Θάνατος σ’ ΕΣΥ Ελάσσων

Στου κάτω κόσμου τις ακτές και τ’ άραχλα τα δάση
Υπάρχει τόπος τρομερός ουδείς τον πλησιάζει
Πέρα από την Κυπάρισσο και την πηγή της λήθης
Τον βρέχει ο μαύρος Κωκυτός με δάκρυα της θλίψης

Σαν Κήρες καταλήγουνε οι βίαια κει φερμένοι
Αυτοί που κόψαν μοναχοί το νήμα με το χέρι
Ανίσχυροι να αμυνθούν κρυφού εχθρού ο στόχος
Δεν φώναξαν, δεν τ’ άπλωσαν αμοίραστος ο πόνος 

Μόνοι τους επροτίμησαν πριν γύρει το κεφάλι
Τις μαύρες πύλες να διαβούν σε όχθη ξένη άλλη
Μόνιμα περιμένουνε και στήνουνε καρτέρι
Χοντρη γαστερα να φανεί γεμάτη σαν πανέρι

Απάνω πέφτουν σαν βροχή, ξεσκίζουνε και τρώνε
Αφήνουν μόνο κόκκαλα ασπρα στεγνά που καίνε
Σαν βότσαλα στις αμμουδιές τ’ Αχέροντα στο δείλι
Κι ανάκατα όπως τα πετούν κανείς δεν ξεχωρίζει

Πως κάποτε ανήκανε στ’ ανθρώπινο κοπάδι
Που βόσκαγε ανέμελο ξεχνώντας πως στον Αδη
Όμοια κι απαράλλακτα όλα μαζί γυαλίζουν
Χάντρες στο περιδέραιο Ευρύνομων π’ ορίζουν

Πως όλοι απογυμνώνονται σαν φτάσουν εκεί κάτω
Είχαν πολλά, πήραν πολλά, δεν μένουν δεν γυρίζουν
Κι ο πιο γυμνός κ’ ο πιο ντυτός το ίδιο θα κρυώνουν
Χωρίς ψυχές ατσάλινες και πύρινες δεν σώνουν

Υπάρχουν και καποιές στιγμές στου φεγγαριού την χάση
ή στων ανθέων τις γιορτές το πέπλο όταν χαράσσει
που οι κραυγές τους φεύγουνε απ’ τη σιωπή του Άδη
Και γλώσσες στρίγκιες σουβλερές παγώνουν σαν χαλάζι

Το αίμα μές τις φλέβες σου στου δαίμονα τ’ αλώνια
Που πάντα κοσκινίζουνε των έργων σου τα ξόδια

Και τότες ψιθυρίζουνε «μα άκου, είναι κρίμα!
Που ήσουνα, τι έκανες, για τ’ άδικου το θύμα;»

Η (σι ελάσσονα) κλίμακα ενδέχεται να αλλάξει οι κραυγές όχι

Βάλτε να πιούμε

"Τί πιο χαριτωμένη εγώ ζωή δεν ξέρω κι' άλλη, παρ' όταν όλος ο λαός τριγύρω αναγαλλιάζη, και στα παλάτια οι σύδειπνοι αράδα καθισμένοι ακούνε τον τραγουδιστή, με τα τραπέζια ομπρός τους, γεμάτα κρέας και ψωμί, κι ο κεραστής σαν παίρνη απ' το κροντήρι το κρασί και χύνη στα ποτήρια. Στον κόσμο τ' ομορφότερο λογιάζω αυτό πως είναι."
Οδύσσεια (9, 5)  Μετάφραση Αργ. Εφταλιώτη

Έχοντας το μυαλό μου αυτές τις τελευταίες ημέρες στραμμένο στον εορτασμό των Αττικών Διονυσίων και τις σχετικές προετοιμασίες σκεφτόμουν πόσο συνυφασμένος, πολύ περισσότερο από κάθε άλλο θεικό ον, είναι ο θεός Διόνυσος, ο θεός των χυμών της ζωής, με την ανθρώπινη κατάσταση.  Ο θεός που με το δώρο της αμπέλου και του οίνου απαλύνει τα βάρη της ζωής, γλυκαίνει τους πόνους και όπως και ο Ασκληπιός αναγορεύεται σε Σωτήρα γι’ αυτό τον λόγο.

Πίνε, μέθα, Μελάνιππε, μαζί μου: τι νομίζεις;
Στο στρόβιλο του Αχέροντα μπαίνοντας, το μεγάλο
To πέρασμα διαβαίνοντας, πως τ’άσπρο φώς του ήλιου θα ξαναδείς;
.....
μα έλα, πάψε να σκέφτεσαι το χώμα, είμαστε νέοι, κι άλλοτε πάλι τα’παμε,
άσε να υποφέρει εκείνος που’ν’η ώρα του. Έξω βοριάς φυσάει, ας πιούμε εμείς
γλυκό κρασί που τους καημούς γιατρεύει.
Αλκαίος 6ος αι. π.χ (μετάφραση Σωτ. Κακίση)

Έτσι είδα με πολύ καλό μάτι την παρακάτω χιουμοριστική οικονομική συμβουλή που μου ήρθε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

Σοφή επένδυση. 
O καθηγητής Δρ Wassa Κατάρ με Νόμπελ Οικονομίας εξηγεί πώς να
σκεφτόμαστε για την τρέχουσα οικονομία:
1) Αν τον Ιανουάριο του 2010 είχατε επενδύσει 1000 ευρώ σε μετοχές της
Royal Bank of Scotland, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στη Βρετανία,
θα είχατε τώρα 29 ευρώ!
2) Αν τον Ιανουάριο του 2010 είχατε επενδύσει 1000 ευρώ σε μετοχές της
Lehman Brothers, θα είχατε τώρα 0 ευρώ!
3) Αλλά αν τον Ιανουάριο του 2010 είχατε ξοδέψει 1.000 ευρώ σε καλό
κόκκινο κρασί (όχι μετοχές) και είχατε καταναλώσει ήδη όλα αυτά, θα
είχατε 46 ευρώ σε άδεια μπουκάλια!
Συμπέρασμα:
Στο σημερινό οικονομικό σενάριο είναι προτιμότερο να κάθεστε και να
απολαμβάνετε πίνοντας ένα πολύ καλό κρασί.
Μην ξεχνάτε ότι ίσως το.... πιόμα σε κάνει να ζήσεις:
- Λιγότερο λυπημένος
- Λιγότερο αγχωμένος
- Πιο ευτυχισμένος
Σκεφτείτε το, επενδύστε στη χαρά της ζωής!

Πράγμα που επιβεβαιώνει και ο Όμηρος αφού μας λέει πως ο Οδυσσέας έκρυβε στο κελάρι του μαζί με το χρυσάφι τα πολύτιμα κρασιά και όχι άλλου τύπου επενδύσεις.

Κει που’κρυβες χρυσάφι στοιβαγμένο
Και λάδι ευωδιαστό και χάλκωμα, και ρούχα στις κασέλες
κι ήταν πιθάρια για γλυκόπιοτο, παλιό κρασί, στημένα
γραμμή, γεμάτα ανεροκόπητο, θεϊκό ποτό, στον τοίχο
δίπλα αναγέρνοντας.

Από την άλλη με ανησυχία διάβασα μια είδηση που επίσης μου ήρθε στο ηλ ταχ και όπως διαπιστώνω παίζει πολύ στο νέτ την οποία δεν μπορώ να ελέγξω αλλά εφ’ όσον ισχύει και εξηγείται τοιουτοτρόπως δυστυχώς αναδεικνύει και την ασυμβατότητα των κλασσικών αξιών με τις σύγχρονες αγορές

Άρχισε η ανάπτυξη! Η φύτευση αμπελιών για κρασί στα χωράφια μας δεν επιτρέπεται αν δεν πάρουμε άδεια. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση που ανήκουμε δεν μπορούμε πλέον να φυτεύουμε ό,τι εμείς θέλουμε. Επιβάλουν όρους στο τι και πόσο θα φυτεύουμε στα χωράφια μας. Με αυτά οδήγησαν τη χώρα στη χρεωκοπία, τη γεωργία στην καταστροφή, το λαό στην ανεργία. Μέχρι και σήμερα υπακούουν στις εντολές των Βρυξελλών, επιβάλουν καταστροφικούς νόμους και θέλουν να συνεχίσουν με κυβερνήσεις κρυφομνημονίων.
Η πολιτική του μνημονίου, η πολιτική της Μέρκελ και του Μπαρόζο, η πολιτική των κομμάτων της συγκυβέρνησης πρέπει να ανατραπεί. Ποινικοποιούν την παραγωγή, ξεκληρίζουν την αγροτιά!!!

Στόχος η διαρκής και με κάθε τρόπο αποθάρρυνση από την
πολιτεία κάθε προσπάθειας μικροκαλλιεργητή για αγροτική καλλιέργεια. Κατέστρεψαν την καλλιέργεια του καπνού, του βαμβακιού, των τεύτλων, απαξίωσαν την ελαιοκαλλιέργεια, τώρα ξεριζώνουν και τα κλήματα…
Για όλα τα αμπελοτόπια που είναι φυτεμένα με οινοποιήσιμες ποικιλίες πρέπει να έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Γεωργίας σχετική άδεια. Εάν φυτευτεί αμπέλι για κρασί χωρίς άδεια θα εκριζώνεται. Όσοι έχουν φυτεύσει δίχως αντίστοιχο δικαίωμα φύτευσης μετά την 31η Αυγούστου 1998, δεν νομιμοποιούνται να το έχουν και υποχρεούνται να το ξεριζώσουν με δική τους δαπάνη.
Στην περίπτωση που δεν προβούν στην εκρίζωση, αμέσως επιβάλλεται χρηματική ποινή 1.200 ευρώ/στρέμμα που ισχύει για ένα έτος από την ημερομηνία
κοινοποίησης του προστίμου. Μετά την παρέλευση του έτους το πρόστιμο διπλασιάζεται, εφόσον η «παράνομη φυτευμένη» έκταση συνεχίζει να υφίσταται.

Διαβάστε τι ανακοίνωσε η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας
Π.Ε. Αιτωλ/νίας: Θα εκριζώνονται οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπέλου που φυτεύτηκαν σε αμπελοτεμάχια χωρίς δικαίωμα φύτευσης.
Η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας ενημερώνει τους αμπελοκαλλιεργητές ότι όλες οι οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπέλου που φυτεύτηκαν μετά την 1/8/1998, είναι παράνομες, εκτός των φυτεύσεων που έγιναν βάσει δικαιωμάτων που χορηγήθηκαν από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
 Σύμφωνα με το με αριθμ. 351/49474/25-04-2012 έγγραφο του ΥΠ.Α.Α.Τ. (Διεύθυνση ΠΑΠ-ΔΕΝΔΡ/ΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΑΜΠΕΛΟΥ ΚΑΙ ΞΗΡΩΝ ΚΑΡΠΩΝ), οι παραπάνω φυτεύσεις θα πρέπει να εκριζωθούν άμεσα με ευθύνη και έξοδα των κατόχων τους.
Επιπλέον, η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Π.Ε. Αιτωλ/νίας ενημερώνει όλους τους αμπελοκαλλιεργητές ότι θα προχωρήσει σε ελέγχους για την εφαρμογή του μέτρου.
Ξεριζώνουν τώρα και τα αμπέλια και μετά μας λένε ότι δεν παράγουμε τίποτα.

Όπως και να έχει εμείς ας επιμείνουμε στις απλές χαρές της ζωής με την συνοδεία των παρακάτω εξαιρετικών δειγμάτων της συνέχειας μέσα απο την σύγχρονη μουσική

Τα σχετικά αρχαία κείμενα τα δανείστηκα απο το πολύ ωραίο κείμενο "Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΙΝΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ"
Επίσης βρήκα και το πολύ ενδιαφέρον λόγω παραστάσεων Η ΑΜΠΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ (ΑΤΤΙΚΩΝ) ΑΓΓΕΙΩΝ.

4α Αττικά Διονύσια Σάββατο 26 Μαϊου

Για τέταρτη συνεχή χρονιά η Λατρευτική κοινότητα «ΛΑΒΡΥΣ» διοργανώνει τα 

ΑΤΤΙΚΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ.

Τα ΑΤΤΙΚΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ που πραγματοποιούνται για τέταρτη συνεχόμενη φορά, είναι μια
σύγχρονη εορτή που συνθέτει το χθές με το σήμερα και αποσκοπεί στο να αναδείξει όλα
εκείνα τα στοιχεία που ψυχαγωγούν τον άνθρωπο, παρέχοντας θεραπεία στην ψυχή και στο
νου με οδηγό τις κλασσικές Ελληνικές εορτές προς τιμήν του Θεού Διονύσου.

Τα φετινά Αττικά Διονύσια πραγματοποιούνται σε μια ακόμη δύσκολη στιγμή στην ιστορία
των Ελλήνων. Οι τιμητικές εκδηλώσεις, τα θεατρικά και τελεστικά δρώμενα, η μουσική και
η συνεστιακή μέθεξη, συνθέτουν ένα εορταστικό πλαίσιο το οποίο ο σημερινός άνθρωπος
έχει ανάγκη όσο ποτέ, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να καλλιεργεί και να ολοκληρώνει την
κοινωνική του διάσταση σε πείσμα των διχαστικών και ατομικιστικών εποχών.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Άνοιγμα θυρών (19:00)


Εισαγωγή
Χαιρετισμός και καλωσόρισμα των διοργανωτών.




 
Παραδοσιακή μουσική
Τιμώντας τον αρχέγονο
Ελληνισμό του Πόντου.
Παραδοσιακή μουσική
και τραγούδια του Πόντου
με συνοδεία λύρας και νταουλιού.



Εκπαιδευτικόν Αρχαιοπρεπές Οπλιτικόν Άγημα ΛΕΩΝΙΔΑΣ
Παρουσίαση και επίδειξη Ελληνικής φάλαγγας,
του οπλισμού της και μεθόδων μάχης
από το Εκπαιδευτικό Αρχαιοπρεπές Οπλιτικό Άγημα ΛΕΩΝΙΔΑΣ.




Διάλειμμα (15')


Δρώμενο Διόνυσος Ερχόμενος (πρώτη παρουσίαση)

Μετά την επιτυχία των δρωμένων Διόνυσος Δενδρίτης και Διονυσιακός Διθύραμβος στα προηγούμενα Αττικά Διονύσια, παρουσιάζεται για πρώτη φορά το δρώμενο «Διόνυσος Ερχόμενος». Το θεατρικό δρώμενο είναι ένας ύμνος στο Θεό Διόνυσο τη Φύση και τη Ζωή. Βασίζεται σε πάντα επίκαιρα και διδακτικά κείμενα των Ευριπίδη, Παλλαδά, Λουκρητίου, κ.ά., καθώς και σύγχρονα των Παρμενίδη Μπούσιου, Τάκη Παναγιωτόπουλου και πλαισιώνεται με ορφικούς και ομηρικούς ύμνους και μουσική. Η σκηνοθεσία είναι της Μαρίνα Δανέζη.




Παραδοσιακή μουσική
Γκάιντες και νταούλια.

 ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

 Κατα τα καθιερωμένα σας καλούμε να φέρετε τις προσφορές σας για την εορτή

Σελίδα της εκδήλωσης εδώ

Εκδήλωση και ενημερώσεις στο Facebook 

Πληροφορίες για την πρόσβαση στο χώρο αυτοκινητο/συγκοινωνίες

---

Φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση των «Αττικών Διονυσίων» του «2011»

Φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση των «Αττικών Διονυσίων» του «2010»

Φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση των «Αττικών Διονυσίων» του «2009»

Αρχική πηγή

Στιγμές που πάντα υπήρξαν

Πάντα υπήρξαν, και θα υπάρξουν ξανά… 

Στιγμές, που τα πάθη της ζωής θα νοιώθεις να συνθλίβουν

Στιγμές, όπου αδύναμος ν' αντισταθείς θα δείχνεις

στο βάρος που στους ώμους σου οι εποχές ορίζουν

Ίσως και να σκεφτείς….

Πως απόκαμες,

καλύτερα την κεφαλή να γύρεις

Πως τίποτα δεν γίνεται και τζάμπα πάει ο κόπος

Πως τελικά σε νίκησε ο ίδιος σου ο Φόβος

Όμως γύρνα και δές….

Υπάρχουν πίσω σου ορδές υπέροχων προγόνων

Υπάρχει μέσα σου κρυφή, αδιάσπαστη αλυσίδα

Που σε κρατά ολ’ όρθιο αρκεί να το θελήσεις

Την ψυχή σου άνοιξε και να! …

Εσένα να εγερθείς προσμένουνε αυτοί που πολεμήσαν

Όχι γιατί θα κέρδιζαν, ή έχοντες ελπίδα

Αλλά γιατί τους φάνηκε μικρή και ανάξια λόγου

Σκυφτή ζωή που ορίζεται και σύρεται υπό φόβου

Εσένα να εγερθείς προσμένουνε, αυτοί που πρωτ’ ορίσαν

Κοντόφθαλμα πως βλέπει, όποιος στον εαυτό του στρέφει 

Εσένα να εγερθείς προσμένουνε, αυτοί που πρωτ’ ορίσαν

Πως ούτε τα πλούτη φέρνουνε ούτε η φτώχια διώχνει

 

Το πρώτο από τα σημαντικά,  των ύστατων κορωνίδα

 

Πάντα υπήρξαν, και θα υπάρξουν ξανά…

Στιγμές που όλα πυκνώνονται

Σε μια λέξη...

 ...Ελευθερία!

Η Χρυσή αυγή, οι Δημοκράτες και ο Παγανισμός

Παρατηρώ τις τελευταίες ημέρες με την γενικότερη διαφήμιση που κάνουν όλοι, καθώς δεν υπάρχει αρνητική διαφήμιση, στην Χρυσή Αυγή και στον αρχηγό της, ένα πολύ ανησυχητικό φαινόμενο, αυτό της προσπάθειας ταύτισης της οργάνωσης με τον «παγανισμό», προφανώς σε μια ηλίθια προσπάθεια των ανησυχούντων δημοσιογράφων και λοιπών να κόψουν από αυτήν ψήφους των πιστών χριστιανών τη χώρας που για χίλιους δύο λόγους φαίνεται να έχουν στρέψει εκεί το «δημοκρατικό» τους «δικαίωμα» του εκλέγειν, έτσι εύκολα όπως έστρεφαν στο παρελθόν αλλού το «δικαίωμα» τους στο βόλεμα και την λαμογιά, ή όπως ακόμα και εξίσου εύκολα το στρέφουν στην στείρα άρνηση και αντίδραση.

Το τραγικό στην υπόθεση είναι πως η όλη κατάσταση φαίνεται να ξεκίνησε από τον αριστερό χώρο και συγκεκριμένα από το γνωστό αντι-φασιστικο, αντιΛΑΟΣ, αντιχρυσαυγήτικο blog, Jungle report το οποίο φανατικά παρακολουθούν αναγνώστες από όλα τα «δημοκρατικά» και μη μέτωπα για να ενημερώνονται και να αλιεύουν επιχειρήματα και πολεμοφόδια. Τραγικό γιατί στην , υποθέτω, προσπάθεια τους να πολεμήσουν την ΧΑ οι συντελεστές του blog χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα στα οποία κατά τα άλλα αντιδρούν, όπως για παράδειγμα, την προπαγάνδα, τα συναισθηματικά αντανακλαστικά, την γενίκευση, το ταμπέλιασμα, την συλλογική ευθύνη, κα ελπίζω άθελα τους αν και δεν βλέπω το πώς θα μπορούσε κάτι τέτοιο να γίνει καταλάθος.

Έτσι σε ένα κατά τα’ άλλα αξιόλογο και με πολλά ιστορικά στοιχεία και σοβαρή έρευνα κείμενο που κατά κύριο λόγο προσπαθεί να αποδείξει τον ηλίου φαεινότερο νεοναζιστικό και «φασιστικό» χαρακτήρα της συγκεκριμένης οργάνωσης, οι συντάκτες ξεκινούν με κάποια παλιά, από την δεκαετία του 80 κείμενα και ποιήματα, κυρίως του αρχηγού τα οποία γι’ αυτούς αποδεικνύουν το «παγανιστικό» και ουχί «χριστιανορθόδοξο» θρησκευτικό υπόβαθρο της εν λόγο οργάνωσης.

Βέβαια για να ισχύει αυτό θα έπρεπε τα κείμενα αυτά ποιητικά ή πεζά τουλάχιστον να έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα, ή ίδια η οργάνωση και τα μέλη της να έχουν επίσημα τέτοια θρησκευτική γραμμή κάτι που προφανώς δεν ισχύει και θα επεκταθώ και στα υπόλοιπα που περικλείω με το «τουλάχιστον».

Τώρα για τα ποιητικά πονήματα του αρχηγού και τα ποιητικά του προλογίσματα σε βιβλία εύκολα νομίζω απάντησε και ο ίδιος στις συνεντεύξεις του στις επίμονες στο σημαντικό αυτό ζήτημα ερωτήσεις των δημοσιογράφων και ιδεολογικών του αντιπάλων, καθώς αν η ποιητική ενασχόληση με τους «αρχαίους» θεούς αυτομάτως σήμαινε και πως ο ποιητής ήταν παγανιστής, τότε θα ήμουν πολύ χαρούμενος ως ΌΝΤΩΣ παγανιστής καθώς θα είχα να επιδείξω σαν ομόθρησκους μου, μορφές όπως ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Παλαμάς, Ο Εγγονόπουλος, ο Κάλβος, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης και πλήθος άλλους που δεν νομίζω ούτε κατά διάνοια κάποιος να «κατηγορεί» ως χρυσαυγήτες, φασίστες, εθνικοσοσιαλιστές ή κάτι άλλο.

Στον πεζό λόγο απο την άλλη και δη στο δοκίμιο πάλι εξίσου γελοίο μου φαντάζει το να είναι κάποιος «παγανιστής» επειδή χρησιμοποιεί εικόνες, αρχέτυπα, και λέξεις από το αιώνιο και αξεπέραστο υλικό των προγόνων για να πει τα δικά του. Και πάλι όμως αν ίσχυε αυτό θα χαιρόμουν καθώς ως ΌΝΤΩΣ παγανιστής θα είχα να επιδείξω σαν ομόθρησκους μορφές όπως ο Καστοριάδης, ο Λεντάκης, ο Λιαντίνης, ο Λεκατσάς και πλήθος άλλους που δεν νομίζω ούτε κατά διάνοια κάποιος να «κατηγορεί» ως χρυσαυγήτες, φασίστες, εθνικοσοσιαλιστές ή κάτι άλλο.

Για να πάμε όμως και πιο βαθιά στην ουσία του πράγματος, περνώντας στο «τουλάχιστον» που έγραψα πριν, θα έπρεπε επίσης, για να υποστηρίξουμε λογικά πως κάποιος «ανήκει» σε μια οποιαδήποτε θρησκευτική πίστη, και θα παρακάμψω τον εμπράγματο φασισμό του να χαρακτηρίζεται μια θρησκευτικότητα από άσχετα με αυτήν χαρακτηριστικά ενός ή και περισσοτέρων «πιστών» της, θα πρέπει αν μη τι άλλο αυτός να θρησκεύεται, και να αποδέχεται τα βασικά δόγματα  αυτής. Πολύ θα ήθελα λοιπόν να δώ ή τους συντάκτες του blog ή τους δημοσιογράφους που αναπαράγουν την ταύτιση με την χρήση του όρου και των επιχειρημάτων, πως αποδεικνύουν τα παραπάνω για την περίπτωση του αρχηγού της οργάνωσης και της ίδιας της οργάνωσης σαν σύνολο.

Αντιθέτως, ο ίδιος σαν εκφραστής των θέσεων της όχι μόνο δηλώνει λεκτικά την χριστιανορθόδοξη πίστη του αλλά και πρακτικά δείχνει με κάθε τρόπο πως ανήκει εκεί. Για να το πάμε και λίγο παραπέρα όμως, και μεγάλο μέρος των θέσεων του, ενώ είναι απολύτως συμβατές με ουσιαστικά χαρακτηριστικά του «ιουδαιοχριστιανισμού» όπως αυτά έχουν ποικιλοτρόπως αναδειχθεί από πληθώρα μελετών, είναι ταυτόχρονα ασύμβατες με ουσιαστικά χαρακτηριστικά του «παγανισμού» όπως πάλι αυτά έχουν αναδειχθεί από άπειρες μελέτες, οπότε ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝ ο ίδιος ή η οργάνωση του δήλωναν «παγανιστές» δεν θα μπορούσαμε να τους κατατάξουμε εκεί πραγματικά ως τέτοιους αλλά θα λέγαμε πως είναι «κρυφοχριστιανοι». Επειδή όμως η αναζήτηση για «κρυφοχριστιανούς», «κρυφοπαγανιστές», «κρυφο-ομοφυλόφυλους», και «κρυφο-ομοφοβικούς» φαίνεται να είναι άθλημα στο οποίο με συνέπεια διαπρέπουν οι παντός απόχρωσης πρακτικά φασίστες δεν θα ασχοληθώ περαιτέρω.

Ίσως το μόνο που αξίζει να επισημάνω εδώ, μόνο σαν υπενθύμιση, είναι πως όλα τα χαρακτηριστικά των ολοκληρωτικών ιδεολογιών, όλα τα μισάνθρωπα χαρακτηριστικά που εν χορό σήμερα στην καθομιλουμένη αποδίδουμε λεκτικά (και λανθασμένα) με τον όρο «φασισμό», τα οποία φαίνεται πως αποδέχεται και καλλιεργεί ως οργάνωση η ΧΑ, κατηγορηματικά ανάγονται στον μονοθεϊσμό και ειδικά στον χριστιανισμό ο οποίος πρώτος και πρωτοφανώς παρήγαγε ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ επιχειρήματα για αυτά, επιχειρήματα τα οποία μέχρι και σήμερα χρησιμοποιούν οι αυτού του «τύπου» νόες.

Το δυστύχημα του παγανισμού είναι πως όντας στην ουσία του ελευθεριακός, πως αγκαλιάζοντας όπως κάθε λογική αντίληψη για τον κόσμο πρέπει να κάνει, όλες τις εκφάνσεις αυτού, γίνεται συχνά βορά σε κάθε είδους θηρία που για να καλύψουν τις δικές τους ανεπάρκειες ασελγούν πάνω του διαστρεβλώνοντας, κόβοντας και ράβοντας, όποια κομμάτια τους μυρίσουν αθώο αίμα. Ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση εξ’ άλλου έχει και το σύνολο του Ελληνικού πολιτισμού, είτε σαν πολιτική σκέψη (όπως πχ ασελγούν όλοι σήμερα στο όνομα της Δημοκρατίας ) είτε σαν φιλοσοφία (όπως πχ ασελγούν όλοι σήμερα στο όνομα των ή ιδεαλιστών, ή φυσικών, ή υλιστών φιλοσόφων της αρχαιότητας) οπότε είναι κάτι δεδομένο και δεν θα περιμέναμε κάτι καλύτερο από ημιμαθείς «ιδεολόγους» που δεν μπορούν να ξεφύγουν από τα στεγανά και αξιωματικά δεδομένα της εκάστοτε «ιδεολογίας» τους.

Αν κάποιος επιπλέον θα ήθελε και μια συγκεκριμένη ανάλυση για το γιατί και πώς ο Μιχαλολιάκος ή η ΧΑ χρησιμοποίησε στοιχεία παγανιστικά ή αρχαιοελληνικά (κάτι που σαφώς και έχει κατά κόρον συμβεί και με ανάλογες οργανώσεις του εξωτερικού) και γιατί εκφράστηκε με αυτό τον τρόπο σε κείμενα τότε, έχω μια υπόθεση βασισμένη στα ίδια ακριβώς κείμενα που αναρτήθηκαν ως «αποδεικτικά» στοιχεία στο blog.

Το γιατί ό ίδιος ο φυλετικά φασιστικός, ολοκληρωτικός, ή όπως αλλιώς θέλετε πείτε τον, χαρακτήρας της ΧΑ, αλλά και κάθε παρόμοιας άποψης, νομοτελειακά έρχεται σε σύγκρουση με ΚΑΠΟΙΑ χαρακτηριστικά του χριστιανισμού, παρά το ότι εκεί έλκει την καταγωγή της, είναι κάτι που λογικά εξηγείται καθώς τα διεθνιστικά χαρακτηριστικά και η ιστορική καταγωγή του ίδιου του χριστιανισμού είναι ανακόλουθα με αυτά που πρεσβεύει αυτή για να πάρω ένα παράδειγμα. Το ότι η παλαιά διαθήκη, η προϊστορία και πηγή του χριστιανισμού είναι ο ιουδαισμός είναι κάτι που ελάχιστοι «Άριοι» θα μπορούσαν αγόγγυστα να δεχτούν και γι’ αυτό και σε αυτούς, όπως και στους νέο-ορθόδοξους (τύπου Γιανναρά, Κανέλλης, Ζουράρη, Απολογητών και λοιπών), γίνεται ο ΣΑΦΕΣΤΑΤΟΣ διαχωρισμός μεταξύ τους, οπότε άλλο ιουδαιοχριστιανισμός καιεβραίοι που τους μισούμε, και για τους οποίους διαχρονικά συμπεριφερόμαστε χριστιανικότατα (και καθολικοί και προτεστάντες και μάρτυρες του Ιεχωβά κτλ κτλ και αντιστρόφως μεταξύ τους) και άλλο η φυλετικά καθαρή Ορθοδοξία μας. Και γι’ αυτό στα κείμενα γίνεται λόγος για αυτόν τον «ιουδαιοχριστιανισμό» και όχι για την ορθοδοξία. Αν στο γεγονός αυτό προσθέσουμε και την γενικότερη τάση των ημιμαθών, ημιαγρίων να σκέφτονται με αποχρώσεις εξωφύλλων του Λιακόπουλου, εύκολα καταλήγουμε και στο πως και γιατί μπορεί να ταιριάξει στην σούπα και ένας ΑΠΟΣΤΕΡΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ του Απόλλωνας ή Ηρακλής ή Όντιν ή Θορ με προτίμηση στο ξανθό και στο γυμνασμένο. Τους κάνει αυτό «παγανιστές»; Όχι παραμένουν προφανώς χριστιανορθόδοξοι, ή χριστιανοκαθολικοί ή χριστιανοβαρεμένοι γενικώς «φασίστες» και τίποτε άλλο.

Η δεύτερη και για ιστορικούς λόγους εικασία που μπορώ να κάνω, είναι πως ο Μιχαλολιάκος του 80 έχει κλέψει και έχει φανερά επηρεαστεί και από την επιχειρηματολογία της Nouvelle droite και του βασικού διανοητή της Alain de Benoist έτσι όπως αυτή εκφράστηκε, στο ακριβώς τότε (81 εκδίδεται από το 82 αρχίζει να εμφανίζει τέτοια κείμενα ο Μιχαλολιάκος) εκδοθέν έργο “comment peut on etre paiene” ή ελληνιστή «Πωςμπορείς να είσαι παγανιστής» όπου ο Γάλλος διανοητής αναπτύσσει και αυτός ένα αθεϊστικό, δηλαδή στερημένο από κάθε θρησκευτικότητα, ιδεολογικό παγανισμό. Την ίδια ακριβώς περίοδο μεταφράζονται και κάποια σχετικά κείμενα της σχολής, όπως το «ηθρησκεία της Ευρώπης» από τον εκδοτικό οίκο «Ελεύθερη σκέψις» τα οποία εξηγούν πολλές από τις απόψεις και αποχρώσεις που εμφανίζουν τα αποσπάσματα που ανέβηκαν στο blog. Το ότι και αυτά τα κείμενα των Γάλλων της GRECE περίπου εξ’ αρχής έγιναν αγαπημένα παρόμοιων οργανώσεων, και ταυτίστηκαν αδίκως με αυτές είναι ένα άλλο ζήτημα παρόμοιο με αυτό που έθιξα πιο πάνω με τον παγανισμό και γενικότερα Ελληνικό πολιτισμό στο οποίο δεν θα επεκταθώ εδώ. Έγινε γι’ αυτό το λόγο ο Μιχαλολιάκος ή όλοι αυτοί παγανιστές; Προφανώς και όχι. Παραμένουν χριστιανορθόδοξοι, ή χριστιανοκαθολικοί ή χριστιανοβαρεμένοι γενικώς «φασίστες» και τίποτε άλλο.

Όπως και να έχει, με αυτά και με αυτά, ακόμα μια φορά επιβεβαιώνεται ποικιλοτρόπως πως ο παγανισμός, η Δημοκρατία, η κριτική σκέψη, η λογική στον τόπο μας παραμένουν οι μόνιμα χαμένοι, ενώ το βυζάντιο, ο σκοταδισμός και η «χριστιανορθοδοξία μας» αλώβητη πορεύεται, έχοντας καταφέρει εν μέσω κρίσης και για ψηφοθηρικούς λόγους να έχει την σιωπηλή αποδοχή, αν όχι φανερή υποστήριξη ΌΛΩΝ των κομμάτων ακόμα και των αριστερών των οποίων οι πρόεδροι σπεύδουν να διασκεδάσουν ενόψει εκλογών τα προγράμματα τους για διαχωρισμό κράτους εκκλησίας.

Η πραγματική Ελλάδα παραμένει, όπως από την Ρωμαιοκρατία και μετά διαχρονικά υπήρξε, ένας τόπος, ένα κορμί, όπου ξένα αντίπαλα στρατεύματα μάχονται, ασελγώντας πάνω της.

Το μόνο παρήγορο είναι για να παραφράσω τον ποιητή πως….

Η αρχαία ψυχή σε αθάνατη πέτρα βρίσκεται γραμμένη
Η αρχαία ψυχή και χιλιοσπαραγμένη δεν πεθαίνει
Ο Μέγας Παν και αν λοιδορήθηκε

Αμόλυντος παραμένει

ΥΓ: Σχετική φιλολογία και στου Ροίδη όπου αν μη τι άλλο η ΧΑ απο παγανιστές χαρακτηρίζονται ώς σατανιστές

ΥΓ2: Αντιγράφω απο τις επίσημες θέσεις της οργάνωσης στα θέματα παιδείας/θρησκείας οι οποίες μάλλον θα έκαναν περιττά όλα τα παραπάνω

Θρησκεία
Ανάδειξη του Εθνικού χαρακτήρα της Εκκλησίας.
Αναβάθμιση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης και παιδείας με Ελληνορθόδοξες αρχές και ιδανικά.
Ανεξιθρησκεία και σεβασμός στην διαφορετική θρησκευτική επιλογή, εκτός των περιπτώσεων που θίγουν τα Εθνικά συμφέροντα και υποσκάπτουν τον Ελληνισμό.

Ωσπου να μας συντρίψει το γέλιο των θεών

Προσπαθώ μερικές φορές να φανταστώ πως θα ήταν, αν εκεί που περπατούσα στον δρόμο σε ένα γνώριμο μου περιβάλλον, ξαφνικά συνέβαινε κάτι μοναδικό, αδιανόητο και ακαταλαβίστικο το οποίο θα επηρέαζε τόσο τις σωματικές μου λειτουργίες ώστε να με σπρώξει από το πεζοδρόμιο στην λεωφόρο και εκεί με φριχτούς πόνους, αίσθηση αποπροσανατολισμού, ανικανότητα αντίδρασης να περάσει αρκετή ώρα μέχρι να έρθει ένα αυτοκίνητο και να με χτυπήσει. Και πως θα ήταν να αργοπεθαίνω ξαπλωμένος στην άσφαλτο με την ζωή να αδειάζει σιγά σιγά από μέσα μου χωρίς να μπορώ να καταλάβω τι συνέβη. Προσπαθώ να φανταστώ πως θα ήταν να το πάθαινε αυτό ταυτόχρονα όλη η οικογένεια ή η φυλή μου.

Τελικά μόνο μέχρι ένα σημείο φτάνει η φαντασία μου, εκπαιδευμένη λίγο στο σχολείο της Αθηναϊκής τραγωδίας εκεί όπου οι θνητοί συντρίβονται από το γέλιο των θεών, και συχνά μέχρι το τέλος δεν ξέρουν γιατί. Έρχεται όμως η ώρα που η κατανόηση έρχεται και ο τραγικός Ήρωας βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και τις επιλογές του, ή ως αδιάσπαστη συνέχεια, με τις επιλογές και τα λάθη των δικών του ανθρώπων που ανεξίτηλα στιγμάτισαν την ζωή του. Και συχνά εκεί στο επιθανάτιο  ξάπλωμα στην άσφαλτο η ισορροπία αποκαθίσταται με θεϊκό, μαγικό ή ανθρώπινο τρόπο. Έτσι βρίσκεται και κάποιο νόημα που ησυχάζει λίγο την βαβούρα της ζωής που μπορεί από τα ψηλά αιώνια μπαλκόνια των θεών να μοιάζει αρμονική αλλά στον Ήρωα και σε εμάς, θνητούς γαρ, δύσκολα γίνεται κατανοητή ομοίως.

Από εκεί και πέρα όμως η φαντασία και η κατανόηση σταματά και αρχίζει το αδιανόητο.

Πως μπορεί δηλαδή να νοιώθει ένα δελφίνι ή μια φάλαινα χτυπημένη από σόναρ, όταν τρελαμένη ανήμπορη να αντιδράσει ξεψυχά σε μια ακρογιαλιά, πλάι πλάι με την οικογένεια της, πλάι πλάι με την φυλή της.

Πως μπορεί να νοιώθει μια νεαρή αρκούδα, χτυπημένη από αυτοκίνητο καθώς αναγκαστικά διέσχιζε ένα σκοτεινό περίεργο μέρος που αφύσικα διαχώριζε την περιοχή της, την περιοχή της οικογένειας της, της φυλής της για εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. 

Η φαντασία μου δεν φτάνει μέχρι εκεί. Ξέρω όμως ότι συμβαίνει, ξέρω πως ευθύνομαι εγώ. Έχω την μακαριότητα, την αιωνιότητα, την γνώση των θεών ώστε να βρίσκω σε αυτά τα δρώμενα ένα νόημα και μια ισορροπία; Υπάρχει σε αυτά κάτι τέτοιο; 

Μήπως τελικά η ιστορία δεν είναι η δική τους αλλά η δική μας. Μήπως εμείς είμαστε οι τραγικοί ήρωες τους οποίους από τα αιώνια μπαλκόνια τους παρατηρούν γελώντας οι θεοί; Μήπως τελικά ακόμα χτίζουμε την Ύβρι που θα μας κυνηγάει για γενιές ώσπου ο γέλωτας των θεών να μας συντρίψει σε μια ακρογιαλιά, σε μια άσφαλτο...;

...Μάλλον ναι!

I am Hellene, ή μήπως πρέπει να γίνω;

Είδα σήμερα ένα βιντεάκι που παίζει πολύ τις τελευταίες δύο μέρες στο διαδίκτυο με τίτλο ‘I am Hellene’ όπου μια γλυκιά κοπέλα, Ελληνίδα ηθοποιός απ’ ότι μαθαίνω, συγγνώμη αλλά οι γνώσεις μου για τηλεοπτικά, κους κους κτλ είναι ανύπαρκτες, κάνει μια προσπάθεια θετικής προβολής της χώρας μας ή μάλλον αντιστροφής της αρνητικής γνώμης που ενδέχεται να κυριαρχεί στο εξωτερικό, μιας γνώμης που αν δεχτώ το βίντεο είναι συνδυασμός των οικονομικών προβλημάτων μαζί με τα συνηθισμένα συνοδευτικά στερεότυπα, οι Έλληνες σπάνε πιάτα, τρώνε σουβλάκι και λένε όλη την ώρα opa, στερεότυπα ανάλογα δηλ ενός my greek fat wedding κτλ.

Δεν λέω καλογυρισμένο το βιντεάκι, η ηθοποιία της Katerina αποδίδει μια χαρά αλλά εμένα δεν μου άρεσε καθόλου.

Δεν με χάλασε τόσο ότι το ‘τα πήρα κρανίο’ style και οι τσιρίδες «είμαι Έλληνας» μου φαίνεται αντιαισθητικός σαν τρόπος έκφρασης, όσο το ότι όπως και σε άλλα ανάλογα βίντεο που έχουν ανέβει τον τελευταίο χρόνο προσπαθούμε με εξίσου στερεότυπο τρόπο εξαργυρώνοντας μάλιστα ‘τιμές’ που δεν μας ανήκουν να αντιμετωπίσουμε ένα αρνητικό κλίμα.

Στο οικονομικό, οκ! εφόσον όλοι δέχονται πως η ‘κρίση’ είναι παγκόσμια , συστημική κτλ δεν έχουμε πολλά να πούμε, αν και η εικόνα των χαλασμάτων της αγοράς, πώς να το κάνουμε δεν συνάδει με τις ‘αγορές’ καθώς η Ελληνική αγορά έμεινε γνωστή για λόγους πέραν του οικονομικού πεδίου και όχι γιατί ήταν μια πρώιμη ανακάλυψη κάποιου είδους  χρήματoπιστωτικού καπιταλισμού για τον οποίο ως Έλληνες είμαστε περήφανοι. MARKETS και AGORESSSSSSSSSS Είμαστε ΕΛΛΗΝΕΣ!!!

Αυτό που δεν καταλαβαίνω επίσης είναι, πως τυχαία γεγονότα, όπως  το ότι η χώρα μας έχει χιλιάδες νησιά παραδείσους για μπάνιο και διακοπές βοηθάει την κατάσταση. Δηλαδή τι θέλουμε να πούμε; Πως μας ζηλεύουν για την τύχη που είχαμε ο τόπος μας να είναι έτσι. Άντε και μας ζηλεύουν… Εμείς τι κάνουμε; Μήπως δημιουργούμε συνθήκες για ποιοτικό τουρισμό; Μήπως προστατεύουμε αυτή την φύση και επενδύουμε σε αυτή; Το τελευταίο που βλέπω να συμβαίνει είναι πως με την φορολογική ποινικοποίηση της ακίνητης περιουσίας που καθιερώνεται με τα κυβερνητικά μέτρα, όλο και περισσότεροι Έλληνες θα χάνουν την ακίνητη περιουσία τους την οποία , στα χιλιάδες νησιά αυτά, θα μπορούν να αγοράζουν οι ξένοι για να την χαίρονται και να μην μας ζηλεύουν πια. Οπότε πάει και το τυχαίο ‘πλεονέκτημα΄μας μπράβο τα καταφέραμε ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ!!!

Άλλο γνωστό στερεότυπο. Ανακαλύψαμε την Δημοκρατία. Αν και την ανακάλυψαν κάποιοι άνθρωποι που ζούσαν σε αυτά τα μέρη πριν ~2500χρόνια και όχι εμείς, άντε και opa μπράβο μας δρέπουμε τα οφέλη των προγόνων εξ’ αντανακλάσεως. Και τι κάναμε; Μήπως έχουμε τώρα ένα δημοκρατικό κράτος για το οποίο να είμαστε περήφανοι; Αστεία πράγματα….. καταφέραμε και παρά την ένταξη μας στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, που βασίστηκε για πολλά πράγματα, και ορθώς αυτό επισημαίνεται, στον Ελληνικό πολιτισμό, να είμαστε από τους χειρότερους στον τομέα, με μια κατ’ επίφαση δημοκρατία, στην ουσία της φεουδαρχική φαυλοκρατία με δόσεις θεοκρατίας ή κάτι τέτοιο. Opa μπράβο μας, ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ!

Και να ήταν μόνο η Δημοκρατία, εδώ ανακαλύψαμε την κριτική. Δεν χρειάζονται πολλά σχόλια γι’ αυτό καθώς το επίπεδο της κριτικής μας σκέψης είναι διάχυτα εκδηλωμένο στις εκπομπές μας, στα καφενεία, στο διαδίκτυο, στα σχολεία μας. Opa ξέχασα έχει γίνει μια αλλαγή στην νοηματοδότηση και σήμερα κριτική σημαίνει συνομωσιολογία και στείρα αρνητικότητα. ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ.

Κάπως έτσι τελικά με χάλασε το βιντεάκι αφού στην πραγματικότητα ΉΤΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ και εμείς σήμερα πρέπει να ΑΠΟΔΕΙΞΟΥΜΕ πως ακόμα είμαστε και αυτό θα ήθελα να τελικά να λέει. Γιατί όσο δεν είμαστε και δείχνουμε τι είμασταν τόσο τέτοιου τύπου επιχειρήματα θα μα γυρνάνε μπούμερανγκ στην μάπα.Φλατς Opa!

Στον αντίποδα μία συνέντευξη παλαιά του Καστοριάδη που παίζει πολύ τελευταία και ένα πρόσφατο κείμενο με προσωπικά στοιχεία του Βαρουφάκη. Και τα δύο με τον δικό τους τρόπο λένε το τι ήμασταν, το τί είμαστε και το τι πρέπει να γίνουμε.

Μια συνέντευξη που παραχώρησε ο Κορνήλιοs Καστοριάδηs (1922-1997)

Ερώτηση Δημοσιογράφου: Συχνά λέγεται ότι η Ελλάδα είναι «προβληματική», στην Ελλάδα «όλα γίνονται στον αέρα», «χωρίς προγραμματισμό», «χωρίς βάρος». Με τέτοιες διαπιστώσεις συμφωνούν πολλοί. Αλλά περιορίζονται συνήθως μόνο στις διαπιστώσεις. Γνωρίζω ότι η ελληνική κατάσταση σας απασχολεί βαθιά. Ποια είναι η ερμηνεία σας για όσα συμβαίνουν; Γιατί συμβαίνουν έτσι τα πράγματα στην Ελλάδα; Ποιες οι βαθύτερες αιτίες;

Καστοριάδης:  Πρώτον, δεν ξέρω. Δεύτερον, στο μέτρο που μπορώ να ξέρω κάτι, είναι ότι η πολιτική ζωή του ελληνικού λαού τελειώνει περίπου το 404 π.χ. 

Δημοσιογράφος: Νομίζω ότι θα ενοχλήσει πολύ αυτή η διατύπωσή σας.

Καστοριάδης: Τι να κάνουμε. Μιλώ για την πραγματική πολιτική ζωή του λαού ως αυτόνομου παράγοντα. Δεν μιλώ για μάχες, για αυτοκράτορες, για Μεγαλέξανδρους και Βασίλειους Βουλγαροκτόνους. Μετά τον πέμπτο π.Χ. αιώνα και την αυτοκυβέρνηση του λαού στις δημοκρατικές πόλεις -και πάντως, μετά τον περίεργο τέταρτο π.Χ. αιώνα- η ελληνική ελευθερία πεθαίνει. Οι ελληνικές πόλεις γίνονται υποχείριες των βασιλέων της Μακεδονίας. Βεβαίως, ο Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του παίζουν έναν κοσμοϊστορικό ρόλο. Κατακτούν την Ασία και την Αίγυπτο. Διαδίδουν την ελληνική γλώσσα και παιδεία. Αλλά πολιτική ζωή, πλέον, δεν υπάρχει. Τα βασίλεια των διαδόχων του Αλεξάνδρου, ως πολιτική συγκρότηση, είναι ουσιαστικά μοναρχίες. Εξάλλου, καθώς ξέρουμε, ο ίδιος ο Αλέξανδρος αντιμετώπισε στασιασμό των Ελλήνων που είχε πάρει μαζί του, διότι ήθελε να τους υποχρεώσει να γονυπετούν μπροστά του, όπως οι Πέρσες μπροστά στο Μεγάλο Βασιλέα - πράγμα ανθελληνικότατο. Σε όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής οι ελληνικές πόλεις, με λίγες περιθωριακές και παροδικές εξαιρέσεις, αποτελούν παιχνίδια στα χέρια των ελληνιστικών δυναστειών. Ακολουθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση, κάτω από την οποία οι ελληνικές πόλεις δεν έχουν παρά μόνον κοινοτική ζωή. Κατόπιν, έρχεται η βυζαντινή αυτοκρατορία. Το Βυζάντιο είναι μια ανατολική, θεοκρατική μοναρχία. Στο Βυζάντιο η πολιτική ζωή περιορίζεται στις ίντριγκες της Κωνσταντινούπολης, του αυτοκράτορα, των "δυνατών" και των ευνούχων της αυλής. Και βεβαίως, τα σχολικά μας βιβλία δεν αναφέρουν ότι στη βυζαντινή αυλή υπήρχαν ευνούχοι, όπως σ' αυτήν του Πεκίνου.

Δημοσιογράφος: Όλα αυτά αφορούν ένα πολύ μακρινό ιστορικό παρελθόν. Η Ελλάδα ως σύγχρονο νεοελληνικό κράτος έχει, ήδη, ιστορία εκατόν εβδομήντα ετών. Θα θέλατε να επικεντρώσετε σ' αυτή την περίοδο;

Καστοριάδης: Μα, αυτή η περίοδος είναι ακατανόητη χωρίς τους είκοσι έναν αιώνες ανελευθερίας που προηγήθηκαν. Λοιπόν, μετά το Βυζάντιο έρχεται η τουρκοκρατία. Μην ανησυχείτε, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα αναφέρω μόνο ότι επί τουρκοκρατίας όση εξουσία δεν ασκείται απευθείας από τους Τούρκους, ασκείται από τους κοτζαμπάσηδες (τους εντολοδόχους των Τούρκων), οι οποίοι κρατούν τους χωριάτες υποχείριους. Συνεπώς, ούτε σ' αυτή την περίοδο μπορούμε να μιλήσουμε για πολιτική ζωή. Όταν αρχίζει η Επανάσταση του 1821, διαπιστώνουμε από τη μια μεριά τον ηρωισμό του λαού και από την άλλη, σχεδόν αμέσως, την τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία. Την επομένη της πτώσης της Τριπολιτσάς αρχίζουν οι εμφύλιοι πόλεμοι.

Δημοσιογράφος: Πού οφείλεται αυτή η «τεράστια αδυναμία να συγκροτηθεί μια πολιτική κοινωνία»; Ποιοι είναι οι λόγοι;

Καστοριάδης:   Ουδείς μπορεί να δώσει απάντηση στην ερώτησή σας για ποιο λόγο, κάποιος, σε μιαν ορισμένη στιγμή, δεν δημιούργησε κάτι. Η συγκρότηση ενός λαού σε πολιτική κοινωνία δεν είναι δεδομένη, δεν είναι κάτι που χαρίζεται, αλλά κάτι που δημιουργείται. Μπορούμε απλώς να διαπιστώσουμε ότι, όταν απουσιάζει μια τέτοια δημιουργία, τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης κατάστασης διατηρούνται ή αλλάζουν μόνο μορφή.

Δημοσιογράφος: Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά στην ελληνική περίπτωση;

Καστοριάδης: Ορισμένα τα εντοπίζουμε, ήδη, στους εμφύλιους πολέμους της Επανάστασης του 1821. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη έχουν τοπικό ή τοπικιστικό χαρακτήρα, ισχυρότερο συχνά από τον εθνικό. Βλέπουμε, επίσης, ότι οι πολιτικές κατατάξεις και διαιρέσεις είναι συχνά σχετικές με τα πρόσωπα των «αρχηγών» και όχι με ιδέες, με προγράμματα, ούτε καν με "ταξικά" συμφέροντα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η στάση απέναντι στην εξουσία. Στην Ελλάδα, μέχρι και σήμερα, το κράτος εξακολουθεί να παίζει τον ρόλο του ντοβλετιού, δηλαδή μιας αρχής ξένης και μακρινής, απέναντι στην οποία είμαστε ραγιάδες και όχι πολίτες. Δεν υπάρχει κράτος νόμου και κράτος δικαίου, ούτε απρόσωπη διοίκηση που έχει μπροστά της κυρίαρχους πολίτες. Το αποτέλεσμα είναι η φαυλοκρατία ως μόνιμο χαρακτηριστικό. Η φαυλοκρατία συνεχίζει την αιωνόβια παράδοση της αυθαιρεσίας των κυρίαρχων και των «δυνατών»: ελληνιστικοί ηγεμόνες, Ρωμαίοι ανθύπατοι, Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Τούρκοι πασάδες, κοτζαμπάσηδες, Μαυρομιχάληδες, Κωλέττης, Δηλιγιάννης.

Δημοσιογράφος: Εξαιρέσεις δεν βλέπετε να υπάρχουν; Εξαιρέσεις εντοπισμένες κυρίως στον 19ο και στον 20ό αιώνα;

Καστοριάδης: Ε, υπάρχουν δυο-τρεις εξαιρέσεις: ο Τρικούπης, ο Κουμουνδούρος, το βενιζελικό κίνημα στην πρώτη περίοδό του. Αλλά τα όποια αποτελέσματά τους καταστράφηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τον ρόλο του παλατιού, τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, την πασοκοκρατία. Στο μεταξύ, μεσολάβησε ο σταλινισμός που κατόρθωσε να διαφθείρει και να καταστρέψει αυτό που πήγαινε να δημιουργηθεί ως εργατικό και λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα τα πληρώνουμε ακόμη. Μου ζητάτε να σας εξηγήσω. Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς, γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια, για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά ένα βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν "ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά";

Δημοσιογράφος: Μα, οι δικές σας απαντήσεις ενδιαφέρουν ιδίως όταν αφορούν ερωτήματα που εσείς θέτετε. Θα θέλατε, λοιπόν, να διατυπώσετε τις απόψεις σας;

Καστοριάδης: Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.

Δημοσιογράφος: Πώς την εννοείτε αυτή την ευθύνη;

Καστοριάδης: Δεν δικάζουμε κανέναν. Μιλάμε για ιστορική και πολιτική ευθύνη. Ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε έως τώρα να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μια πολιτική κοινωνία, στην οποία, ως ένα μίνιμουμ, να θεσμισθούν και να κατοχυρωθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα τόσο των ατόμων όσο και των συλλογικοτήτων.

Δημοσιογράφος: Θέλετε να πείτε ότι -αντιθέτως- σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη.

Καστοριάδης: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956:«Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του.  Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;».   -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι

Γιατί λείπω

Από το παράθυρο του ξενοδοχείου, στο Seattle, διακρίνω μια μοναχική φιγούρα στο απέναντι πεζοδρόμιο. Ένας μοναχικός διαδηλωτής, φορώντας ένα ζωστήρα που κρατάει όρθιες δύο μεγάλες Συριακές σημαίες, σηκώνει στον αέρα ένα χαρτόνι γεμάτο συνθήματα που βουβά μεταφέρει τον πόνο του, την απόγνωση του για την δοκιμαζόμενη πατρίδα του. Μέσα στην παγωνιά, με τα αυτοκίνητα να περνούν δίπλα του και ελάχιστους πεζούς να τον προσπερνούν, κάθεται όρθιος, απτόητος, σιωπηλός για ώρες.
Πριν τον παρατηρήσω, καθισμένος στον υπολογιστή μου κι έτοιμος να γράψω το άρθρο της εβδομάδας για το protagon, σκόπευα να σας γράψω άλλο ένα άρθρο για την Κρίση, συγκεκριμένα για το συνέδριο στο Βερολίνο στο οποίο θα βρίσκομαι όταν θα διαβάζετε τούτες τις γραμμές. Δεν τα κατάφερα. Η εικόνα του Σύρου στην διασταύρωση μιας ψυχρής αμερικανικής μεγαλούπολης με μαγνήτιζε και μου υπέβαλε επίμονα το ερώτημα: Τι κάνεις εσύ εδώ; Γιατί λείπεις από την δική σου, χειμαζόμενη, χώρα;
Δεν ήθελα να γράψω επί προσωπικού. Κανείς μας, αυτές τις ώρες, δεν είναι αρκετά σημαντικός για να ομφαλοσκοπεί και να χρησιμοποιεί ένα βήμα που έτυχε να έχει για να γράφει αυτοβιογραφικά. Όμως κάτι η φιγούρα του Σύρου στο φανάρι, κάτι οι μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας που αρνούνταν να αφήσουν ανεπηρέαστη την ψυχολογία ακόμα ακόμα κι ενός άθεου (σαν εμένα), κατέληξα στο σημερινό μου θέμα. Συγχωρήστε με.
Πρώτη φορά κοίταξα την βροχή μέσα από παράθυρο σε ξένο τόπο, στον οποίο ήξερα ότι θα έμενα χρόνια, το 1978 στην Αγγλία. Θυμάμαι ακόμα το συναίσθημα. Δέκα χρόνια μετά κοίταζα έναν άλλον τόπο, την Αυστραλία, μέσα από ένα άλλο, αντίστοιχο, «παράθυρο». Μεσολάβησαν κι άλλα «παράθυρα», στο Βέλγιο, στην Σκωτία... Συνολικά, 23 χρόνια πέρασαν μέχρι να πάρω την απόφαση της επιστροφής.
Γιατί γύρισα; Μέχρι τότε δεν είχα νιώσει ούτε μέρα μετανάστης. Ξένος ναι, μετανάστης ποτέ. Είχα μάθει να χαίρομαι τους ξένους τόπους με τρόπο που μόνο ένας Έλληνας μπορούσε, στον βαθμό που δεν έψαχνε να βρει Έλληνες και Ελλάδα στον ξένο τόπο αλλά, αντίθετα, πάσχιζε να χαθεί σε αυτόν. Ως ξένος Έλληνας. Με την βαλίτσα έτοιμη για νέους ξένους τόπους ή της επιστροφής. Κάποια στιγμή ένιωσα, καθώς πλησίαζα τα σαράντα, ότι οι βαθμοί ελευθερίας μειώνονταν. Κάποια στιγμή θα «έπιανα» τον εαυτό μου να έχει μετατραπεί από ξένο σε μετανάστη. Πανικοβλήθηκα.
Το πρώτο ανιχνευτικό βήμα έγινε το 1998, όταν επισκέφτηκα για ένα εξάμηνο το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην αρχή ήμουν σαν την μύγα μέσ’ το γάλα. Δεν είχα ποτέ πριν ούτε καν περάσει το σκαλοπάτι ελληνικού πανεπιστημίου. Φαντάζεστε το σοκ που με βρήκε. Όμως, κάπου εκεί έκαναν το θαύμα τους οι χαμηλές προσδοκίες και οι όμορφες αντιφάσεις της πατρίδας μας. Περιμένοντας τα χειρότερα (έχοντας ακούσει τόσες και τόσες θλιβερές ιστορίες), εξεπλάγην θετικά: μέσα σε μια θάλασσα μιζέριας (από τα θλιβερά κτήρια και τις ανύπαρκτες υποδομές μέχρι τα τραπεζάκια των φοιτητικών παρατάξεων που θύμιζαν κακόφωνη εμποροπανήγυρη άνευ καμίας πολιτικής διάστασης) γνώρισα συναδέλφους σαν τον Νίκο Πετραλιά, τον Γιώργο Κριμπά και τον Νίκο Θεοχαράκη. Ως κεραυνοί εν αιθρία, μου έδωσαν να καταλάβω ότι μέσα στον κουρνιαχτό υπάρχουν διαμάντια που δεν θα βρεις πουθενά αλλού. Κι όταν άρχισα να διδάσκω, ήρθα αντιμέτωπος με την πιο ευχάριστη έκπληξη: Μέσα στα αμφιθέατρα που οι αδέσποτοι σκύλοι και ο καπνός από τα τσιγάρα συμβίωναν με τους φοιτητές, διέκρινα μυαλά και χαρακτήρες ποιότητας και ήθους που δεν είχα ξαναδεί ποτέ μου. Ούτε στο Cambridge. Σε συνδυασμό με την νοσταλγία που ποτέ δεν σβήνει, τους γονείς που δεν γίνονταν μικρότεροι, την έφεση προς μια νέα περιπέτεια στην ίσως πιο «ξένη» για μένα χώρα, ωρίμασε μέσα μου η απόφαση της επιστροφής που, τελικά, ήρθε το 2000 (μαζί με το σκάσιμο της φούσκας του Χρηματιστηρίου μας...).
Εγκαταστάθηκα στην Ελλάδα με μεγάλες δυσκολίες (έπρεπε να δείτε την έκφραση απορίας την πρώτη φορά που επισκέφτηκα εφορία, τις υπηρεσίες του Πανεπιστημίου κλπ) αλλά ακόμα μεγαλύτερο ενθουσιασμό. Εξ αρχής ήμουν αποφασισμένος να μην ενταχθώ ποτέ. Να ζω στην Ελλάδα Έλλην μεν ξένος δε. Να διατηρήσω πάση θυσία την ιδιότητα του ξένου στην ίδια μου την χώρα. Να βλέπω τα πάντα ως ξένος που θέλει να χαθεί σε αυτή την χώρα κι έτσι γίνεται πιο Έλληνας από τους Ελληνάρες. Να δουλέψω, κάνοντας αυτά που ξέρω, αλλά αυτή την φορά για το ελληνικό πανεπιστήμιο, που είχε τόσες δυνατότητες κρυμμένες πίσω από την τριτοκοσμική μάσκα που το καταδυνάστευε.
Πρώτος μου στόχος ήταν η βελτίωση των ελληνικών μου. Κατόπιν, η βελτίωση των μαθημάτων που ανέλαβα (νέες σημειώσεις, νέα βιβλία για τους φοιτητές, νέα ύλη). Πολύ σύντομα ανέλαβα την δημιουργία ενός νέου διδακτορικού προγράμματος το οποίο να σπάει το καθεστώς φεουδαρχίας που χαρακτήριζε το προϋπάρχον (με τους υπ. διδάκτορες να κουβαλούν τις τσάντες των επιβλεπόντων, να εργάζονται στις επιχειρήσεις τους για ένα κομμάτι ψωμί, με την «αμοιβή» της υπόσχεσης ενός διδακτορικού κάπου, κάποτε). Η ιδέα ήταν να στήσουμε ένα διεθνές διδακτορικό πρόγραμμα, με την συμμετοχή ξένων καθηγητών και φοιτητών, χωρίς δίδακτρα αλλά με απίστευτα πολλή δουλειά (δύο χρόνια υποχρεωτικών καθημερινών μαθημάτων). Ένα πρόγραμμα που θα έδινε την ευκαιρία σε νέους ανθρώπους να εκπονήσουν διδακτορικό στα οικονομικά όχι απλώς ισάξιο με τα αντίστοιχα του εξωτερικού αλλά καλύτερο. Ναι, καλύτερο.
Το πρόγραμμα αυτό το στήσαμε (δείτε εδώ). Μπορεί να μην έγινε πολύ γνωστό στην Ελλάδα, έγινε όμως στο εξωτερικό – όπου και σήμερα συζητιέται ως μία από τις οάσεις ποιοτικών σπουδών στα οικονομικά. Δεχόμασταν, πέραν των Ελλήνων φοιτητών, Αμερικανούς, Ρώσους, Φινλανδούς (με υποτροφία από την χώρα με την καλύτερη παιδεία για να κάνουν διδακτορικό στην... Ελλάδα!), Γερμανούς, Τούρκους, Ισπανούς… Δεχόμασταν είκοσι πέντε φοιτητές τον χρόνο, από τους οποίους πέρναγαν λίγο περισσότερους από τους μισούς. Λογικό ήταν: Στα δύο χρόνια εντατικών μαθημάτων που έπρεπε να παρακολουθούν για να τους δοθεί το δικαίωμα να εκπονήσουν διατριβή, έπρεπε να παρακολουθήσουν (υποχρεωτικά) 576 ώρες μαθημάτων, από 37 καθηγητές εκ των οποίων οι 26 από το Τμήμα μας, 7 από πανεπιστήμια του εξωτερικού και, 5 από άλλα ελληνικά πανεπιστήμια. Παράλληλα, παρακολούθησαν 52 δίωρα ερευνητικά σεμινάρια που παρουσίασαν 17 καθηγητές από το Τμήμα μας, 13 από άλλα ελληνικά πανεπιστήμια και 22 από πανεπιστήμια του εξωτερικού. Στα δύο αυτά χρόνια, πέραν των εργασιών που παρέδωσαν, εξετάστηκαν γραπτώς πάνω από 32 φορές. Κι όλα αυτά στην βάση ενός ενδιαφέροντος κοινωνικού συμβολαίου: οι καθηγητές δεν πληρωθήκαμε ούτε ένα ευρώ για όλα αυτά (για τα μαθήματα, το διοικητικό έργο, τις απίστευτες ώρες επικοινωνίας με τους φοιτητές) ενώ οι φοιτητές δεν κατέβαλλαν δίδακτρα – καθώς κατέβαλαν το κόστος των 5 ετών που αφιέρωσαν στο να πάρουν το διδακτορικό τους φυτοζωόντας, χωρίς μια πραγματική θέση εργασίας την εποχή που άλλοι έχτιζαν καριέρες στην διαφήμιση, στις τράπεζες, στην βιομηχανία, στο εμπόριο, στην ναυτιλία.
Παράλληλα με τα μεταπτυχιακά, η ίδια λίγο-πολύ ομάδα συναδέλφων, παλέψαμε να αναβαθμίσουμε τα προπτυχιακά μαθήματα και να ελκύσουμε νέο αίμα από το εξωτερικό χρησιμοποιώντας το διδακτορικό πρόγραμμα ως μαγνήτη (καθώς όλοι οι καλοί, νέοι ερευνητές που διδάσκουν στο εξωτερικό, θέλουν διακαώς πρόσβαση σε ένα καλό διδακτορικό πρόγραμμα όπου θα «παντρέψουν» την διδασκαλία με την έρευνα). Έτσι, σιγά-σιγά, προσελκύσαμε νέους συναδέλφους, από την Αγγλία και αλλού. Αυτός ήταν ο στόχος: μεταρρυθμίσεις εντός που να καθιστούν το Τμήμα ελκυστικό ώστε να έρχεται συνεχώς νέο αίμα από έξω (αντί για την θλιβερή αναπαραγωγή των κατεστημένων που καραδοκούν μόνιμα).
Η χαρά που μου έδιναν αυτές οι εξελίξεις είχε το κόστος της. Οι αντιδράσεις των δύο μεγάλων φοιτητικών παρατάξεων (που πολέμησαν λυσσασμένα τις προσπάθειες μας, λόγω της άρνησής μας να συνδιοικούμε μαζί τους) ήταν απίστευτη. Ερχόντουσαν στο γραφείο μου να με απειλήσουν (στον ενικό και με λεξιλόγιο λιμανιού), αλυσόδεσαν την πόρτα της αίθουσας που συνεδρίαζε το εκλεκτορικό σώμα κατά την διάρκεια της προαγωγής μου (απειλώντας τα μέλη του ότι, αν με ψηφίσουν, δεν θα έβγαιναν από εκεί μέσα), οργάνωσαν (σε συνεργασία με συναδέλφους μου) την (πρόσκαιρη) «αποκαθήλωση» μου από Διευθυντή του Τομέα μου κ.ο.κ. Και το χειρότερο: η ακόμα πιο λυσσασμένη επίθεση συναδέλφων που συνειδητοποίησαν ότι το νέο διδακτορικό πρόγραμμα τους στερεί τα φεουδαρχικά τους δικαιώματα.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα πρωί, στημένος ώρες έξω από τον Ειδικό Λογαριασμό, περιμένοντας να μάθω γιατί η πληρωμή του εισιτηρίου ενός ξένου καθηγητή δεν γινόταν, κάποια στιγμή, βγαίνει υπάλληλος από το γραφείο, κρυφά, με παίρνει σε μια γωνιά και μου ψιθυρίζει: «Κύριε Βαρουφάκη επειδή τυχαίνει να ήμουν φοιτητής σας, και σας εκτιμώ, σας παρακαλώ φύγετε, μην περιμένετε άσκοπα. Υπάρχει εντολή από τον Χ συνάδελφο σας (σημ. ο οποίος λύνει και δένει στο παρασκήνιο, με το αζημίωτο φυσικά) να σας σπάσουν τα νεύρα, να μην γίνει καμία πληρωμή για το διδακτορικό πρόγραμμα, έως ότου παραιτηθείτε.»
Για χρόνια πολλά βρέθηκα εγκλωβισμένος σε τέτοιο πόλεμο. Δεν σκέφτηκα όμως ούτε στιγμή να τα παρατήσω καθώς η χαρά που μου έδιναν τα θετικά της μεταρρύθμισης και η συμπαράσταση εξαιρετικών συναδέλφων και φοιτητών αρκούσαν. Αυτό που ήταν, όμως, δυσβάστακτο ήταν το ότι, όταν δεν μπορούσαν να πλήξουν εμένα, έπλητταν τους φοιτητές, τις γραμματείς που δούλευαν για το πρόγραμμα, τους νέους συναδέλφους που ερχόταν η ώρα της μονιμοποίησης ή της προαγωγής τους, όποιον μπορούσαν να πλήξουν καθιστώντας μου γνωστό ότι η δική μου «εμμονή» θα πληγώνει «αθώους».
