Ανάμεσα στα εισαγμένα από τους Ισπανούς και Πορτογάλους κονκισταδόρες, γηγενή φυτά της Αμερικανικής Ηπείρου, οι επιστήμονες τοποθετούν και τα ηλιοτρόπια.
Θυμάμαι πως απ’ όταν είχα πρωτοδιαβάσει το «περι της ιερατικής τέχνης των Ελλήνων» έργο του Πρόκλου είχα ‘κολλήσει’ –πλέων των υπόλοιπων λόγων που μπορεί κάποιος να κολλήσει με τον Πρόκλο- στο παρακάτω απόσπασμα προσπαθώντας να καταλάβω πως γίνεται να αναφέρει ο φιλόσοφος τα ηλιοτρόπια και την συμπεριφορά τους την στιγμή που το φυτό, σύμφωνα πάντα με τα επιστημονικά αποδεκτά, δεν υπήρχε καν εκείνη την εποχή εδώ.
Η πόθεν ηλιοτρόπια μέν ηλίω, σεληνοτρόπια δέ σελήνη συγκινείται συμπεριπολούντα ες δύναμιν τοίς τού κόσμου φωστήρσιν; Εύχεται γάρ πάντα κατά τήν οικείαν τάξιν καί υμνεί τούς ηγεμόνας τών σειρών όλων ή νοερώς ή λογικώς ή φυσικώς ή αισθητώς: επεί καί τό ηλιοτρόπιον ώ έστιν εύλυτον, τούτω κινείται καί, ει δή τις αυτού κατά τήν περιστροφήν ακούειν τόν αέρα πλήσσοντος οίός τε ήν, ύμνον άν τινα διά τού ήχου τούτου συνήσθετο τώ Βασιλεί προσάγοντος, όν δύναται φυτόν υμνείν.
Τα πάντα, επομένως, προσεύχονται ανάλογα με την τάξη τους και υμνούν τους ηγεμόνες ολόκληρων των σειρών τους, είτε νοητικά, είτε λογικά, είτε φυσικά, είτε αισθητά. Ετσι, λοιπόν, και το ηλιοτρόπιο κινείται σύμφωνα με εκείνο προς το οποίο είναι συνηρτημένο και, αν κανείς μπορούσε να το ακούσει να κρούει τον αέρα κατά την περιφορά του, ίσως να αφουγκραζόταν έναν ύμνο να αναπέμπεται με τον ήχο αυτό προς τον βασιλέα του (τον Ηλιο), όσο μπορεί ένα φυτό να υμνήσει.
Το λογικό συμπέρασμα στο οποίο είχα καταλήξει είναι πως ο Πρόκλος δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο φυτό ηλίανθο (Helianthus) το οποίο καλούμε και ηλιοτρόπιο αλλά γενικά στα φυτά τα οποία επιδεικνύουν αυτή την συμπεριφορά, συμπέρασμα που ενισχύει και η χρήση του όρου «σεληνοτρόπια» στο ίδιο απόσπασμα σε αντιδιαστολή.
Επίσης και σήμερα ως ηλιοτρόπιο καλούμε ένα άλλο καλλωπιστικό φυτό, αυτό γηγενές της ηπείρου μας, άσχετο με τον ηλίανθο το οποίο δεν έχει μεν την σχηματική (συμβολιστικά) ομοιότητα με τον ήλιο, αλλά μάλλον στρέφεται προς αυτόν όπως αναφέρει και ο Πρόκλος.
Έχει όμως ενδιαφέρον, πώς τελικά, νέα δεδομένα μπορεί να φέρνουν τα πάνω κάτω αφού μόλις σήμερα διάβασα σε άρθρο σχετικά με την φαρμακευτική των προγόνων, πως στα σκευάσματα βρέθηκαν ίχνη ελαίου από ηλίανθους, οπότε εξανεμίστηκε και η σιγουριά των επιστημόνων περί εισαγωγής του φυτού από την Αμερική κατά τον 16ο αιώνα αλλά και η δική μου για την ορθότητα του συμπεράσματος μου.
Όπως και να έχει όμως, ούτε οι ηλίανθοι, ούτε και τα ηλιοτρόπια ασχολούνται με τέτοια ασήμαντα πράγματα που ‘κολλάμε’ εμείς οι άνθρωποι, αυτά απλά προσεύχονται όπως πρέπει είτε στην Αμερική είτε στην Ευρασία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου