Το ξεθώριασμα των αποχρώσεων - Η αυτοκτονία του Dominique Venner

Συχνά, και στο παρόν ιστολόγιο, επισημαίνω την εμφανή και τραγική κατάντια του ιδεολογικού/πολιτικού λόγου που επικρατεί στην Ελλάδα (και όχι μόνο βέβαια), αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό της καθολικής επικράτηση συγκεκριμένων ιδεών και της μάλλον σκόπιμης δημιουργίας εξαρτημένων αντανακλαστικών στους λαούς από τις πολιτικές και άλλες εκείνες δυνάμεις, οι οποίες έχουν την δυνατότητα να κάνουν κάτι τέτοιο, χειραγωγώντας τα μέσα ενημέρωσης, την πληροφόρηση, τους όρους συζήτησης για το εκάστοτε θέμα.

Με αυτόν τον τρόπο, ελέγχοντας τα όρια μέσα στα οποία τίθενται και παρουσιάζονται τα πράγματα, καταφέρνοντας με τα εξαρτημένα αντανακλαστικά να περιορίζουν την δυνατότητα εμφάνισης άλλων απόψεων, λογικών και σκέψεων στην πραγματικότητα επιτυγχάνουν το τέλος της πολιτικής, το τέλος των ιδεών εξασφαλίζοντας την μόνιμη διαιώνιση, με μη εμφανή μεν, ολοκληρωτικό δε τρόπο, των επιθυμητών απόψεων και καταστάσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απόλυτη πια ταύτιση και εξάρτιση κάθε πολιτικού/κοινωνικού λόγου με την οικονομία και τίποτε άλλο γεγονός που προφανώς είναι υπέρ των όποιων συστημάτων έχουν συμφέρον να δέχονται το σημερινό σύστημα ως το μόνο πραγματικό, σαν να μην υπάρχει καν η δυνατότητα να υπάρξει κάτι άλλο.

Το ίδιο βέβαια συμβαίνει με πλήθος άλλων εκδηλώσεων των ανθρωπίνων κοινωνιών όπου είτε δεν τίθεται καν συζήτηση απέναντι σε μια παγιωμένη δήθεν μοναδική πραγματικότητα είτε αυτή εμφανίζεται ως η μόνη σωστή καλή και λογική λύση ανάμεσα σε σκοπίμως και τεχνητά δημιουργημένα δήθεν άκρα από τα οποία απειλείται η λογική τάξη. Προφανώς τέτοιο παράδειγμα είναι η μονοπώληση του ενδιαφέροντος και του πολιτικού λόγου με τα "ακραία φαινόμενα" των κουκουλοφόρων ή των νεοναζί χρυσαυγητών και ότι αντίστοιχο δύναται προκύψει, φαινόμενα τα οποία απλά χρησιμεύουν πρώτον στον αποπροσανατολισμό, δεύτερον στον θρίαμβο της επιθυμητής "λογικότητας", μέσης οδού ή όπως αλλιώς θέλετε πείτε το και τρίτον στον αποκλεισμό οποιασδήποτε πιθανότητας να αναπτυχθεί μια σκέψη, μια ιδεολογία, μια λύση εκτός των προκαθορισμένων και επιθυμητών ορίων.

Άλλο παράδειγμα και συναφές με τα παραπάνω είναι οι συζητήσεις τα τελευταία χρόνια για το μεταναστευτικό πρόβλημα στο οποίο παρουσιάζονται σαν να υπάρχουν μόνο δύο θέσεις. Είτε είσαι ρατσιστής φασίστας κτλ και μισείς τους ξένους τους οποίους θέλεις βιαίως να εκδιώξεις είτε είσαι οπαδός της δήθεν πολυπολιτισμικής κοινωνίας (δήθεν γιατί πρακτικά είτε καταλήγει σε εξαφάνιση των πολλών πολιτισμών σε κάτι άλλο πχ Αμερικανοποίηση είτε στην περιθωριοποίηση σε περιορισμένους χώρους δηλ γκετοποίηση) όπου όσο περισσότεροι ξένοι τόσο καλύτερα και θες να εξαφανίσεις την λευκή φυλή το εθνικό κράτος κτλ. Με τον απλοϊκό αυτό τρόπο θέλω να δείξω πως λειτουργούν τα εξαρτημένα αντανακλαστικά και πως περιορίζεται το εύρος και οι κανόνες της συζήτησης σε ένα θέμα. Εμφανής κατάληξη αρκεί να διαβάζουμε τα σχόλια σε σχετικές συζητήσεις ή να ακούμε τι παρουσιάζεται ως "διάλογος" στο θέμα.

Σήμερα για παράδειγμα έγινε ντόρος με την είδηση της αυτοκτονίας του Dominique Venner στην Παναγία των Παρισίων. Όλες οι αναρτήσεις που είδα στα μεγάλα, λογικά και σωστά ΜΜΕ λίγο πολύ λέγαν πως ο Venner, γνωστός ακροδεξιός ρατσιστής (έτσι αναφερόταν σε αρκετά) συγγραφέας της Γαλλίας, αυτοκτόνησε διαμαρτυρώμενος για την ψήφιση νόμου υπέρ του γάμου των ομοφυλόφιλων και του δικαιώματος αυτών των ζευγαριών υιοθεσίας παιδιών με σκοπό όπως αντιγράφουν από το σημείωμα του να "αφυπνίσει τις συνειδήσεις".

Ακόμα πιο χαρακτηριστικά, πιο απροκάλυπτα επιθετικά ίσως αλλά στο ίδιο μήκος κύματος αναφέρεται για το γεγονός στο άρθρο της με τίτλο : Αυτοκτονία Βενέρ: Ομοφοβία και ρατσισμός “σκοτώσαν” το μέντορά τους,η Αυγή η οποία παρουσιάζει σαν λογική κατάληξη της ρατσιστικής και ομοφοβικής βίας την αυτοκτονία των οπαδών αυτής της άποψης, κάπως σαν να χαίρεται ο αρθογράφος που ο Γάλλος αυτοκτόνησε. Χαρακτηριστικά αναφέρει : Ο φόβος του διαφορετικού, η ομοφοβία και ο ρατσισμός σκοτώνουν ακόμη και τους πιο ακραιφνείς οπαδούς τους, και  Το μίσος του για το διαφορετικό οδήγησε τον Βενέρ στην απόγνωση. Με αυτά έκλεισε και το πλαίσιο στο οποίο τίθεται η συζήτηση. Δεν ξέρω αν οι Έλληνες ακροδεξιοί ασχοληθούν με το θέμα ή πόσοι γνωρίζουν τον Venner αλλά φαντάζομαι πως και να το κάνουν απλά θα δημιουργήσουν αυτό το δίπολο στο οποίο αναφέρθηκα πριν που θα χωροθετήσει την συζήτηση. Οπότε στο παρόν θα ήθελα να προσπαθήσω να δώσω μια έξω απο τα πλαίσια οπτική η οποία νομίζω θα συνάδει και περισσότερο με τις απόψεις του Γάλλου απ' ότι αυτά που ενδεχομένως να παρουσιαστούν.

Δεν έχω διαβάσει το έργο του Venner καθώς δεν βρίσκεται εκτός Γαλλόφωνου κοινού τόσο εύκολα, εξάλλου αυτό κυρίως αφορούσε την στρατιωτική πολεμική ιστορία. Σίγουρα θα τον τοποθετούσαμε στην συντηρητική δεξιά (και άκρα δεξιά αρχικά αν αναλογιστούμε πως στις δεκαετίες του 50-60 ήταν υπέρμαχος της Γαλλικής κυριαρχίας στην Αλγερία και συμμετείχε σε παραστρατιωτικές οργανώσεις, αν και δεν ξέρω ποιες θα ήταν οι απόψεις/θέσεις του τώρα καθώς σταμάτησε κάθε πολιτική του εκδήλωση το 71). Πιθανόν να ήταν και ρατσιστής ή ομοφοβικός όπως μας αναφέρει το άρθρο της Αυγής αν και αμφιβάλω πως αυτοκτόνησε για αυτό. Ίσως, όμως και να μην ήταν. Σκοπός του παρόντος δεν είναι να υπερασπιστώ τις θέσεις του Venner, θέσεις τις οποίες δεν γνωρίζω, επειδή όμως ήταν συνιδρυτής με τον A.Benoist της "Νεας Δεξιάς" στην Γαλλία και συμμετείχε σε αυτόν τον κύκλο των διανοητών, των οποίων τις θέσεις κάπως γνωρίζω ας δούμε - αν δεχόταν τις γνωστές τους θέσεις - ποιες θα μπορούσε να ήταν οι απόψεις του και ποιος ο λόγος της αυτοκτονίας του.

Αν λοιπόν οι θέσεις του Venner ήταν χαρακτηριστικές της συγκεκριμένης σχολής τότε το πιο πιθανόν είναι να ήταν:
1. σφόδρα αντικαπιταλιστής, και αντι-νεοφιλελεύθερος με τάσεις αποδοχής παραδοσιακών αξιακών συστημάτων ιδιαίτερα αυτών που θα ταύτιζε με την "ουσιαστική" Ευρωπαική ταυτότητα.
2. συντηρητικός και πολιτικά, δηλαδή υπέρμαχος περισσότερο μιας αριστοκρατικής άποψης και πολέμιος του κοινοβουλευτισμού. 

3. Εθνοκεντρικός και υπέρμαχος ενός χωροθετημένου πολιτισμικού πλουραλισμού. Πολυπολιτισμικός κόσμος # αμερικανοποιημένες κοινωνίες.

4. Υπέρμαχος παραδοσιακών κοινωνικών δεσμών (οικογένεια) και ίσως και ιεραρχικών κοινωνικών τάξεων.
5. Οπαδός μιας Νιτσεικής άποψης για την ανθρώπινη υπέρβαση, προσωπικότητα και όχι άτομο, οργανικότητα και όχι ολοκληρωτισμός.

Όλα βέβαια τα παραπάνω σε ανάλυση ξεφεύγουν πολύ από τα όρια της "καθιερωμένης συζήτησης" στο θέμα και δεν σχετίζονται άμεσα, δεν συνεπάγονται δηλαδή ρατσισμό ή ομοφοβία. Επειδή όμως αναφέρονται τα άρθρα,  στο κείμενο που έγραψε πριν αυτοκτονήσει, ας το δούμε και αυτό, έχοντας τα παραπάνω υπόψη μας ώστε να διαπιστώσουμε τελικά αν γίνεται να υπάρχει συζήτηση πέρα από το προκαθορισμένο επιβαλλόμενο πλαίσιο. Ίσως τελικά ανακαλύψουμε και τον πραγματικό Κουασιμόδο του θέματος. Σημειώνω και κάποιες χαρακτηριστικές φράσεις.

Είμαι υγιής στο σώμα και το μυαλό, και γεμάτος με αγάπη για τη γυναίκα και τα παιδιά μου. Αγαπώ τη ζωή και δεν περιμένω τίποτα παραπέρα ​, παρά την διαιώνιση της φυλής μου και του νου μου. Ωστόσο, στο λυκόφως της ζωής μου, αντιμετωπίζοντας τεράστιους κινδύνους για την γαλλική και ευρωπαϊκή πατρίδα μου, νιώθω την υποχρέωση να ενεργήσω καθ'όσον έχω ακόμη τη δύναμη. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να θυσιάσω τον εαυτό μου για να σπάσει ο λήθαργος που μας μαστίζει. Παραδίδω όση ζωή μου έχει απομείνει, προκειμένου να διαμαρτυρηθώ και να θεμελιώσω(;). Επέλεξα ένα ιδιαίτερα συμβολικό τόπο, τον καθεδρικό ναός της Notre Dame (Παναγία των Παρισίων), τον οποίο σέβομαι και θαυμάζω:  χτίστηκε από την ιδιοφυΐα των προγόνων μου στη θέση ακόμα πιο αρχαίων λατρειών, οι οποίες υπενθυμίζουν την πανάρχαια καταγωγή μας.

Ενώ πολλοί άνθρωποι είναι σκλάβοι της ζωής τους, η χειρονομία μου ενσαρκώνει μια ηθική της βούλησης. Δίνω τον εαυτό μου στον θάνατο για να αφυπνίσω κοιμισμένες συνειδήσεις. Εξεγείρομαι εναντίον της μοίρας. Διαμαρτύρομαι ενάντια στα δηλητήρια της ψυχής και στις επιθυμίες των εισβολέων να καταστρέψουν τις άγκυρες της ταυτότητάς μας, συμπεριλαμβανομένης της οικογένειας, της οικείας βάσης του πολυ-χιλιετούς πολιτισμόύ μας. Αν και υπερασπίζομαι την ταυτότητα όλων των ανθρώπων στα σπίτια τους, εξεγείρομαι εναντίον του εγκλήματος της αντικατάστασης του λαού μας.

Η κυρίαρχη ιδεολογία* δεν μπορεί να αφήσει πίσω της τις τοξικές της ασάφειες, και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να υποστούν τις συνέπειες. Χωρίς μια ταυτοτική* θρησκεία για να μας δένει, μοιραζόμαστε μια κοινή μνήμη που πηγαίνει πίσω στον Όμηρο, μια αποθήκη όλων των αξιών επί των οποίων η μελλοντική αναγέννησή μας θα στηριχθεί όταν θα αποδεσμευτούμε από την μεταφυσική της έλλειψης ορίων, της μοχθηρής πηγής όλων των σύγχρονων υπερβολών.

Ζητώ συγγνώμη εκ των προτέρων για όποιον θα υποφέρει λόγω του θανάτου μου, πρώτα απ 'όλα απο τη γυναίκα μου, τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου, καθώς και απο τους φίλους και τους οπαδούς μου. Αλλά μόλις ο πόνος και το σοκ ξεθωριάσουν, δεν αμφιβάλλω ότι θα καταλάβουν το νόημα της χειρονομίας μου και να ξεπεράσουν τη θλίψη τους με υπερηφάνεια. Ελπίζω να υπομείνουν μαζί. Θα βρούν στα τελευταία γραπτά μου νύξεις και εξηγήσεις για τις πράξεις μου.

Μόλις τώρα είδα πως σε όλα αυτά η κυρίαρχη μαλάκυνση των ημερών απάντησε με μια γυμνόστηθη Femen, έτσι ώστε η συζήτηση να επιστρέψει στα γνωστά, κάτι που ίσως δικαιολογεί και την απόφαση αυτοκτονίας του Γάλλου ανεξάρτητα από το τι λέει η Αυγή....

* Ως κυρίαρχη ιδεολογία μετέφρασα τον όρο Dominant discourse που στην πραγματικότητα σημαίνει αυτό που περιγράφω παραπάνω δηλαδή το να καθορίζεται ο τρόπος και το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται απόψεις γύρω από ένα θέμα.
* Ταυτοτική θρησκεία: Τον όρο ταυτοτικός τον χρησιμοποιούν συχνά οι συγγραφείς της συγκεκριμένης σχολής καθώς η κυρίαρχη βάση στην ιδεολογία τους είναι η υπεράσπιση έκαστης εθνικής πολιτισμικής ταυτότητας (όχι απαραίτητα βασισμένης στα όρια του εθνοκράτους, όπως δείχνει η αναφορά σε μια "Ευρωπαική ταυτότητα" και στον Όμηρο.) καθώς πιστεύουν πως το παρόν σύστημα προωθεί την διάλυση στην πραγματικότητα των εθνών κάτι που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα σε πολιτισμική στασιμότητα ή όπως λένε το τέλος της ιστορίας. 

Η χρυσή άλυσος του Παγανισμού

Δημοσιεύτηκε σε δύο μέρη στο περιοδικό Φαινόμενα του Ελ. τύπου με μια εξαιρετική επιμέλεια και τίτλο "Το λυκόφως του αρχαίου κόσμου"

Αφιερώνεται στην "Yana" από την Συρία και τα άλλα θύματα, Ελληνιζόντων και Ελλήνων της Ανατολής, από την λαίλαπα της βαρβαρότητας

Η χρυσή άλυσος του Παγανισμού του Χρήστου Πανδίωνα Πανόπουλου

Αν ανοίξουμε ένα οποιοδήποτε βιβλίο ιστορίας της φιλοσοφίας θα διαπιστώσουμε πως η αρχή της τοποθετείται στις Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας κατά τον 7ο αιώνα και συγκεκριμένα στην Μίλητο με τον Θαλή και τον Αναξίμανδρο. Καθώς όμως, και ειδικά για την Ελληνική αντίληψη, τίποτα δεν προέρχεται εκ του μηδενός, στα πρώιμα αυτά στάδια της φιλοσοφίας σίγουρα μπορούμε να δούμε τις επιρροές των κοσμολογικών μυθικών συστημάτων και πολλών θρησκευτικών αντιλήψεων. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τους λεγόμενους φυσικούς φιλοσόφους αλλά και για επόμενα στάδια της φιλοσοφίας όπως η ηθική, αρκεί να εξετάσουμε το προϋπάρχον υπόβαθρο όπως αυτό ανιχνεύεται στον Όμηρο τον Ησίοδο στα Δελφικά ρητά κτλ.  Έτσι παρ’ ότι η φιλοσοφία εξ αρχής διαχωρίστηκε και πήρε ένα διαφορετικό δρόμο από την θρησκεία, μόνο φαινομενικά αποκόπηκε από την μήτρα από την οποία προήλθε. Το τέλος, αντιστοίχως, της ελληνικής φιλοσοφίας, τοποθετείται συνήθως σε ένα εξίσου συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, στην ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία το 529, με το κλείσιμο από τον Ιουστινιανό της τελευταίας φιλοσοφικής σχολής των Αθηνών, αυτής των νεοπλατωνικών, η οποία αποδεικνύοντας αυτή την αρχική σύνδεση με την θρησκευτική μήτρα ήταν και η φιλοσοφική σχολή η οποία είχε αναλάβει καθ’ όλη την ύστερη αρχαιότητα να υποστηρίξει την Ελληνική θρησκεία και κοσμοαντίληψη – παρά τις διαφοροποιήσεις που είχε επιφέρει ο χρόνος – έναντι της νέας επιθετικής θρησκείας του χριστιανισμού. 

[Κλύθι θεός σωτή]ρ, αλάλητε λ[ύτω[ρ οδυνάων,]

[...]πετρε και αθα[άτων ύψιστε.]

[..β]λέπεις και σιγά[ς...]

[...]λας αρετάς αίφνώς παρα[...]

[...α]πεσείσατο μύρια φράξας

[...]σε μοι λιτανά προ ποδών ιδ[...]

[...πα]υε χόλου, μάκας άφθιτε δαίμο[ν.]

[αιτούμαι σε, Σ]έραπι, και υμνολογώ κατά κόσ[μον.]

[δια ούτων τω]ν στίχων λιτανεύσας εκάλει[...]

[εισελθών δ' εις τ]ο ιερόν παρεκάλει τον θεόν ο[...]

Στον ύστερο κύκλο των Νεοπλατωνικών συγκεντρώνονται οι τελευταίοι ιεροφάντες του ελληνισμού, ιερείς, φιλόσοφοι και όσοι εμμέναν στις πατρώες αντιλήψεις. Μια τραγική εποχή για τον Ελληνισμό ο οποίος καλυμμένος με την στάχτη των καμένων ιερών και βιβλίων όπως περιγράφει ο Παλλαδάς ο Αλεξανδρινός ποιητής του 4ου αιώνα, πάσχιζε για επιβίωση σε ένα κόσμο ο οποίος είχε υποστεί πλήρη ανατροπή.

«Έλληνες εσμέν άνδρες εσποδωμένοι,

νεκρών έχοντες ελπίδας τεθαμμένας•

ανεστράφη γαρ πάντα νυν τα πράγματα.» (1)

Έτσι, δεν είναι τυχαίο το γιατί στην ύστερη φάση της Ακαδήμειας, η σύνδεση με το αρχικό έργο του Σχολάρχη Πλάτωνα γίνεται τόσο σημαντική, ώστε ο Πρόκλος να αναφέρεται με θρησκευτική ευλάβεια στην χρυσή αλυσίδα η οποία ενώνει την πλατωνική σχολή (2) . Η σύνδεση αυτή δεν ήταν μόνο δογματική, δηλαδή αναφερόμενη αποκλειστικά στην φιλοσοφική σκέψη και σύστημα των πλατωνικών αλλά αποκτούσε μια μεταφυσική ισχύ καθώς η σχολή και το έργο του Πλάτωνα συνέδεαν τους τελευταίους εθνικούς με τον παραδοσιακό ελληνικό κόσμο και τους θεούς. Υπό αυτό το πρίσμα διαπιστώνουμε την τραγικότητα της διαπίστωσης ενός άλλου νεοπλατωνικού φιλοσόφου της Αλεξανδρείας, του Ολυμπιόδωρου, ο οποίος λίγο πολύ μας λέει πως είναι τα γραπτά του Πλάτωνα που τον κράτησαν στην ζωή, σε μια περίοδο που δεν άξιζε να ζεις (6ος αιώνας).

«ει μη γράμμα Πλάτωνος εμήν επέδησεν ερωήν,

ηδη λυγρόν έλυσα βίου πολυκηδέα δεσμόν»

Από τα παραπάνω μπορούμε να φανταστούμε πόσο ισχυρό πλήγμα θα ήταν για τους εναπομείναντες εθνικούς το κλείσιμο της σχολής. Ένα πλήγμα θανατηφόρο όχι μόνο για την Πλατωνική σχολή ή την φιλοσοφία στο σύνολο της αλλά γενικά για τον ελληνισμό. Έναν ελληνισμό οικουμενικό ο οποίος υπό το βάρος του ιστορικού του ονόματος και χάριν της υπεροχής του είχε ταυτιστεί με τον «παλαιό κόσμο» σε τέτοιο βαθμό που την εποχή οι όροι έλληνας, ελληνίζον, ελληνιστής περιλάμβαναν τον οποιονδήποτε «ειδωλολάτρη». Δεν απορούμε λοιπόν βλέποντας τις μη ελληνικές καταγωγές των ανθρώπων που υπερασπίζονταν τον «ελληνισμό», συνασπισμένοι δίπλα στον τελευταίο σχολάρχη της πλατωνικής Ακαδήμειας, τον Σύριο Δαμάσκιο.

Εξ’ άλλου, και παρά του ότι ο χριστιανισμός και οι πιο φανατικοί στρατιώτες του χριστού ξεκίνησαν από τις περιφερειακές, κυρίως ασιατικές (και Άνω Αίγυπτο) περιοχές της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ήταν σε αυτές επίσης τις περιοχές που ο παγανισμός άντεξε, δημιουργώντας τα τελευταία προπύργια αντίστασης. Πανόπολη στην Ανω Αίγυπτο (3) , Ηλιούπολη (Baalbek) στον Λίβανο , Έδεσσα στην Συρία  κτλ.

Όπως, όμως, τίποτα δεν γεννάται εκ του μηδενός, έτσι και τίποτα δεν μπορεί να καταλήξει στην ανυπαρξία, ειδικά όταν μιλάμε  για μια τόσο σημαντική φυσική εκδήλωση του ανθρωπίνου πνεύματος και ψυχής, όπως αυτός ο ταυτισμένος με τον παγανισμό Ελληνισμός. Είναι ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε τι απέγινε αυτός μετά το κλείσιμο της Πλατωνικής ακαδημίας.

Το κλείσιμο της σχολής επισήμως έγινε το 529 με τον νόμο περί απαγόρευσης της διδασκαλίας και οι φιλόσοφοι  ενδεχομένως να είχαν μείνει στην Αθήνα, καθώς εκεί βρίσκονταν η βιβλιοθήκη της σχολής όπως και οι απαραίτητοι πόροι για να συνεχίσουν αυτοί μια φιλοσοφική ζωή έστω και σε έναν εσωτερικό κύκλο μεταξύ τους. Όμως δύο χρόνια μετά θεσπίζονται ακόμα δύο αντιπαγανιστικοί νόμοι οι οποίοι εξόντωσαν και την τελευταία ελπίδα διαγωγής φιλοσοφικού βίου στην Αθήνα έστω και ιδιωτικά .

Ο πρώτος νόμος απαγόρευε στους παγανιστές και στα ιδρύματα τους να λαμβάνουν δωρεές (απ' όπου συντηρούνταν οι φιλόσοφοι και η σχολή) και ο δεύτερος και σκληρότερος περιλάμβανε και κατασχέσεις των περιουσιών τους καθώς και εξορία.

ου πολλώ γαρ έμπροσθεν Δαμάσκιος ο Σύρος και Σιμπλίκιος ο Κίλιξ Ευλάμιός τε ο Φρύξ και Πρισκιανός ο Λυδός Ερμείας τε και Διογένης οι εκ Φοινίκης και Ισίδωρος ο Γαζαίος, ούτοι δη ουν άπαντες το άκρον άωτον, κατά την ποίησιν, των εν των καθ' ημάς χρόνω φιλοσοφησάντων, επειδή αυτούς η παρά Ρωμαίοις κρατούσα επί τω κρείττονι δόξα ούκ ήρεσκεν ώοντό τε την Περσικής πολιτείαν πολλώ είναι αμείνονα, τούτοις δη τοις υπό των πολλών περιαδομένοις αναπεπεισμένοι, ως είη παρ' εκείνοις δικαιότατον μεν το άρχον και οποίον είναι ο Πλάτωνος βούλεται λόγος, φιλοσοφίας τε και βασιλείας ες ταυτό ξυνελθούσης...τούτοις δη ουν ως αληθέσιν αρθέντες και προς γε απειρημένον αυτοίς εκ των νόμων αδέώς ενταύθα εμπολιτεύεσθαι, ώς τω καθεστώτι ούχ επομένοις, οι δε αυτίκα απιόντες ώχοντο ες αλλοδαπά και αμικτα ήθη, ως έκεισε το λοιπόν βιωσόμενοι. Agathias Hist. 2.30.3–4:

Έτσι όπως μας πληροφορεί η μοναδική μας πηγή για την τύχη των τελευταίων 7 σοφών στο κλείσιμο ενός κύκλου που στην αρχή του είχε πάλι 7 πνευματικούς ανθρώπους, οι νεοπλατωνικοί πήραν τον δρόμο της εξορίας καταφεύγοντας στην Περσία μην αντέχοντας την καταπίεση του νέου δόγματος. Ζήτησαν λοιπόν άσυλο από τον Χοσρόη τον "φιλόσοφο βασιλιά"  πιστεύοντας πως ο παλιός εχθρός των Ελλήνων οι Πέρσες, συγκρινόμενοι με την χριστιανική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σίγουρα θα ήταν μια καλύτερη λύση.  

Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε το επικίνδυνο ταξίδι από την Αθήνα στην Περσία. Ένα καραβάνι όπου οι επτά τελευταίοι φιλόσοφοι κουβαλούν μαζί τους ότι μπόρεσαν, βιβλία από την βιβλιοθήκη της σχολής, προτομές των δασκάλων, μικρά αγάλματα των θεών. Ένα καραβάνι το οποίο πνευματικά, ψυχικά και υλικά συγκέντρωνε ότι απέμενε από την χιλιόχρονη ιστορία της πλατωνικής Ακαδημίας, από την άχρονη πορεία του ελληνισμού. Ο Χοσρόης τους υποδέχτηκε με χαρά και τους προσέφερε προστασία και ένα νέο μέρος να κατοικήσουν όμως οι μαθημένοι στον Ελληνικό τρόπο φιλόσοφοι δεν μπόρεσαν να συνηθίσουν τα ξένα ήθη της περσικής αυλής και απογοητευμένοι σύντομα θέλησαν να φύγουν. Ο Αγαθίας μας πληροφορεί πως ο Χοσρόης έδρασε διπλωματικά υπέρ των φιλοσόφων μετά την συνθήκη με τους βυζαντινούς το 532 και μεσολάβησε  απειλώντας τους βυζαντινούς με πολεμικές συγκρούσεις, ώστε οι πρώτοι να μπορέσουν να γυρίσουν και να εγκατασταθούν όπου ήθελαν στην βυζαντινή επικράτεια, χωρίς να κινδυνεύουν, ζητώντας μάλιστα από τις βυζαντινές αρχές να τους επιτρέψουν να συνεχίσουν την φιλοσοφική τους διαδρομή χωρίς διώξεις.

Η ζημιά όμως είχε γίνει. Δεν γνωρίζουμε πόσο κουράγιο είχαν ακόμη οι επτά. Ο Δαμάσκιος ήδη ήταν πάνω από 70 χρονών και απ’ ότι φαίνεται δεν άφησε άλλα έργα έκτοτε παρά μόνο ένα συγκινητικό ταφικό επίγραμμα το οποίο χρονολογείται ακριβώς το 538 στην Έμεσα στην δυτική Συρία . Πιθανώς ο σχολάρχης να έβλεπε αρκετά παραπάνω  στον θάνατο της νεαρής δούλης Ζωσίμης,  από την απελευθέρωση του σώματος της - ενώ ο νούς της ήταν πάντα ελεύθερος - σε μια περίοδο που όλος ο πολιτισμός είχε υποδουλωθεί στο σκοτάδι και πέθαινε.

"Ζωσίμη, η πρίν έουσα μόνω τω σώματι δούλη και το σώματι νύν ηύρον ελευθερίην".  IGLSyrie V 2336

Από τους υπόλοιπους συνοδοιπόρους του μόνο οι δύο φαίνεται πως συνέχισαν τον ενεργό φιλοσοφικό βίο αφήνοντας έργα. Ο Πρισκιανός, ο οποίος εικάζεται πως επέστρεψε στην Αθήνα παραμένοντας σταθερά Νεοπλατωνικός και ο Σιμπλίκιος του οποίου το έργο αν και δεν ήταν τόσο εμπνευσμένο όσο των προγενέστερων φιλοσόφων της σχολής εντούτοις πιθανολογείται πως στάθηκε καθοριστικότατο στην διαμόρφωση της πνευματικής ζωής των επόμενων αιώνων όπως θα δούμε.

Ο Σιμπλίκιος συνέχισε να συγγράφει αρκετά έργα και βάσει των αραβικών πηγών φαίνεται πως κυρίως μέσω αυτού σημειώθηκε το πέρασμα της Ελληνικής φιλοσοφίας στον αραβικό πολιτισμό από τον οποίο διασώθηκε ένα μεγάλο μέρος της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Για το πού τελικά παρέμεινε ο φιλόσοφος μετά την αποχώρηση από την αυλή του Χοσρόη δεν είμαστε σίγουροι, απ' ότι φαίνεται όμως οι πιθανότητες είναι να παρέμεινε στις ανατολικές περιοχές της Συρίας. Σύμφωνα μάλιστα με μια υπόθεση εγκαταστάθηκε, ίσως και με κάποιους ακόμα της ομάδας συνεχίζοντας σε ένα βαθμό την Πλατωνική Ακαδημία στο Χαρράν  (Καρράν-Καρραί για τους Έλληνες), την τελευταία Ελληνόπολις.

Το Χαρράν είναι πανάρχαια πόλη -ιδρυθείσα στην 2η χιλιετία πχχ-  με σημαντικότατη ιστορία κάποτε πρωτεύουσα της Ασσυριακής αυτοκρατορίας, κοντά στην Έδεσσα μαζί με την οποία αποτέλεσαν τα τελευταία προπύργια του παγανισμού, εξού και η ονομασία Ελληνόπολις από τους Βυζαντινούς "πατέρες" . Όντας ακριβώς στα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας με την Περσική και παρ' ότι και αυτή δέχτηκε τις καταστροφικές επιθέσεις των χριστιανών με μεγάλο διωγμό το 580 (4) φαίνεται πως επιβίωσε και παραμένοντας "ειδωλολατρική" πόλη, στάθηκε η τελευταία τέτοια, συγκεντρώνοντας τους τελευταίους "παγανιστές" κάθε είδους, Ζωροάστρες, Ερμητιστές, Γνωστικούς, μάγους και αστρονόμους, Σύριους πολυθεϊστές και φυσικά Έλληνες. Ίσως και τους τελευταίους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους οι οποίοι αφού ήδη είχαν επιτύχει μια πρωτοφανή δογματική (5) σύζευξη των βασικότερων ελληνικών φιλοσοφιών (6) μαζί με τον μυστικισμό της θρησκείας, μετέφεραν αυτόν τον ύστερο ελληνισμό στους Άραβες. Αλλά δεν είναι μόνο τα έργα των Ελλήνων φιλοσόφων που μεταφραζόμενα στα Περσικά και Αραβικά διαμόρφωσαν αυτόν τον πολιτισμό, ο οποίος συνέχισε τις μαθηματικές, ιατρικές κ.α επιστήμες. Ο Νεοπλατωνικός μυστικισμός και ίσως το έργο των τελευταίων της Ακαδημίας στο Χαρράν (7), διείσδυσε και επηρέασε τα τοπικά ρεύματα και παραδόσεις με αποτέλεσμα να μην νοείται ούτε το πανεπιστήμιο της Βαγδάτης, ούτε η ακαδημία του Gondishapur, ούτε ο Ερμητισμός, η Αλχημεία, ο Σουφισμός ή η Καμπάλα όπως τα ξέρουμε, ούτε ο δυτικός μυστικισμός, ούτε φυσικά  η Αναγέννηση χωρίς αυτό το μπόλιασμα και την δημιουργία του Ισλαμικού Νεοπλατωνισμού  κέντρο διάδοσης του οποίου πιθανώς να ήταν το Χαρράν .

"Στο ακριβές κέντρο της πόλης των Καρριων στέκονταν ένας μεγαλοπρεπής ναός, που θεωρείται από πολλούς ισάξιος του Σεραπείου της Αλεξάνδρειας ... Στο ναό αυτό υπήρχε ένας πολύ υψηλός πύργος, ο οποίος χρησιμοποιούνταν επίσης ως παρατηρητήριο, γιατί μπορούσε κανείς να δει ολόκληρη την πεδιάδα από την κορυφή του ... Ωστόσο, όταν ο Έπαρχος  Ματέρνος  διέταξε το κλείσιμο και την καταστροφή όλων των ειδωλολατρικών ναών στη Συρία και την Αίγυπτο, αυτός ο ναός στις Κάρρες επίσης καταστράφηκε εν μέρει, και όλα τα είδωλα και αγάλματα μεταφέρθηκαν μακριά." Libanius, Orationes 30.7.8

Το Χαρράν ήταν πάντα γνωστό για την ιδιαίτερη του θρησκεία, απόδοσης λατρείας στα αστρικά σώματα (8) με κυρίαρχο ιερό τον ναό του θεού της σελήνης Σιν, ενώ αναφέρεται και ως τόπος καταγωγής του Αβραάμ (όσο ήταν αυτός αστρολάτρης), από εκεί πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος ενώ και ο Ιουλιανός σταμάτησε στο γνωστό ιερό και θυσίασε στον Σιν στην αρχή της εκστρατείας εναντίων των Περσών η οποία έμελε να δώσει τέλος στην σύντομη αλλά ανέσπερη φεγγοβόλα πορεία του . Το ιερό αυτό όπως μας περιγράφει ο Λιβάνιος τον 4ο αιώνα παρομοιάζοντας το μεγαλείο του με το Σεραπείο καταστράφηκε μερικώς  από τους χριστιανούς, αλλά τον 5ο αιώνα είχε ήδη ανακατασκευαστεί. Αντιθέτως όπως μας λέει ο Προκόπιος, ο Χοσρόης κατά την εκστρατεία του το 540 δεν επιτέθηκε στο Χαρράν και μάλιστα αρνήθηκε να δεχτεί φόρο υποτελείας ή λύτρα ακριβώς λόγω των παγανιστών κατοίκων του και της ιδιαιτερότητας του.

Και οι μετέπειτα όμως διωγμοί του 580 δεν κατάφεραν να σβήσουν αυτό το κέντρο το οποίο πέρασε στα χέρια των Αράβων το 639 . Έτσι υπάρχει η μαρτυρία του γνωστού Άραβα μελετητή, γεωγράφου και περιηγητή Αλ-Μασουντί  (896-956), ο οποίος περνώντας σε ένα του ταξίδι από το Χαρράν αναφέρει πως επισκέφτηκε ένα κτήριο (9) στην πόλη, στο οποίο μαζεύονταν οι φιλόσοφοι. Εκεί στο υπέρθυρο είχε μια επιγραφή στα Συριακά η οποία έλεγε "αυτός ο οποίος γνωρίζει τον εαυτό του θα γίνει θεός" (10), ενώ όταν ρώτησε έναν μελετητή που βρήκε στο κτήριο να του το εξηγήσει εκείνος του είπε πως αυτό προερχόταν από τον Πλάτωνα. Επίσης σε άλλο του έργο, ο Μασουντί, αναφέρει την μεταφορά της έδρας της φιλοσοφίας από την Αθήνα στην Αλεξάνδρεια, από εκεί στην Αντιόχεια, στο Χαρράν και τέλος στην Βαγδάτη.

Ιδιαίτερη επίσης αξία έχει ένα ακόμα ιστορικό ανέκδοτο που αφηγείται το πώς οι κάτοικοι της πόλης γλύτωσαν και από την Ισλαμική επέκταση. Σύμφωνα με αυτό όταν ο χαλίφης Αλ-Μα'μούν  διήλθε από το Χαρράν πηγαίνοντας σε κάποια εκστρατεία ενάντια των Βυζαντινών, ρώτησε τους κατοίκους το θρήσκευμα τους και αυτοί του απάντησαν με φυσικότητα πως ήταν Χαρρανίτες και του εξήγησαν πως δεν ήταν ούτε χριστιανοί ούτε μουσουλμάνοι ούτε εβραίοι. Αυτός όμως απάντησε πως θα έπρεπε μέχρι να γυρίσει  να έχουν μεταστραφεί σε κάποια από τις νόμιμες "θρησκείες του βιβλίου" (11) που αναφέρονται στο Κοράνι αλλιώς  ως ειδωλολάτρες θα έπρεπε να τους σκοτώσει. Έτσι αυτοί μετά από μια έξυπνη συμβουλή όταν ο χαλίφης επέστρεψε του είπαν πως ήταν Sabians (12) και κατάφεραν να παραμείνουν ανέγγιχτοι ( Ο ναός όμως καταστράφηκε το 1032 σε τοπικές εξεγέρσεις αστικών πληθυσμών Σιϊτών) μέχρι και την τελική και ολοσχερή καταστροφή της πόλης από τους Μογγόλους το 1260.

Φυσικά όπως γίνεται κατανοητό σύντομα μετά τον θάνατο των τελευταίων Ελλήνων νεοπλατωνικών ο συγκρητισμός που επικράτησε σε αυτές τις περιοχές παρ' ότι διατήρησε κάποια στοιχεία της Ελληνικής φιλοσοφίας, κυρίως τα αξιοποίησε προς άλλες κατευθύνσεις. Παρόλα αυτά Το Χαρράν παρέμεινε ένα σύμβολο φάρος ως η τελευταία παγανιστική πόλη του Μεσαίωνα και δεν είναι παράλογο κοιτώντας τις ημερομηνίες να υποθέσουμε μια εκ νέου μεταφορά της όποιας γνώσης από εκεί πίσω προς τον Ελλαδικό χώρο λίγο πριν την τελική καταστροφή από τους Μογγόλους. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως από αυτά τα κέντρα της ανατολής πέρασαν και στο Βυζάντιο και από εκεί στην λατινική δύση (η και παράλληλα -13-) τα πολύτιμα κείμενα. Από αυτά τα κείμενα και αυτόν τον συγκρητισμό επανήλθε στις αρχικές κοιτίδες η φιλοσοφία εισάγοντας την ανθρωπότητα στην εποχή της Αναγέννησης, με το Πλήθωνα στην Ελλάδα, το Fiscino και τις αναγεννησιακές πλατωνικές ακαδημίες στην Δύση αλλά και αλλού. Από εκεί σε μια αντίστροφη πορεία καθαρισμού, διαχωρίστηκαν τα προϊόντα του συγκρητισμού  και η φιλοσοφία, η θρησκεία και οι κοινωνίες πέρασαν σε μια καινούργια φάση. 

Και δοκιμάσετε, ω θεοί, να το γνωρίσετ’ όλοι.

Χρυσή κρεμάσετ’ άλυσον απ’ τ’ ουρανού την άκρην,

και αθάνατοι και αθάνατες, όλοι απ’ αυτήν πιαστήτε,

Αλλά δεν θα’σθε δυνατοί μ’ όσον κι αν βάλτε κόπον

να σύρετ’ απ’ τον ουρανόν τον πάνσοφον Κρονίδην.

Αλλ’ αν εγώ το ήθελα θα εδύνομουν και μόνος

μ’ όλην την γην και θάλασσαν επάνω να σας σύρω.

Και θα’δενα την άλυσον στην κορυφήν του Ολύμπου

ώστε τα πάντα ανάερα να μείνουν εις τον κόσμον.

Τόσο ανώτερος εγώ θεών και ανθρώπων είμαι. 

Ιλιάδα ραψωδία Θ απόδοση Ιακ. Πολυλά

Έτσι το Χαρράν, η Έδεσσα, η Βαγδάτη, άλλες πόλεις της Συρίας και της Περσίας έδρασαν ως κρίκοι για την χρυσή αλυσίδα του Πρόκλου και του Ελληνισμού, στάδια της μάχης του πολιτισμού με την βαρβαρότητα,  της άμπωτης και πλημμυρίδας του παγανισμού,  που ο ίδιος ως μια αδιάσπαστη, άθραυστη χρυσή αλυσίδα για να παραφράσω τον Όμηρο, δεν μπορεί να αποσπαστεί από την δικαιοσύνη του Πατέρα των θεών και ανθρώπων ή να σπάσει αλλά μόνο μπορεί αιωνίως να προκαλεί τους ανθρώπους να την σκαρφαλώσουν προς τον Όλυμπο.

Κλείνοντας και για να κατανοήσουμε το αδύνατο της θραύσης αυτής της αλυσίδας ακόμα και αν δεν έμενε ούτε ένα κείμενο, πρέπει να διαβάσουμε με προσοχή τα λόγια του Ασσυριακής καταγωγής γεννημένου στο Χαρράν Thābit ibn Qurra (826-901), του με γνωστικές/νεοπλατωνικές καταβολές  Ερμητιστή, Μαθηματικού, αστρονόμου, φιλοσόφου, έτσι όπως μας τα μετέφερε ο Ο Εβραίος χριστιανός επίσκοπος της Συρίας Bar Hebraeus (Γρηγόριος) γύρω στα 1270.

"Αν και πολλοί έχουν υποταχθεί με τη χρήση βασανιστηρίων στο σφάλμα , οι πατεράδες μας, με την βοήθεια του Θεού, υπέμειναν και μίλησαν θαρραλέα, και αυτή η ευλογημένη πόλη ποτέ δεν μολύνθηκε με το σφάλμα από τη Ναζαρέτ. Είμαστε οι κληρονόμοι και οι μεταβιβαστές του παγανισμού (της ειδωλολατρίας),ο οποίος τιμάται λαμπρά σε αυτόν τον κόσμο, στους κληρονόμους μας. Τυχερός είναι αυτός που φέρει με βέβαιη ελπίδα, το βάρος προασπιζόμενος τον παγανισμό. Γιατί ποιος κατοίκησε τον κόσμο και τον γέμισε με πόλεις, εκτός από τους καλούς άνδρες και βασιλιάδες του παγανισμού; Ποιος κατασκεύασε λιμάνια και κανάλια; Ποιος προκάλεσε την εκδήλωση των απόκρυφων επιστημών; Σε ποιούς ανέτειλε (φανερώθηκε) η θεότητα που δίνει την μαντεία και διδάσκει τη γνώση των μελλοντικών γεγονότων, εκτός από τους σοφούς των παγανιστών; Είναι αυτοί που έχουν επισημάνει(δείξει) όλα αυτά τα πράγματα, και προκάλεσαν την εμφάνιση των φαρμάκων της ψυχής, τα  οποία φεγγοβολούν την σωτηρία. Αυτοί επίσης βρήκαν και τα φάρμακα για τα σώματα. Γέμισαν τον κόσμο με τους ορθούς τρόπους ζωής και με την σοφία που είναι η αρχή της αριστείας. Χωρίς αυτά [τα προϊόντα] του παγανισμού ο κόσμος θα ήταν κενός ένα μέρος που θα κυριαρχούσε η ανάγκη, και θα ήταν κυριευμένος από την ανέχεια και την δυστυχία». 14

--------------------------------------------------

(1) Πιθανότατα αναφέρεται στην καταστροφή του Σεραπείου το 391 
(2) Παρά το και  αυτή σαν επίσημη σχολή - και όχι σαν μεταβίβαση της Πλατωνικής φιλοσοφίας -  έχει την ασυνέχεια από την καταστροφή κατά τους Μιθριδατικούς πολέμους το 86 πχχ από τον Σύλλα
Lucius Cornelius Sulla μέχρι και τον Ηράκλειο ~410μχχ 
(3) όπου αρχές του 4ου αιώνα τοποθετείται το έργο του Αλχημιστή ΕλληνοΑιγύπτιου Ζώσιμου 
(4) Οι παγανιστές της Κωνσταντινούπολης και της δυτικής Μικράς Ασίας είχαν διωχθεί το 540, η Ηλιούπολη και η Αντιόχεια είχαν πέσει το 570.
(5) Με την αρχική ελληνική έννοια ο όρος
(6) Είναι Χαρακτηριστικό πως τα περισσότερα έργα του Σιμπλίκιου είναι πραγματείες πάνω στον Αριστοτέλη, ενώ έχει και μια στο έργο του Επίκτητου.
(7) Η άλλη οδός επιρροής ήταν αυτή του Αιγυπτιακού Εληνικού συγκρητισμού εξ' ού και αναφέραμε πριν τον Ζώσιμο του οποίου επίσης έργα είναι από τα πρώτα μεταφρασμένα στα Αραβικά.
(8) Παρεμπιπτόντως ο Πλάτωνας είναι ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που αναπτύσσει τέτοιες τάσεις/απόψεις, οπότε μπορούμε να φανταστούμε άλλον έναν λόγο γιατί αυτή η πόλη μπορεί να αποτέλεσε τόπο επιλογής του Σιμπλίκιου.
(9) Η αραβική μετάφραση είναι προβληματική, Άλλοι υποστηρίζουν πως σημαίνει ακαδημία, άλλοι ναός, άλλοι απλά μέρος συνάθροισης.
(10) ή "αυτός που γνωρίζει την φύση του". Φυσικά δεν διέφυγε των μελετητών η ομοιότητα με το Δελφικό ρητό ή το απόσπασμα απο τον Φαίδρο
(11) Οι άλλες Αβρααμικές θρησκείες οι προγενέστερες του Ισλάμ
(12)  Η τέταρτη θρησκεία του βιβλίου που αναφέρεται στο Κοράνι, ενώ με αυτή τους την επιλογή ενισχύεται και η σύνδεση με τους Ερμητιστές της Αιγύπτου.
(13) ενώ υπάρχει και η αντίθετη οδός από τις Ισλαμικές Ισπανικές κτήσεις προς τα ανατολικά 
(14) Το κείμενο είναι σε δική μου μετάφραση απο τα Αγγλικά με αρχική πηγή : The Sabians of Harran and the Classical Tradition:DAVID PINGREE (International Journal of the Classical Tradition Volume 9 issue 1 2002)

Ηθικές αξίες και αγορές

Επιτέλους η επιστήμη αποφάνθηκε πως  "η αγορά πράγματι διαβρώνει τις ηθικές αξίες".
Άργησε βέβαια λίγο, κοντά στον ενάμιση αιώνα, καθώς το πλήθος των διανοητών που άσκησαν κριτική σε αυτές τις πτυχές της νεωτερικότητας είτε αριστερόστροφα είτε δεξιόστροφα, φυσικά εστιάζοντας σε αυτήν ακριβώς την διάβρωση, ήδη από τον 19ο αιώνα είναι αναρίθμητο.  Μάλιστα ως οφείλει κάθε επιστημονική πειραματική απόδειξη που σέβεται τον εαυτό της όπερ και  οφείλει να περιορίζει πολύ το αντικείμενο της, να μην πλατιάζει έτσι ώστε τα αποτελέσματα να είναι σωστά, έτσι και σε αυτήν την περίπτωση το συμπέρασμα είναι κάπως περιοριστικό, σε σχέση τουλάχιστον με το τι έχουν επισημάνει όλοι οι παραπάνω διανοητές όλα αυτά τα χρόνια και φαίνεται να έχει βγει σωστό.

Δεν καταλαβαίνω δηλαδή κατά πόσον χρειάζεται πειραματική επιστημονική απόδειξη για το οτι οι "αξίες" της αγοράς καταστρέφουν το περιβάλλον. Δεν είναι εμφανές; Ή πως σε μεγάλο βαθμό αντί για ανθρώπους παράγουν συχνά λαμόγια, κλέφτες, τυράννους  δουλοπρεπείς και ανάλογους  χαρακτήρες σε ποσόστωση πολύ μεγαλύτερη από την φυσικώς ευρισκόμενη σε κάθε κοινωνία; Δηλαδή το να το υποθέσει αυτό κάποιος λογικά ήδη από την πρώτη στιγμή κατά την οποία το νόμισμα μετατράπηκε από σύμβολο και εικόνα αξίας σε Αξία δεν στέκει και πρέπει να αποδειχθεί πειραματικά σε εργαστήριο;  Το γελοίο της υπόθεσης είναι πως στην μεν περίπτωση των διανοητών που προλέγουν, υπάρχει η επιλογή αν η κριτική τους είναι πειστική, να παρθούν μέτρα, να αποφασίσει ο κόσμος να αλλάξει ρότα, δηλαδή να γίνουν σωστικές κινήσεις, στην δε δεύτερη περίπτωση εφ' όσον το φαινόμενο βαίνει πλήρως εκδηλούμενο και κυριαρχεί,  η επισήμανση φαντάζει αστεία.

Αυτό που δεν είναι όμως αστείο, τουλάχιστον στα μάτια μου, είναι η μεθοδολογία της επιστημονικής απόδειξης, ακόμα και αν δεχτώ πως δεν έφταναν τα συμπεράσματα των διανοητών, ή η κοινή παρατήρηση και χρειαζόταν κάτι πιο συμπαγές ως απόδειξη. Σύμφωνα λοιπόν με το πείραμα, για να αποδειχθεί πως η "αγορα" διαβρώνει τις ηθικές αξίες, οι άνθρωποι πειραματόζωα έπρεπε να σκοτώνουν ποντίκια πειραματόζωα, προφανώς θεωρώντας οι ερευνητές πως η ποντικίσια ζωή είναι ένα ελάχιστο ζύγι της ηθικής των πρώτων.  Παρέχει μάλιστα και μια αμεσότητα επιλογής-πράξης και αποτελέσματος που δεν χωράει δικαιολογίες όπως τις γνωστές όταν οι πράξεις μας έχουν έμμεσο, χρονικά συσσωρευόμενο ή απόμακρο αντίκτυπο.

 Θα έλεγα μάλιστα πως η ίδια η επιστημονική αυτή μεθοδολογία, αποδεικνύει ακριβώς  το φαινόμενο που ερευνά από μόνη της,  χωρίς καν να εφαρμοστεί σε συνθήκες "αγοράς". Γιατί πως αλλιώς μπορούμε να εξηγήσουμε το τραγελαφικό να θεωρεί ένας επιστήμονας καλή ιδέα για την μελέτη της επίδρασης των "αγορών" στην ηθικές αξίες, το άσκοπο σκότωμα των ποντικιών; Από μόνο του αυτό δεν αποδεικνύει πως ο ίδιος ο ερευνητής, για τους σκοπούς της πανεπιστημιακής, ερευνητικής κτλ "αγοράς" έχει κάνει εκπτώσεις στις ηθικές του αξίες; Το οτι θεωρεί δεδομένο εργαλείο για την δουλειά του κάτι τέτοιο δεν είναι αυτόματα απόδειξη; Τι άλλο χρειάζεται δηλαδή;

Για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις θα σταθώ στο άσκοπο του θέματος και την ευκολία με την οποία γίνεται αποδεκτή η πράξη αυτομάτως  χωρίς κάποια ιδιαίτερη σκέψη. Προφανώς κοιτώντας την ανθρώπινη ιστορία, διαπιστώνουμε την εκμετάλλευση απο τον άνθρωπο της φύσης και των ζώων, υπάρχει η αναγκαιότητα της τροφής και ο θάνατος είναι κάτι τόσο δεδομένο και απαραίτητο όσο η ζωή η ίδια. Οπότε το πρόβλημα δεν είναι πως σκοτώνονται τα ποντίκια, ή πως γίνεται προϊόν εκμετάλλευσης το περιβάλλον, αλλά όλα τα υπόλοιπα συνοδευτικά, δηλαδή το πώς, το υπό ποιές συνθήκες, το γιατί και το τι συνοδεύει αυτές τις πράξεις. Το όλο πολιτισμικό περιβάλλον δηλαδή που αγκαλιάζει το φαινόμενο.

Σαφώς και σε τέτοια θέματα είναι δύσκολο να υποστηριχθεί μια απόλυτη θέση. Αλλά όπως και να το κάνουμε η απόσταση μεταξύ του θανάτου πειραματόζωων για την ανακάλυψη για παράδειγμα ίασης του Aids μέχρι του άσκοπου θανάτου για την επίπτωση των "αγορών" στις ηθικές αξίες είναι τεράστια. Όπως αναλόγως τεράστια είναι η απόσταση μεταξύ της θεσμοθετημένης και υπό μεταφυσικό πλαίσιο κατανάλωσης κρέατος (αρχαία θυσία) και της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής των σφαγείων των σουπερμάρκετ κτλ. Επίσης τεράστια είναι η απόσταση μεταξύ ενός τελετουργικού κυνηγιού για μια τελετή ενηλικίωσης για παράδειγμα και άλλο η οργάνωση sport events με ελικόπτερα, διόπτρες, gps κτλ. Απόσταση τέλος άπειρη χωρίζει την επίσης σπάνια τελετουργική θανάτωση μιας τίγρης, ενός ελέφαντα, ή ενός άλλου είδους για την παρασκευή ενός σκευάσματος της παραδοσιακής κινέζικης "ιατρικής" με την μαζική εξόντωση των παραπάνω για την κάλυψη των παράλογων και δεισιδαιμονικών αναγκών της σύγχρονης καπιταλιστικής κινεζικής αγοράς, και η ουσιώδης διαφορά δεν έγκειται στην ευκολία των μέσων, της τεχνολογίας κτλ όπως πολλοί θέλουν από συμφέρον να υποστηρίξουν, αλλά στο πολιτισμικό πλαίσιο.

 Η αλλαγή δηλαδή που έχει συμβεί, δεν οφείλεται κυρίως στα βελτιωμένα εργαλεία που μας δίνουν την δυνατότητα για ευκολότερη και μαζικότερη εκμετάλλευση (αν και προφανώς χωρίς αυτά δεν θα ήταν δυνατή) αλλά στον ίδιο τον άνθρωπο και το πως αυτός λειτουργεί. Οπότε η όποια λύση στο πρόβλημα, δεν έγκειται αν θέλουμε να είμαστε λογικοί στα μέσα, αλλά στον άνθρωπο. Και επειδή ο άνθρωπος κατά κύριο λόγο διαμορφώνεται από το πολιτισμό στον οποίο μετέχει, εκεί πρέπει να κοιτάξουμε για την όποια αλλαγή και όχι σε φανατικές ή μυωπικές οπτικές οι οποίες συχνά καλούν στην ολοκληρωτική κατάργηση των μέσων κτλ (σαν να μην είμαστε υπεύθυνοι των πράξεων μας), όπως επίσης πολύ ορθά είχαν υποστηρίξει οι περισσότεροι διανοητές(εκτός αν περιμένουμε να αποδειχθεί και αυτό πειραματικά σκοτώνοντας κανα δυο εκ. ποντίκια κατά την διαδικασία), εκτός και αν υπήρχε η δυνατότητα για μια παγκόσμια επιβολή των σωστών κανόνων που θα θέσπιζαν φωτισμένοι "φιλόσοφοι-βασιλιάδες" και άλλα τέτοια ουτοπικά τα οποία προφανώς λαμβάνοντας υπόψη την ανθρώπινη φύση ούτε γίνονται ούτε πρέπει να επιδιώκονται. Επειδή όμως η παρούσα κατάσταση σίγουρα βολεύει κάποιους, μια σύγκρουση είναι αναγκαία. Αν δηλαδή θέλουμε να μην συνεχιστεί η "κατάπτωση των αξιών", αν θέλουμε να συνεχίσουν να υπάρχουν ελέφαντες και τίγρεις, αν θέλουμε τελικά τα τεχνικά μας μέσα να βελτιώνουν πραγματικά την κατάσταση μας και όχι να γυρνάνε μπούμερανγκ, τότε σίγουρα θα χρειαστεί μια μεγάλη, καθολική και δύσκολη σύγκρουση.

Η Επιστολή του Απίωνα

Διάβασα πρόσφατα την παρακάτω επιστολή του 2ου μχχ αιώνα και είπα να την αναμεταδώσω καθώς η λεκτική της εγγύτητα με την νεοελληνική,  η έκφραση βασικών ελληνικών αρχών (πίστη στην σωτήρια δύναμη των θεών, σεβασμός στις οικογενειακές αξίες, απόδοση των πρέπουσών τιμών) και η μεταφορά ιστορικών στοιχείων είναι συγκινητικά και ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.

Ο Απίων από την Φιλαδέλφεια (πόλη κοντά στην Αλεξάνδρεια), ταξιδεύει στην Ιταλία όπου κατατάσσεται στον ρωμαϊκό στρατό προς βιοπορισμό λαμβάνοντας ταυτόχρονα Ρωμαικό όνομα, στέλνει επιστολή στον πατέρα του Επίμαχο.

Απίων Επιμάχω τωι πατρί και κυρίω πλείστα χαίρειν. Προ μεν πάντων εύχομαι σε υγιαίνειν και δια παντός ερωμένον [ερρωμένος =με καλή υγεία] ευτυχείν μετά της αδελφής μου και της θυγατρός αυτής και του αδελφού μου. Ευχαριστώ τω κυρίω Σεράπιδι, οτι μου κινδυνεύσαντος εις θάλασσαν έσωσε ευθέως. Ότε εισήλθον εις Μησήνους [=λιμάνι στην ιταλική Καμπανία], έλαβα βιάτικον [=οδοιπορικά] παρά Καίσαρος χρυσούς τρείς, και καλώς μοι έστιν.
Ερωτώ σε ουν, κύριε μου πατήρ, γράψον μοι επιστόλιον πρώτον μεν περί της σωτηρίας [=υγείας] σου, δεύτερον περί της των αδελφών μου, τρίτον, ίνα σου προσκυνήσω την χέραν οτι με επαιδεύσας καλώς και εκ τούτου ελπίζω ταχύ προκόσαι [=να προκόψω] των θεών θελόντων. Άσπασαι Καπίτωνα πολλά και τους αδελφούς μου και Σερηνίλλαν και τους φίλους μου.
Επεμψά σοι εικόνιν [εικόνιον=μικρή εικόνα] μου δια Ευκτήμονος. Έστι δε μου όνομα Αντώνις Μάξιμος. Ερρώσθαι σε εύχομαι.
Κεντυρία [=λόχος] Αθηνονίκη.
Εις Φιλαδελφίαν Επιμάχω απο Απίωνος υιού. Απόδος εις χώρτην [=τάγμα] πρίμαν Απαμηνών Ιουλιανού λιβλαρίω [=γραφέα] από Απίωνος ώστε Επιμάχω πατρί.

η αντιγραφή με τις επεξηγήσεις από την "Εισαγωγή στον Ελληνικό πολιτισμό" των εκδ του ΕΑΠ.