώ θεώρησε καλό να αναφέρει πως θα ξόδευε και ένα ποσό της τάξης των 50εκ για διαφημιστικό χρόνο, χρόνος ο οποίος ταυτόχρονα θα διαφήμιζε το background της εκδήλωσης του οίκου μόδας, δηλαδή την Ακρόπολη. Το ΚΑΣ ομόφωνα απέρριψε την πρόταση (λεπτομέρειες της συνεδρίασης μπορείτε να βρείτε εδώ. Κακώς στην αντιπρόταση αναφέρθηκε το Ολυμπιείο καθώς πρέπει να ισχύει και για εκεί ότι περίπου και για την Ακρόπολη παρά την διαφορά συμβολικού μεγέθους) και αναθέρμανε τις δικτυακές συζητήσεις που είχαν ξεκινήσει προτού βγει η απόφαση απ' όταν μαθεύτηκε η αίτηση του Gucci.

Για το ζήτημα δημιουργήθηκαν αμέσως δύο κυρίαρχα στρατόπεδα τα οποία απλοποιώντας τις ποικίλες διακυμάνσεις τους εκφράστηκαν ως :
-Όχι με τίποτα να μην δοθεί άδεια
-Ναι, γιατί όχι

Το πρώτο στρατόπεδο εν πολλοίς χρησιμοποίησε τα τετριμμένα εθνο-uplifting του στύλ "Ο Ιερός μας βράχος" κτλ, ενώ το δεύτερο τα εξίσου τετριμμένα μεταμοντερνικο-μηδενιστικό-σχετικιστικά του στύλ "και αλλού γίνονται αυτά", "θα πάρουμε κανα φράγκο", "σιγά ποιος θα ορίσει την τέχνη" κτλ.

Ανάμεσα λοιπόν στα διάφορα που διάβασα έτσι όπως τα σταχυολόγησα από τους αντιδικούντες θέλω να κάνω κάποια σχόλια, ώστε να επαναφέρω την εστίαση σε αυτά που προσωπικά θεωρώ σημαντικά, καθώς εκ πρώτης και ανεξάρτητα του τετριμμένου της κάθε ατάκας, επιχειρήματα και των δύο πλευρών μπορεί να είναι βάσιμα. Δυστυχώς όμως μπορεί να είναι και εκτός ουσίας.

UNESCO και παγκοσμιότητα του μνημείου.
Και οι δύο πλευρές, χρησιμοποίησαν τo status του μνημείου ως παγκόσμια κληρονομιά για να υποστηρίξουν την άποψη τους. Από την μια πώς δεν γίνεται ένα τόσο σημαντικό μνημείο να παραχωρείται για κάτι τέτοιο και από την άλλη πως αφού είναι παγκόσμιο και δεν ανήκει αποκλειστικά στους  Έλληνες τι μας τα πρήζουν οι Ελληναράδες με τον Ιερό τους βράχο.

Καλώς και υπάρχει ένα οργανισμός που αναγνωρίζει μνημεία κτλ σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ συχνά προβαίνει σε προστατευτικές ή υποστηρικτικές δράσεις για αυτά, δεν θα κάτσω να εξετάσω αν λειτουργεί σωστά, αν όχι και οτιδήποτε άλλο παρεμφερές δεν μας ενδιαφέρει εδώ.
Το θέμα είναι πως το οποιοδήποτε από αυτά τα μνημεία έχει μια αξία ανεξαρτήτως Ουνέσκο ή άλλου παρόμοιου οργανισμού. Αυτή η αξία μπορεί να χωριστεί σε "κληρονομική" αξία και σε συμβολική-ιδεολογική αξία. Ως κληρονομική την αναφέρω όταν υπάρχει μια σχέση (πραγματική η φαντασιακή δεν μας ενδιαφέρει επίσης) μεταξύ του μνημείου-αρχικών δημιουργών και των κληρονόμων-κράτους διαχειριστή. Ως Συμβολική-ιδεολογική αναφέρω την αξία εκείνη που σχετίζεται με ιστορικά-πολιτικά ή ευρύτερα κοινωνικά συμφραζόμενα που καθιστούν το μνημείο ακόμα σχετικό παρά την πάροδο του χρόνου. Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις "μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς" που δεν έχουν κανένα από τα παραπάνω περιεχόμενα αλλά αναγνωρίζονται ως τέτοια λόγω ιστορικής, αρχαιολογικής ή καλλιτεχνικής αξίας.

Η Ακρόπολη για παράδειγμα ανήκει και στις τρεις κατηγορίες καθώς:
Α. Το νέο ελληνικό κράτος και ο νεοελληνικός λαός θεωρούνται κληρονόμοι των αρχικών δημιουργών του.
Β. Αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο κοινωνικό-πολιτικών συμβάντων που όλος ο σύγχρονος Δυτικός πολιτισμός (η και παγκοσμίως βάσει του πνεύματος του Ουμανισμού-Διαφωτισμού) αναγνωρίζει ως καταγωγικά του.
Γ. Φυσικά και έχει καλλιτεχνική, ιστορική, αρχαιολογική αξία.
Αντιθέτως οι Πυραμίδες της Αιγύπτου, δεν έχουν ούτε σύγχρονο κληρονόμο (ίσως ελάχιστες μειοψηφίες της σημερινής Αιγύπτου να θεωρούν εαυτούς ως Αιγύπτιους έχοντες σχέση με τον αρχαίο λαό), ούτε και αποτελούν κάποιο γενικώς αναγνωρισμένο παγκόσμιο ιδεολογικό σύμβολο όπως η Ακρόπολη.

Άμεσα από τα παραπάνω μπορούμε να υποθέσουμε πως σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να έχουμε διάσταση απόψεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών. Δηλαδή άλλο να θέλουν οι κληρονόμοι, άλλο οι διαχειριστές (πχ κράτος) και άλλο οι συμβολικώς ενδιαφερόμενοι (όπου και εκεί άλλο ο έκαστου συμβόλου ενδιαφερόμενος πχ αρχιτέκτονας, ιστορικός κτλ). Αναγκαστικά λοιπόν, σε αυτή την περίπτωση για να μπορούμε να συνενοούμαστε θα έπρεπε να έχουμε μια αξιολογική κατάταξη του αν μη τι άλλο ηθικού πλεονεκτήματος (προβάδισμα στην απόφαση) της μίας ή της άλλης κατηγορίας.
Προσωπικά, για παράδειγμα, πρώτα θα έδινα ηθικό προβάδισμα για οποιαδήποτε απόφαση στον κληρονόμο, μετά στον διαχειριστή και μετά στον απόμακρο συμβολικώς ενδιαφερόμενο. Η άποψη μου μπορεί να άλλαζε μόνο όταν προέκυπτε με κάποιο τρόπο διάσταση κάποιου μέρους με τον ουσιαστικό ή ιδανικά οριζόμενο ρόλο του σε σχέση με το μνημείο. Εν τάχει, αν πχ οι κληρονόμοι ήταν ουσιαστικά πιο άσχετοι με το μνημείο απ' ότι οι συμβολικώς ενδιαφερόμενοι, η πχ αν ο διαχειριστής για κάποιο λόγο πολιτικών αλλαγών αποφάσιζε -εν αντιθέσει με την θέληση των υπολοίπων - να κάνει κάτι καταστροφικό (Πχ πολιτική κυριαρχία ISIS στην Παλμύρα).
Στην συγκεκριμένη, όμως, περίπτωση δεν μπορώ παρά να υποθέσω (εύλογα) μια κοινή τοποθέτηση όλων των παραπάνω έναντι του θέματος "επίδειξη μόδας στην Ακρόπολη".

Κάπως έτσι, η αναφορά της παγκοσμιότητας ώς επιχείρημα για να δοθεί η άδεια με ταυτόχρονη ηθική υποβάθμιση οποιουδήποτε άλλου παράγοντα εκ των ανωτέρω με αληθή ή αναληθή επιχειρήματα (αδιάφορο) πχ "αφού οι νεοέλληνες δεν σέβονται οι ίδιοι την κληρονομιά τους τι μιλάνε" και άλλα σχετικά δεν μπορώ να καταλάβω τι ρόλο μπορεί να εξυπηρετεί πέρα του ιδεολογικού αυνανισμού αυτού που την εκφράζει (δηλαδή απλά παπαγαλίζω την μόνιμη εθνοαξιακο-μηδενιστικοσχετικιστική μου στάση ως "προοδευτικός").

Ο Ρουβάς Ηρώδειο = Gucci Ακρόπολη

Κατ' αντιστοιχία με τα παραπάνω είδα και εξισώσεις τέτοιου τύπου με περιεχόμενο που μάλλον υπονοεί πως αφού είμαστε μπαγλαμάδες τι μας πείραξε ο Gucci και το παίζουμε ιστορία, επιχείρημα το οποίο επίσης αδυνατώ να κατανοήσω, πέρα της βλακώδους εξίσωσης που περιέχει.Ας εστιάσουμε λοιπόν, όπως και ο νόμος στον "χαρακτήρα" του μνημείου.
Ποιος ο χαρακτήρας του Ηρωδείου; Το λέει η λέξη, ήταν ένα ωδείο, ένας χώρος δηλαδή όπου παρουσιάζονταν/εκτελούνταν μουσικά (για την αρχαιότητα αυτό σημαίνει μέλος, λόγος, κίνηση/χορός) δρώμενα. Τι ήταν η Ακρόπολη; Το θρησκευτικό και πολιτικό συμβολικό κέντρο της πόλεως των Αθηναίων. Τι είναι ο Ρουβάς; Τραγουδιστής. Τι έκανε στο Ηρώδειο; τραγούδησε. Τι είναι ο Gucci; Τι θέλει να κάνει στην Ακρόπολη; Νομίζω με αυτόν τον απλό τρόπο εύκολα βγάζουμε συμπέρασμα.
Πέραν αυτού, σήμερα, όπως και στην αρχαιότητα φαντάζομαι πως δεν ήταν όλες οι παραστάσεις εξίσου καλές ούτε οι ηθοποιοί, τραγουδιστές κτλ εξίσου ικανοί. Φαντάζομαι επίσης πως συχνά η αξία των πρώτων και η ικανότητα των δεύτερων δεν θα ταυτίζονταν πάντα με την κρίση του κοινού όπως και τώρα. Δεν θα πρέπει δηλαδή ξαφνικά να αναγορευτώ εγώ η το ΚΑΣ σε κριτικό τέχνης και να αποφανθώ για την χρήση του μνημείου βάσει της αντικειμενικής ή υποκειμενικής καλλιτεχνικής αξίας  του ενδιαφερόμενου αλλά όπως φάνηκε πρίν, βάσει του είδους χρήσης. Οπότε, και υπό αυτή την διάσταση πάλι δεν βλέπω γιατί ένα τέτοιο επιχείρημα να δρά υποστηρικτικα για την πασαρέλα στην Ακρόπολη, και ξανά το τοποθετώ στην ίδια σφαίρα με τα παραπάνω δηλαδή ώς εθνομαζοχιστική μηδενιστική έκφραση (γιατί αλλιώς θα έπρεπε να ήταν ο πράττων την εξίσωση περισσότερο κατακριτικός έναντι της όποιας χρήσης όχι λιγότερο).

Οικονομισμός και αξίες. 

Τα καλύτερα βέβαια τα διάβασα όταν στα επιχειρήματα μέσα, εισέβαλαν οι "αγορές", δηλαδή τα χρήματα που ο ιδιωτικός οίκος μόδας θα "δώριζε" (σύμφωνα με τον νόμο δεν μπορεί να υπάρχει παραχωρήσει από άμεση ανταποδοτικότητα)  προς πολιτισμική αξιοποίηση στο δημόσιο και την έμμεση διαφήμιση που θα γίνονταν στο μνημείο και στην χώρα. Εδώ βρήκα μερική ταύτιση και δεξιών νεοφιλελέρων αλλά και αριστερό-κουλτουριάρηδων (και δεν μου κάνει εντύπωση αφού εν τέλει....το ίδιο Zeitgeist ζούμε όλοι).
Αν υποθετικά, όμως,  θέλουμε να το δούμε έτσι ας επαναλάβουμε την πρόταση της εταιρίας. 2εκ. δωρεά σε βάθος 5 χρόνων και έμμεση διαφήμιση 50εκ περίπου λόγω της διαφημιστικής τους καμπάνιας που θα παίξει Background τον Παρθενώνα από την 15λεπτη εικονοληψία του σόου. Μάλιστα. Δηλαδή: το-απαραίτητο-για-την-καμπάνια- Ιερό-μνημείο-που-όλοι-σεβόμαστε κοστολογείται στην πρόταση στο 4% των συνολικών εξόδων της διαφήμισης....Και καθόμαστε και το σκεφτόμαστε πως θα μας δώσουν 2εκ αντί να τους πούμε άμεσα να πα να ^&@%$#&^@; Είμαστε σοβαροί; Επίσης είμαστε σοβαροί όταν ακούμε στην πρόταση (η αποδεχόμαστε και το χρησιμοποιούμε ως επιχείρημα) πως ένα μνημείο σαν την Ακρόπολη (Ουνέσκο, παγκόσμιο σύμβολο και μπλα μπλα τα είπαμε) χρειάζεται την έμμεση διαφήμιση του οίκου μόδας; Ε να τους πληρώσουμε εμείς τότε μπας και φανεί λίγο ο Παρθενώνας πίσω από τα walking dead της πασαρέλας (αλήθεια γιατί βάφουν όλα τα μοντέλα σαν ζόμπι τα τελευταία χρόνια;). Απλά ντροπή και ευτυχώς που θίχτηκε και κατ' αυτόν τον τρόπο, δηλαδή ώς εξευτελιστική, η πρόταση μέσα στην συνεδρίαση του ΚΑΣ.

Το πρόβλημα εδώ, είναι πως στα μυαλά των περισσοτέρων δεν υπάρχει ιεράρχηση των αξιών με αποτέλεσμα λόγω της αλλοτρίωσης που έχει επιφέρει ο οικονομισμός, η συμβολική ή άλλη "άυλη" αξία ενός μνημείου να μπορεί να συγκριθεί η και ακόμα και να έπεται των μετρήσιμων χρηματικών αξιών των αγορών, εμπόρων, διαφημιστών κτλ. Ειδικά σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης φαντάζει πολύ εύκολα να γίνουν τέτοιες ηθικές και αξιακές εκπτώσεις. Κάτι τέτοιο, όμως απλά θυμίζει την περίπτωση κάποιου άρρωστου ναρκομανή, που για να βρει την δόση του πουλάει το τελευταίο πχ ενθύμιο της νεκρής μάνας του. Αυτός είναι ένας άρρωστος άνθρωπος και εν μέρει μπορεί να δικαιολογηθεί, οι προβάλλοντες το οικονομικό επιχείρημα για "ενοικίαση" της Ακρόπολης τι δικαιολογία έχουν για την ηθική τους κατάπτωση;

Ομοίως, είναι εντελώς τρέλα να υποστηρίζεται πως ο Παρθενώνας έχει ανάγκη διαφήμισης από τον όποιο Γκούτσι. Αποδεχόμενοι κάτι τέτοιο, ξανά υποβαθμίζουμε την αξία ενός τέτοιου μνημείου έναντι μιας οποιασδήποτε εταιρίας ή "αξίας" των σημερινών αγορών. Εφόσον σκεφτόμαστε έτσι, προφανώς είμαστε μέρος του προβλήματος που καταλήγει στο να μην έχουν τα κράτη-διαχειριστές τα οικονομικά μέσα να συντηρήσουν τα σημαντικότερα μνημεία τους αλλά αυτά να μπορούν να τα διαθέσουν οι πολυεθνικές εταιρίες.

Σε έναν ουτοπικό κόσμο.

Από την αντιπρόταση που ακούστηκε στο ΚΑΣ για παραχώρηση του ναού του Ολυμπίου Διός  αντί της Ακροπόλεως γίνεται εμφανές πως ακόμα και εν μέσω αυτών που πήραν την κατά τα άλλα ορθή ομόφωνη απόφαση υπάρχει πρόβλημα. Για το Ολυμπιείο δεν γίνεται παρά να ισχύει βάσει λογικής ότι και για την Ακρόπολη παρά την εμφανή διαφορά συμβολικού μεγέθους. Το ότι υπήρξε τέτοια αντιπρόταση δείχνει πως για κάποιους το status Ακρόπολη δεν αποδίδεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων αλλά βάσει ενός πλέγματος ή συμπλέγματος άλλων πραγμάτων, όπως ο εθνο-uplifting συμβολισμός που ανέφερα στην αρχή. Κατ' αυτόν τον τρόπο τα όποια σωστά επιχειρήματα περί μη διάθεσης της Ακροπόλεως εξανεμίζονται αφού ο εκφραστής τους δεν τα υποστηρίζει βάσει μιας ολοκληρωμένης ιδεολογικής πρότασης και αντίληψης αλλά εθιμοτυπικά ή από φόβο έναντι των αντιδράσεων. Αντιδράσεις οι οποίες στην πλειοψηφία τους θα προέλθουν (όπως και προήλθαν) από ένα ετερογενές πλήθος του λαού που ούτε αυτός κατέχει ούτε την ορθή αντίληψη πόσο μάλλον το ηθικό ανάστημα υποστήριξης τους. Γιατί όπως έγραψε και ένας φίλος είναι εντελώς τρελό ο ίδιος λαός που σε πλήθος εκφράσεων του καθημερινά αποδεικνύει την απαξίωση του έναντι της κληρονομιάς του να μαίνεται ξαφνικά για την πιθανότητα παραχώρησης της Ακρόπολης. Αυτό βέβαια δεν αλλάζει το γεγονός πως το αντανακλαστικό λειτούργησε προς την σωστή κατεύθυνση, δεν σημαίνει, όμως, και πως υπάρχει ελπίδα, με τα σημερινά δεδομένα, ανάπτυξης μιας σωστής σχέσης, άποψης, με τα μνημεία μας.

Σε έναν ουτοπικό, λοιπόν, κόσμο που τα πράγματα θα βρίσκονταν σε λειτουργική ισορροπία τι θα συνέβαινε.
Θα υπήρχε ταύτιση κληρονόμων, διαχειριστή, συμβολικής αξίας και χρήσης. Δηλαδή ο κληρονόμος λαός θα ήταν και διαχειριστής και θα κατανοούσε και αξιοποιούσε το όποιο κληροδότημα με τον ίδιο ουσιαστικό τρόπο που αυτό παραδόθηκε. Στην περίπτωση μας δηλαδή, οι νεοέλληνες θα ήταν Έλληνες και θα αντιμετώπιζαν την Ακρόπολη πρωτίστως ως το θρησκευτικό κέντρο της πόλεως των Αθηναίων. Έτσι θα δικαιούνταν ηθικά να είναι οι ίδιοι που θα λάμβαναν τις αποφάσεις για την λειτουργία του.
Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαν και θα έπρεπε να το αξιοποιούν μόνο για θρησκευτικές εκδηλώσεις, όπως για παράδειγμα για εορτασμό των Παναθηναίων, φύλαξη ιερών κειμηλίων κτλ
Όπως και οι πρόγονοι τους θα καταλάβαιναν πως το δημόσιο συμφέρον συχνά εναρμονίζεται με το ιδιωτικό και πώς υπάρχουν τρόποι οι οικονομικές αξίες να μην αντιτίθενται στις άλλες ανώτερες αλλά να συνεπικουρούν ως υλική υποστήριξη. Θα μπορούσε δηλαδή ο όποιος Γκούτσι να επιτυγχάνει την "διαφήμιση" του φτιάχνοντας τα ρούχα για μια επίσημη πομπή όπως τα Παναθήναια σαν χορηγός, η απλά να του δίνεται το δικαίωμα αναφοράς σε ένα τιμητικό ανάθημα, αν είχε προσφέρει κάτι σημαντικό υπέρ της Πόλεως. Επίσης ο κάθε Γκούτσι σε αυτή την περίπτωση θα θεωρούσε τιμή του να συμμετέχει σε κάτι τέτοιο και όχι ο Παρθενώνας τιμή του που θα κάνει guest εμφάνιση στο 15λεπτο βίντεο του οίκου μόδας.

Δυστυχώς, όμως, η σημερινή κατάσταση απέχει πολύ από μια "ουτοπική" όπως η παραπάνω με αποτέλεσμα να παρακολουθούμε, συχνά ανίκανοι να επηρεάσουμε, το πώς η νεοελληνική κοινωνία δρα, αντιδρά και κατανοεί την θέση της έναντι των μνημείων κάποιων "άλλων" που θέλουμε και δεν θέλουμε να ταυτίζουμε με εμάς παρά την άβυσσο που μας χωρίζει στον τρόπο σκέψης, στις αξίες, στην συμπεριφορά.