Το προσωπικό κόστος είχε και μια άλλη πτυχή, πιο προσωπική. Το 2004 γεννήθηκε η κόρη μου, η Ξένια (μπορείτε να φανταστείτε γιατί επελέγη το όνομα αυτό; Βλέπε πιο πάνω!). Ένα χρόνο μετά, η μητέρα της αποφάσισε να επιστρέψει στην Αυστραλία, από όπου κατάγεται. Δεν χρειάζεται να σας πω τι σήμαινε αυτό. Λόγια δεν υπάρχουν. Πολύ σύντομα όμως εμφανίστηκε στην ζωή μου η Δανάη και η ζωή πήρε μια νέα συναρπαστική τροπή. Ζώντας μεταξύ Αυστραλίας και Ελλάδας, μεταξύ των πανεπιστημιακών μου ενασχολήσεων και των projects της Δανάης (π.χ. βλ. εδώ), η αισιοδοξία επέστρεψε.
Μέχρι που ήρθε η Κρίση. Έχοντας ήδη γράψει, από το 2003, κείμενα σχετικά με τις καταστροφικές εξελίξεις που τελικά ήρθαν, γρήγορα ενεπλάκην στον δημόσιο διάλογο, προσπαθώντας από νωρίς να διαμηνύσω στην ευρύτερη κοινή γνώμη (κυρίως μέσα από το protagon) ότι «στραβά αρμενίζουμε». Εξ αρχής έγραφα όπως πάντα: ακαδημαϊκά, στην βάση μιας μη αυταρχικής συνεισφοράς σε αυτό που το protagon έκανε παντιέρα του: ιστορίες (ή απόψεις) για να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Το «καινό δαιμόνιο» που προσπάθησα να εισάγω στον διάλογο ήταν ένα: η Κρίση είναι παγκόσμια, είναι ευρωπαϊκή και, από την στιγμή που ξέσπασε, δεν θα λυθεί με τεράστια δάνεια τα οποία τα παίρνουμε υπό τον όρο ότι θα συρρικνώσουμε το εθνικό εισόδημα από το οποίο θα πρέπει να τα αποπληρώσουμε.
Πολύ σύντομα συνειδητοποίησα ότι τα κίνητρα μου παρεξηγήθηκαν. Άλλοι θεωρούσαν ότι ήμουν εναντίον των μεταρρυθμίσεων. Άλλοι ότι θέλω να μην αλλάξει τίποτα (κι ας είχα πληρώσει τόσο ακριβά το τίμημα των προσωπικών μου ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων στο πανεπιστήμιο). Κάποιοι με ανέδειξαν ως τον υμνητή της χρεοκοπίας (κάτι σαν, π.χ., να αποκαλείς τον γιατρό που βρίσκει ότι πάσχεις από καρκίνο υμνητή της επάρατης νόσου). Από την άλλη, πολλοί έκαναν σημαία αυτά που έλεγα. Πριν περάσει πολύς καιρός κατέληξα να έχω γίνει διχαστική παρουσία: άτομο του οποίου οι απόψεις διχάζουν μεταξύ «οπαδών» και «κατακριτών». Πιστέψτε με παρακαλώ όταν σας λέω ότι και οι μεν και οι δε με στενοχωρούσαν. Πάντα έλεγα στους φοιτητές μου: Μην με πιστεύετε! Να κρίνετε ό,τι σας λένε (και σας λέω). Από την άλλη, μην απορρίπτετε ό,τι σας λέω πριν το κρίνετε. Κάτι αντίστοιχο περίμενα, εσφαλμένα, από το ευρύτερο κοινό. Και στενοχωρήθηκα όταν δεν προέκυψε.
Στην αρχή, τα κανάλια και τα κατευθυνόμενα ΜΜΕ με προσκαλούσαν επειδή ήμουν μια ενδιαφέρουσα παρουσία – κάτι σαν τον τρελό των καναλιών (το αντίστοιχο του τρελού του χωριού, ο οποίος δικαιούται να λέει πράγματα που οι υπόλοιποι απαγορεύεται να ξεστομίσουν). Όμως, όσο οι προβλέψεις μου άρχισαν να επιβεβαιώνονται (π.χ. το Μνημόνιο να παραπαίει, η Κρίση να επεκτείνεται σε νέες χώρες, η «επαναγορά χρέους» να ακυρώνεται κλπ), ο διχασμός μεταξύ «οπαδών» και «κατακριτών» μου διογκώθηκε. Πολύ γρήγορα, η όποια ποιότητα του όποιου διαλόγου καταβαραθρώθηκε. Κάποτε, πριν μερικούς μήνες (ιδίως τότε που ύψωσα πολύ δυνατά φωνή εναντίον του Μνημονίου 2) άρχισαν τα απειλητικά τηλεφωνήματα (με απειλές εναντίον της οικογένειάς μου), οι λίβελοι (π.χ. γράφτηκε σε διάφορα blog ότι, σε συνεργασία με Σόρος και Ρουμπίνι, «σορτάρω» τα ελληνικά ομόλογα – λες και με είχαν ανάγκη οι κύριοι αυτοί!), οι προσωπικές επιθέσεις.
Δεν ήταν μόνο αυτό. Σε αυτά τα οδυνηρά προστέθηκε η καθίζηση του Πανεπιστημίου ελέω Κρίσης και νέου Νόμου. Η Κρίση σταμάτησε όλες τις προσλήψεις. Η δυναμική μετάγγισης νέου αίματος από το εξωτερικό ακυρώθηκε. Ο καθηγητής της Νέας Υόρκης, που μετά από χίλιες προσπάθειές μας δέχθηκε να γυρίσει στην Ελλάδα, εκλέχτηκε μεν δεν διορίστηκε ποτέ δε. Οι νέοι συνάδελφοι, που βγήκαν από το διδακτορικό μας πρόγραμμα, έτοιμοι να «επιστρέψουν», από την θέση του λέκτορα, το «χρέος» τους, παρέμεναν στο Πανεπιστήμιο ως δουλοπάροικοι – δίδασκαν χωρίς οργανική θέση, χωρίς μισθό. Με πόνο καρδιάς το περασμένο Σεπτέμβρη αναγκάστηκα να βρω θέση στον καλύτερο διδακτορικό μας φοιτητή σε πανεπιστήμιο της Βρετανίας. Σκεφτείτε το: Ένα πτυχίο Μετσόβιου Πολυτεχνείου, δύο μεταπτυχιακά και ένα διδακτορικό, για τα οποία πλήρωσε ο ελληνικός λαός. Και ποιος εκμεταλλεύεται αυτό το «ανθρώπινο κεφάλαιο» σήμερα; Οι Βρετανοί φοιτητές και ένα ξένο πανεπιστήμιο το οποίο γνωρίζει πώς να κεφαλαιοποιεί τις επενδύσεις της δικής μας κοινωνίας.
Όσο για τον νέο νόμο, αντίθετα με πολλούς συναδέλφους μου, δεν κακίζω την κα Διαμαντοπούλου επειδή έφερε ριζικές αλλαγές. Πιστεύω στις ριζικότατες, στις επαναστατικές αλλαγές. Όχι, κακίζω τον νέο νόμο επειδή ενισχύει τις κατσαρίδες του πανεπιστημίου, ενδυναμώνει όλους εκείνους που μπήκαν εμπόδιο στις μεταρρυθμίσεις που κάναμε. Μπορεί να πέταξε έξω τις φοιτητικές παρατάξεις (κάτι που επικροτώ) αλλά γιγαντώνει τον αυταρχισμό εντός των πανεπιστημίων, προσφέροντας τεράστιο δώρο στην αναξιοκρατία που πάντα χαίρεται όταν ο αυταρχισμός σηκώνει κεφάλι. Επί πλέον, η απόλυτη οικονομική ανέχεια των πανεπιστημίων μας οδηγεί, υπό τον νέο νόμο, στην απόλυτη εμπορευματοποίηση: Ό,τι πουλάει θα προσφέρεται. Ό,τι δεν πουλάει (π.χ. η δύσκολη γνώση) θα εκπαραθυρώνεται. Κι επειδή οι «πελάτες» τελούν, εξ ορισμού εν αγνοία, το πανεπιστήμιο χάνει τους ανθρώπους που με έκαναν να θέλω να επιστρέψω στην Ελλάδα: τους καθηγητές που νοιάζονται μόνο για την ποιότητα και τους φοιτητές που επιλέγουν, κόντρα στους καιρούς, την δύσκολη γνώση. Εν συντομία, νιώθω ότι ό,τι παλέψαμε με τους καλούς συναδέλφους να δημιουργήσουμε στο πανεπιστήμιο, καταρρέει μπροστά στα μάτια μας. Έτσι όπως πάμε, το πανεπιστήμιο τείνει προς ένα ΙΕΚ που νοιάζεται για «πιστοποίηση» über alles.
Πριν κάποιους μήνες, ερωτήθηκα αν θα με ενδιέφερε να κατέβω στην πολιτική. Το ίδιο ερώτημα μου ετέθη πολλές φορές, στα ΜΜΕ, στην Πλατεία Συντάγματος κλπ. Η ενστικτώδης απάντησή μου ήταν, και παραμένει, αρνητική. Γιατί; Να σας πω: Το 1982 πήρα την μεγάλη απόφαση της πανεπιστημιακής καριέρας. Αυτό σήμαινε μια ζωή με πολύ λιγότερα χρήματα και εξουσία. Όμως, μια ζωή με μέγιστη ελευθερία έκφρασης και δυνατότητα αυτο-κριτικής (και αυτοσαρκασμού ακόμα). Ήταν μια επιλογή που δεν παίρνω πίσω. Όλον αυτό τον καιρό, συνομιλώ (έστω και στα κρυφά) με πολιτικούς όλων σχεδόν των κομμάτων. Αυτό έχει σημασία στον Καιρό της Κρίσης. Μου δίνει την δυνατότητα να τους βοηθώ αλλά και να τους κρίνω όλους (και τον εαυτό μου συνάμα). Την στιγμή που θα ανέβω στο μπαλκόνι και θα πω «ψηφίστε με», ξάφνου τίθεμαι εναντίον όλων των υπόλοιπων. Δεν μου έχω εμπιστοσύνη ότι, μετά από μία κίνηση, θα διατηρήσω την σκέψη μου ανεξάρτητη, καθαρή. Δεν το θέλω. Και δεν θα το κάνω.
Κάπου τον περασμένο Νοέμβριο, σε ένα ταξίδι στην Αμερική όπου μου έγιναν προτάσεις από πανεπιστήμια και οργανισμούς, η Δανάη μου είπε κάτι που «έγραψε». Μου είπε ότι, δεδομένου του πολέμου που μου γίνεται στην Ελλάδα, μόνο και μόνο επειδή καταθέτω απόψεις, και δεδομένης της κατάρρευσης στο πανεπιστήμιο όλων αυτών για τα οποία έχω επενδύσει μια δεκαετία τώρα, έχω μια απλή επιλογή: είτε να κατέβω στην πολιτική, ώστε να μπορώ να δράσω με κάποιους βαθμούς ελευθερίας που προσφέρει η «εξουσία», είτε να φύγουμε από την Ελλάδα. Κατάλαβα τι εννοεί. Αμέσως έβαλα μπροστά την διαδικασία μετακόμισης στην Αμερική.
Κλείνω με κάτι τελευταίο. Μου έλαχε η κόρη μου να ζει στην Αυστραλία. Σε μια χώρα που οι τιμές των πάντων ανεβαίνουν και της οποίας το νόμισμα υπερτιμάται συνεχώς. Καθώς ο μισθός μου (κατά 3/5 μικρότερος από ό,τι θα ήταν αν είχα παραμείνει στην Αυστραλία προ των περικοπών) μειώνεται, όπως και όλων μας, σε λίγο όχι μόνο δεν θα μπορώ να την συντηρώ αλλά είναι αμφίβολο αν θα μπορώ να την επισκέπτομαι καν. Το φαντάζεστε να κατέβαινα στην πολιτική για να απομυζώ από το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο μισθό ικανό για να συντηρώ την κόρη μου στους αντίποδες; Να έχω, δηλαδή, γίνει κι εγώ ένας βουλευτής, γραφειοκράτης, υπουργός που βασίζεται στα χρήματα του Μνημονίου για να ζει το παιδί του;
Όχι φίλες και φίλοι. Έξω και πάλι έξω. Γιατί αν υπάρχει ένα αγαθό που με κάνει ευτυχισμένο δεν είναι άλλο από το συναίσθημα ότι δεν εξαρτώμαι, δεν φοβάμαι να πω αυτό που πραγματικά πιστεύω. Κι αν χρειάζεται να σας στέλνω τα κείμενά μου από μια βροχερή, μακρινή πολιτεία, απέναντι από έναν μοναχικό διαδηλωτή εκ Μέσης Ανατολής, έτσι θα γίνει. Μέχρι να μπορώ να επιστρέψω διατηρώντας την ανεξαρτησία σκέψης μου, υπό συνθήκες που να μπορώ και πάλι να προσφέρω. Δεν θα αργήσει η μέρα. Για αυτό επέλεξα τον τίτλο «Γιατί λείπω» αντί για ένα πιο τελεσίδικο «Γιατί έφυγα».
ΥΓ. Επειδή πολλοί θα αναρωτηθείτε, να σας πω ότι σήμερα, από το Πανεπιστήμιο, βρίσκομαι σε εκπαιδευτική άδεια που ποτέ δεν πήρα έως τώρα παρά το γεγονός ότι δικαιούμαι από το 2003. Θα την εξαντλήσω και μετά θα πάρω άδεια άνευ αποδοχών. Αλλά επειδή σε καμία περίπτωση δεν θα γίνω άλλος ένας Παπαδήμος (βλ. εδώ) σας λέω ότι, την στιγμή που θα σιγουρευτώ πως σε περίπτωση παραίτησής μου η θέση μου δεν θα χαθεί αλλά θα επαναπροκηρυχθεί στο αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας (ώστε να με αντικαταστήσει νέος συνάδελφος) – κάτι που σήμερα δεν γίνεται καθώς έχουν παγώσει όλες οι προκηρύξεις – θα παραιτηθώ άμεσα. Το δηλώνω ευθαρσώς για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις.