Δέκα χρόνια Λατρευτική Κοινότητα "Λάβρυς"

Μπαίνοντας το 2019, η Λατρευτική Κοινότητα "Λάβρυς" ολοκλήρωσε αισίως τα δέκα πρώτα χρόνια από την επίσημη ίδρυση της και εγώ πια μετράω άνω της εικοσαετίας, την μισή μου ζωή ουσιαστικά, κοινωνικά ενεργός στον χώρο του πολυθεϊσμού. Θα ήταν νομίζω αδύνατον για οποιονδήποτε έχει περάσει τόσα χρόνια μέσα σε σύνολα και οργανώσεις να μην έχει πολλές αρνητικές εμπειρίες, απογοητεύσεις και ψαλιδίσματα στα πρώτα του φτερά, οπότε δεν θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι διαφορετικό και με εμένα. Έχοντας όμως περάσει αρκετά γρήγορα από την νεανική αιθεροβασία στον πραγματισμό της ωριμότητας καταλαβαίνω πως όλα αυτά είναι εντός προγράμματος, ειδικά όταν ενεργείς μέσα στην νεοελληνική κοινωνία και σε αυτές τις εποχές, καθώς ούτε η πρώτη ούτε οι δεύτερες ευνοούν έναν τέτοιου τύπου ακτιβισμό που στην ουσία του αντίκειται στο μεγαλύτερο μέρος των διαμορφωμένων εσωτερικών και εξωτερικών πραγματικοτήτων. Ακριβώς, όμως, λόγω της παραπάνω κατανόησης και του παρελθόντος χρόνου, νομίζω πως μπορώ πια να κοιτάω πέρα από τις εφήμερες απογοητεύσεις και να βλέπω τις μακροπρόθεσμες θετικές εκβάσεις.

Κάπως έτσι, για ιστορικούς λόγους - να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι λέμε συχνά - αλλά και για τοποθετήσω στην πραγματική τους διάσταση, δηλαδή την σε βάθος χρόνου, κάποιες ενέργειες και δράσεις, θα ήθελα, χωρίς διάθεση περιαυτολογίας παρότι αναγκαστικά αυτό θα συμβεί, να καταγράψω τις σημαντικότερες για μένα θετικές αποτυπώσεις στον χώρο, των δεκαετών πεπραγμένων της κοινότητας. Ελπίζω, πρωτίστως, αυτή η καταγραφή να βοηθήσει και άλλους φίλους πολυθεϊστές που απογοητεύονται (ασχέτως αν είναι μέλη ή φίλοι της κοινότητας), να δουν την μεγάλη εικόνα, και δευτερευόντως οι παρακάτω αναφορές να διδάξουν κάποιους που είτε δεν εστιάζουν στα σημαντικά, είτε ξεχνούν τις ιστορικές διαδρομές του σύγχρονου πολυθεϊστικού ρεύματος, το τι έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια.

Εκδρομικός πολυθεϊσμός.  

Όταν η κοινότητα ξεκίνησε τις δράσεις της οι 4-5-10 άλλες "ελληνοκεντρικές" οργανώσεις που υπήρχαν, ακόμα και αυτές που αυτοπροσδιορίζονταν ως πολυθεϊστικές,  αντιμετώπιζαν την θρησκεία ώς μια δεκάλεπτη παρένθετη εκδήλωση στα πλαίσια μια εκδρομής ή σαν μια αναφορά σε μια ομιλία, ήτοι σπανίως πραγματοποιούνταν δημόσιες, κοινωνικές (το λέω για να μην αρχίσει κανείς να μου μιλάει για προσωπικές ή κρυφές εκδηλώσεις) τελετές. Οι πιο "Hard core" πολυθεϊστές το πολύ να πραγματοποιούσαν 4-5 τελετές μέσα στο χρόνο και αυτές ή θα ήταν όπως ανέφερα στα πλαίσια κάποιας επίσκεψης σε κάποιο ιερό - αρχαιολογικό χώρο ή για κάνα ηλιοστάσιο και ισημερία.

Με την ίδρυση της η κοινότητα καθιέρωσε ένα πρόγραμμα περίπου δεκαπενθήμερων τελετών, το οποίο ανελλιπώς ακολουθεί μέχρι σήμερα με συνέπεια και συνέχεια τα δέκα αυτά χρόνια που άλλοι είτε έκαναν τελετές όποτε το θυμούνταν ή και καθόλου, είτε άλλαζαν το τι εόρταζαν ανάλογα με τις διαθέσεις και εξελίξεις.

Σήμερα υπάρχουν περισσότερες συλλογικότητες που και αυτές προσπαθούν να τηρήσουν ένα πιο σταθερό πρόγραμμα εορτών και τελεσμάτων.

Εορτολόγιο.

Σε συνέχεια των παραπάνω και όπως προανέφερα, όταν η κοινότητα ξεκίνησε τις δράσεις της δεν υπήρχε κανείς που να
Α. τηρούσε ένα σταθερό εορτολόγιο (πέρα των δυο τριών εκδηλώσεων), και να
Β. ακολουθούσε ένα παραδοσιακό εορτολόγιο.
Δηλαδή μέσα στον χρόνο είχαμε κάνα δυο ηλιοστάσια και ισημερίες, ίσως καμιά Πανσέληνο (από μόνα τους άσχετα με τον Ελληνικό πολυθεϊσμό), τίποτα Ηλιούγεννα και τις εκδρομές.

Η κοινότητα εξ αρχής καθιέρωσε στο πρόγραμμα των εορτασμών της την παρακολούθηση του παραδοσιακού εορτολογίου (Αττικού εν προκειμένω) τελώντας κάθε χρόνο και ανάλογα με τις δυνατότητες του 15ήμερου προγράμματος όσες περισσότερες από τις βασικές εορτές του εορτολογίου μπορούσε. Έτσι, για πρώτη φορά εορτάστηκαν Ποσείδεα, Θήσεια, Αλώα, Μαιμακτήρια, Πλυντήρια, Διονύσια και όλες οι άλλες εορτές στον σωστό τους χρόνο και στο σωστό τους πλαίσιο.

Σήμερα υπάρχουν περισσότερες συλλογικότητες που και αυτές προσπαθούν να επαναφέρουν παραδοσιακούς εορτασμούς και όχι μόνο του Αττικού εορτολογίου. (Πάγια θέση της κοινότητας ήταν πάντα η ανάγκη ύπαρξης πολλών διαφορετικών τοπικών λατρευτικών κοινοτήτων).

Θρησκευτική Συνείδηση και προσωπική πρακτική. 

Όπως καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω, όταν η κοινότητα ξεκίνησε τις δράσεις της οι περισσότεροι αυτοαποκαλούμενοι ελληνοκεντρικοί, πέρα από την εκδρομική επαφή που είχαν με την θρησκεία και τις διαλεκτικές αναφορές στις μεταξύ τους συναντήσεις δεν είχαν καμιά ενεργή θρησκευτικότητα είτε γιατί δεν γνώριζαν πως να την εκφράσουν και να κάνουν το δύσκολο βήμα από την άρνηση μιας θρησκείας με κανόνες (χριστιανισμός) στην αποδοχή μιας άλλης, είτε γιατί απλά δεν είχαν θρησκευτική συνείδηση. Προς επίλυση αυτού του προβλήματος η κοινότητα έδωσε μεγάλο βάρος, με ομιλίες, με άρθρα κτλ στην ενημέρωση και καλλιέργεια της οικιακής θρησκευτικότητας. Το συνολικό αποτέλεσμα ήταν η συγγραφή του πρώτου και μοναδικού Ελληνικού βιβλίου - οδηγού για τον Ελληνικό πολυθεισμό σε επίπεδο οικιακής λατρείας. Με την μετάφραση του στα Αγγλικά και σύμφωνα με τα reviews και τα σχόλια το βιβλίο σύντομα θεωρήθηκε και το καλύτερο του είδους του (για τον Ελληνικό πολυθεϊσμό) παγκοσμίως και παραμένει η δεδομένη πρόταση για κάθε νεοεισερχόμενο στον χώρο (αυτά για τους ξένους που δεν πάσχουν από τα κομπλεξικά που πάσχουν οι νεοέλληνες).

Σήμερα πολλοί περισσότεροι άνθρωποι διατηρούν πια οικιακούς βωμούς και προσπαθούν να τηρούν μια προσωπική θρησκευτική πρακτική, διαμορφώνοντας μια πολυθεϊστική θρησκευτική συνείδηση για τους ίδιους και για τις οικογένειές τους. 

Ορθοπραξία και τέλεση.

Όταν η κοινότητα ξεκίνησε τις δράσεις της, μια τελετή, περιλάμβανε στην καλύτερη των περιπτώσεων, εκφορά κατά κανόνα Ορφικών ύμνων (συχνά άσχετων εντελώς με την περίσταση), συχνά μέσα από βιβλίο (ενίοτε και από κινητό ή ταμπλετ) άναμμα θυμιάματος και όχι πάντα σπονδή και όλα αυτά σπανίως γύρω από κάποιον βωμό, δηλαδή τα περισσότερα γίνονταν στην τύχη. Με αυτή την βάση καταβάλαμε μεγάλη προσπάθεια να καλλιεργήσουμε την βασική ορθοπραξία μιας τελετής, να πληροφορήσουμε περί των προσφορών, να φτιάξουμε δικούς μας ύμνους καταλληλότερους για κάθε περίσταση, να εισαγάγουμε μουσικά και χορευτικά στοιχεία ως προσφορά σε τελετές που ιστορικά θα τα περιείχαν κτλ.

Σήμερα και μέσω των πληροφοριών του ίντερνετ όλο και περισσότεροι μαθαίνουν και ψάχνουν για τα παραπάνω.

Επανάκτηση του κοινωνικού χώρου.

Όταν η κοινότητα ξεκίνησε τις δράσεις της, εκτός από τις εκδρομικές τελετές οι υπόλοιπες λάμβαναν χώρα στις αίθουσες που διατηρούσαν οι εκάστοτε συλλογικότητες και υπήρχαν και 3-4 περιπτώσεις αδειοδοτήσεων σε αρχαιολογικούς χώρους (το γνωρίζω γιατί συμμετείχα στις πρώτες τέτοιες προσπάθειες). Είτε λόγω παλινωδιών είτε λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων γραφικών ενεργειών (για όποιους θυμούνται τα καραγκιοζιλίκια με ΜΑΤ και κανάλια τηλεόρασης) οι αρχικές προσπάθειες των ελληνοκεντρικού χώρου για επανάκτηση του δημοσίου χώρου είχε σταματήσει. Η κοινότητα ξεκίνησε με την ίδρυση της και με την σοβαρότητα και επιμονή που την διακρίνει μια προσπάθεια αλλαγής αυτού του status qvo, αρχής γενομένης καθιερώνοντας την τέλεση των ιεροπραξιών της σε έναν ανοιχτό μεν - φυλασσόμενο δε αρχαιολογικό χώρο, στο λόφο του Φιλοπάππου. Με συνεχείς αιτήσεις προς τις αρμόδιες εφορίες, με προσφυγές στον συνήγορο του πολίτη, με προβλήματα αλλά και ευχάριστες στιγμές η κοινότητα κατάφερε αυτά τα χρόνια να έχει δεκάδες αδειοδοτήσεις για αρχαιολογικούς χώρους, να τελεί κάθε χρόνο στο ιερό του Διός στην Νεμέα, στο Ολυμπιείο κτλ και στις επαφές της με τους αρμόδιους φορείς να ανατρέπει εν πολλοίς την εικόνα των γραφικών ή τραμπούκων που είχε δημιουργηθεί στο παρελθόν. Φυσικά ο δρόμος είναι πολύ μακρύς στον συγκεκριμένο τομέα αλλά η εμπειρία δείχνει πως η συνέπεια και η συνέχεια έχουν αποτέλεσμα.

Στο ίδιο πλαίσιο, για την μεγαλύτερη δυνατή επανάκτηση του κοινωνικού χώρου και για την προώθηση της ύπαρξης μας στην ευρύτερη κοινωνία, (αναγκαίο βήμα για την σταδιακή αποδοχή πέρα από τις "ανοιχτές" τελετές σε δημόσιο χώρο, η κοινότητα κατάφερε αυτά τα χρόνια να οργανώνει κάθε χρονιά την μεγαλύτερη του είδους ανοιχτή εκδήλωση στην Αθήνα, τα Αττικά Διονύσια, μια λατρευτική πομπή όπως τα Φαλληφόρια και έπονται και άλλες αντίστοιχες δράσεις οι οποίες προστίθενται στις ήδη καθιερωμένες. Επίσης πολλά από μέλη της κοινότητας όντας αξιόλογοι άνθρωποι προωθούν σε όλο του τον φάσμα τον ελληνικό πολιτισμό (τέχνες, φιλοσοφία, συνέδρια κτλ) έξω από τα πλαίσια των θρησκευτικών δράσεων της κοινότητας συμπληρώνοντας έτσι τους επιμέρους τομείς που η ίδια η κοινότητα συλλογικά δεν έχει λόγο δράσης.

Σήμερα η εικόνα των Ελλήνων πολυθεϊστών στην κοινωνία έχει διανύσει τεράστια απόσταση από την προ δεκαετίας ή εικοσαετίας κατάσταση. Σίγουρα ακόμα υπάρχουν πάμπολλα στερεότυπα που πρέπει να διαλυθούν, όπως επίσης και γραφικότητες ή λάθη που πρέπει να πολεμηθούν εντός.

Θρησκεία και επιστήμη.

Θα μπορούσα να αναφέρω αρκετά ακόμα μεγάλα η μικρά πράγματα όπως τα παραπάνω αλλά θα σταματήσω κάπου εδώ για να εστιάσουμε σε αυτά που θεωρώ πιο σημαντικά, αναφέροντας μόνο ένα τελευταίο. Η εποχή δημιουργίας της κοινότητας συνέπεσε με την μεγάλη ανάπτυξη του ελληνόφωνου ιντερνετ καθώς η τεχνολογία έγινε προσβάσιμη στο μεγαλύτερο μέρος του αστικού πληθυσμού ανεξαρτήτως ηλικίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από εκει που οι ιδέες μας περιορίζονταν σε ένα underground κοινό και αποτυπώνονταν σε λιγοστά βιβλία και περιοδικά, με την βοήθεια της τεχνολογίας, να περάσουν στο mainstream καθώς ο ελληνοκεντρισμός γενικότερα είχε γίνει μόδα. Έτσι το ελληνόφωνο (γιατί το ξένο πάντα είχε αξιολογότατες σελίδες ιδιωτικές και πανεπιστημίων για τα θέματα μας) internet γέμισε με άρθρα, κείμενα και ειδήσεις που φαινομενικά αναφέρονταν στους Έλληνες Θεούς και Θεές. Δυστυχώς, όμως, η ποιότητα όλων αυτών ήταν το λιγότερο ελέγξιμη. Στην πραγματικότητα γεμίσαμε, όπως και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα με σκουπίδια. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου η κοινότητα έδωσε μεγάλη βάση - παρά το ότι σε μια ζώσα θρησκεία εξίσου σημαντικό θεωρείται το κομμάτι της εμπειρίας - στο κομμάτι των πρωτογενών πηγών και των σοβαρών μελετών. Έτσι, όλα της τα άρθρα, οι ομιλίες και φυσικά το βιβλίο βασίζονται σε τέτοιες πηγές. Προς βοήθεια μάλιστα και του ευρύτερου κοινού η κοινότητα δημιούργησε και την πρώτη βιβλιογραφική βάση  μελετών για τον ελληνικό πολυθεισμό (  περισσότερα εδώ).

Ταυτόχρονα καλλιέργησε, για πολλούς λόγους, την ανάγκη της επαφής μεταξύ των σύγχρονων πολυθεϊστών που έχουν την θρησκευτική συνείδηση, με τους ακαδημαϊκούς και μελετητές που έχουν την ιστορική γνώση των σχετικών αντικειμένων, ώστε να αναπτυχθεί ένας αμφίδρομος διάλογος, χρήσιμος για όλους. Σε αυτά τα πλαίσια η κοινότητα - παρότι ουδέποτε το διαφήμισε - έχει συνεργαστεί πολλές φορές με αρχαιολογικές σχολές και πανεπιστημιακά προγράμματα, έχει υποδεχθεί, βοηθήσει και συζητήσει με μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς μαθητές και είναι σε επαφή με ξένους ακαδημαϊκούς. Ελπίζουμε αυτή η προσπάθεια να αναβαθμίσει το γνωστικό επίπεδο των Ελλήνων πολυθεϊστών αλλά και να βελτιώσει την εικόνα τους προς την άλλη πλευρά ώστε να ξεκινήσει μια σοβαρή αντιμετώπιση που θα διαπερνάει τον χρονικό ορίζοντα του ιστορικού "τέλους" που σταματάνε οι εν λόγω σπουδές και κλάδοι.

Σήμερα, παρότι η ποσότητα των ιντερνετικών (και έντυπων επίσης) σκουπιδιών δεν έχει περιοριστεί εντούτοις υπάρχουν αρκετές περισσότερες αξιόλογες προσπάθειες, οι οποίες βοηθάνε στην γνωστική μας καλλιέργεια και συμβάλουν σε έναν έμμεσο ή και άμεσο διάλογο που προάγει την εξέλιξη του ελληνικού πολυθεϊσμού.

Τα επόμενα χρόνια.

Περάσαν, λοιπόν, δέκα χρόνια. Κοιτώντας την παραπάνω μου λίστα δεν μπορώ παρά να είμαι ικανοποιημένος και να ελπίζω για το μέλλον. Ένα μέλλον που αργά η γρήγορα θα χρειαστεί να πάρουν στους ώμους τους κάποιοι ελπίζω καλύτεροι από εμάς. Εύχομαι ο δρόμος που θα βρουν αυτοί, να είναι καλύτερα στρωμένος από αυτόν που βρήκαμε εμείς.