Iam si longa aetas auctoritatem religionibus faciat, servanda est tot saeculis fides et sequendi sunt nobis parentes, qui secuti sunt feliciter suos.
Quintus Aurelius Symmachus - Relatio III De ara
Victoriae παρ.8
Μια συζήτηση χθες για τις πηγές που ήθελα να χρησιμοποιήσω σε μια εργασία για το Βυζάντιο, κατέληξε σε αναφορά σε κείμενο που είχε γράψει χρόνια πριν ένας φίλος, για την διαμάχη περί της παλινόρθωσης του βωμού της Νίκης στην Ρώμη κατά την ύστερη αρχαιότητα και τον Κόιντο Αυρήλιο Σύμμαχο, πράγμα πολύ ευχάριστο καθώς είναι καλό κάθε τόσο να επιστρέφουμε στις παλαιότερες σκέψεις μας και στις σκέψεις των προγόνων για να ελέγχουμε αν βαδίζουμε σωστά στο μονοπάτι μας ή έχουμε ξεστρατίσει.
Και εφόσον μιλάμε για θρησκευτικό μονοπάτι, θα μπορούσαμε μεταφορικά να το δούμε σαν μια Συμμαχία με τους θεούς. Και τι πιο πρακτικό από το να πράττουμε κατά πώς ορίζουν οι εκφραζόμενες από αυτούς αρετές. Και πόσο θαυμαστό είναι να έχουμε την τύχη στα ψήγματα του έργου των προγόνων που επιβίωσαν των διώξεων να βλέπουμε αυτό το αξεπέραστο ψυχικό μεγαλείο, σε εποχές τρομοκρατίας να υπάρχουν άνθρωποι που επέμειναν. Που επέμειναν με μια τόσο ανθρώπινη και δίκαιη λογική που παρά την βίαιη εξόντωση της, στην έστω και μια γραμμή που έμεινε, μαρτυρά για πάντα το μεγαλείο της συγκεκριμένης παράδοσης. Συγκρινόμενο με αυτό, κάθε ένας βίαιος και άδικος "νικητής", τρώει την ηχηρή σφαλιάρα της ιστορίας.
Και έτσι ζητάμε την ειρήνη για τους Θεούς των προγόνων μας, τους Θεούς των πατρίων εδαφών. Είναι δίκαιο, η καθεμιά απ’ όλες τις λατρείες, να υπολογίζεται ως μοναδική. Ατενίζουμε τα ίδια αστέρια, ο ίδιος ουρανός μας καλύπτει όλους, ο ίδιος κόσμος μας περιβάλλει. Τι πειράζει, ποιο πρακτικό σύστημα υιοθετεί ο καθένας μας στην αναζήτησή της αλήθειας; Δεν μπορεί από μια και μόνο οδό, να φθάσουμε σε ένα τόσο τεράστιο μυστήριο
Αλλά μην μακρηγορώ άνευ λόγου. Παραθέτω το εξαιρετικό κείμενο του εκλεκτού φίλου που περιέχει τα λόγια ενός από τους τελευταίους Συμμάχους των θεών την ύστερη αρχαιότητα/μεσαίωνα.
Ο βωμός της Νίκης στην Κουρία
του Τάκη Παναγιωτόπουλου
Επί αυτοκράτορα Αυγούστου τοποθετήθηκε στην Κουρία, την έδρα της ρωμαϊκής συγκλήτου στη Ρώμη, άγαλμα και βωμός της Θεάς Νίκης. Έκτοτε εμπρός του, οι συγκλητικοί έδιναν όρκους για την τήρηση των νόμων της αυτοκρατορίας, καθιστώντας τον ισχυρό σύμβολο της Ρώμης. Η προσφορά κρασιού και θυμιάματος, ήταν το προοίμιο των επισήμων συνεδριάσεων τους.
Τρεισήμισι αιώνες αργότερα, το 357 μ.α.χ.χ. ο Κωνστάντιος ο 2ος (ο δεύτερος γιος του Κωνσταντίνου του 1ου) αφαίρεσε τον βωμό της Νίκης από την έδρα της συγκλήτου, στην προσπάθεια να απεμπολήσει κάθε τι μη χριστιανικό.
Ο φωτισμένος αυτοκράτορας Ιουλιανός (360-363 μ.α.χ.χ.), τον παλινόρθωσε.
Είκοσι έτη αργότερα, το 382 μ.α.χ.χ. ο Γρατιανός αφαίρεσε τον βωμό, με την υποκίνηση του Αμβρόσιου, χριστιανού επίσκοπου του Μιλάνου και μετέπειτα «Αγίου».
Εκτός απ’ αυτό, ο Αμβρόσιος έπεισε τον αυτοκράτορα να καταργήσει τις κρατικές επιχορηγήσεις και να απαγορεύσει τις κληρονομιές και τα εισοδήματα των εθνικών ναών, ιερέων και ιερειών (πχ. Εστιάδων Παρθένων). Ο τίτλος του αρχιερέως (pontifex maximus), που είχε ο εκάστοτε αυτοκράτορας από την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα, εγκαταλείφτηκε.
Οι ενέργειες του Γρατιανού και του Αμβρόσιου, είχαν σαν αποτέλεσμα την αντίδραση των Ρωμαίων, που ήταν πιστοί στις παραδόσεις και τη λατρεία των προγονικών θεών. Ο έπαρχος της Ρώμης Κόιντος Αυρήλιος Σύμμαχος, σε συνεργασία με τον Βέττο Αγόριο Πραιτεξτάτο και άλλους Εθνικούς συγκλητικούς, έστειλε επίσημη αναφορά διαμαρτυρίας, αρχικά στον αυτοκράτορα Γρατιανό και μετέπειτα στο διάδοχό του Βαλεντιανό τον 2ο , με την οποία ζητούσε την επανεγκαθίδρυση του βωμού της Νίκης στην έδρα της Συγκλήτου και την απόσυρση δυσμενών προς την πατρώα θρησκεία νόμων .
"…Οι ανθρώπινες αιτίες βρίσκονται εξ ολοκλήρου στο σκοτάδι, η γνώση περί των θείων, δεν μπορεί να προέλθει από καμία καλύτερη πηγή, απ' αυτήν της ανάμνησης και τα στοιχεία της ευημερίας που απολαμβάνουμε καθημερινά. Εάν το πέρασμα των ετών δίνει ισχύ στις θρησκευτικές αντιλήψεις, οφείλουμε να κρατήσουμε την πίστη των τόσων αιώνων, οφείλουμε να ακολουθήσουμε τους προγόνους μας, όπως κι αυτοί ακολούθησαν τους δικούς τους προγόνους και ευλογήθηκαν με αυτές τις ενέργειες.
Τώρα φανταστείτε ότι η Ρώμη η ίδια, στέκεται εμπρός σας και σας παρακαλεί λέγοντας: «Εσείς, οι καλύτεροι των αυτοκρατόρων, οι πατέρες της χώρας σας, σεβαστείτε το εύρος των ετών μου, που κερδήθηκαν με την πιστή τήρηση της ιερής παράδοσης, επιτρέψτε μου να συνεχίσω να ασκώ τις αρχαίες τελετές μου, για τις οποίες δεν μετανοώ. Επιτρέψτε μου να ζήσω όπως εγώ θέλω, με τον δικό μου τρόπο, γιατί είμαι ελεύθερη. Αυτή η λατρεία οδήγησε ολόκληρο τον κόσμο, να ζει σύμφωνα με τους νόμους μου, αυτές οι ιερές τελετές απώθησαν τον Αννίβα από τα τείχη μου και τους Σήνωνες από το Καπιτώλιο».
Και έτσι ζητάμε την ειρήνη για τους Θεούς των προγόνων μας, τους Θεούς των πατρίων εδαφών. Είναι δίκαιο, η καθεμιά απ’ όλες τις λατρείες, να υπολογίζεται ως μοναδική. Ατενίζουμε τα ίδια αστέρια, ο ίδιος ουρανός μας καλύπτει όλους, ο ίδιος κόσμος μας περιβάλλει. Τι πειράζει, ποιο πρακτικό σύστημα υιοθετεί ο καθένας μας στην αναζήτησή της αλήθειας; Δεν μπορεί από μια και μόνο οδό, να φθάσουμε σε ένα τόσο τεράστιο μυστήριο…."
Η αναφορά του Σύμμαχου, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις του επίσκοπου Αμβρόσιου που με τρεις επιστολές και απειλές για αφορισμό, «έπεισε» τον αυτοκράτορα για την μη επανατοποθέτηση του βωμού της Νίκης.
Το 392 μ.α.χ.χ. ο ύπατος Ρώμης επί αυτοκράτορος Ευγένιου, Βίριος Νικόμαχος Φλαβιανός, επανέφερε τον βωμό της Νίκης στην έδρα της Συγκλήτου, για τελευταία φορά.
Ακολούθησε ο Θεοδόσιος ο οποίος αφαίρεσε οριστικά τη φορά αυτή τον βωμό της Νίκης. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Κουρία έγινε εκκλησία του Sant'Adriano και η φωνή της συγκλήτου σίγησε οριστικά, καθώς η ανθρωπότητα βυθίζονταν στην χριστιανική εποχή, αυτή που αργότερα ονομάστηκε Μεσαίωνας.
ΠΗΓΕΣ
1. Quintus Aurelius Symmachus - Relatio III De ara Victoriae
2. Ambrose: Dispute with Symmachus - Medieval Sourcebook
3. History Of The Decline And Fall Of The Roman Empire - Edward Gibbon
4. Οι Τελευταίοι Εθνικοί - Pierre Chuvin
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου